Questions:
1. Where is कार्यते used in the गीता?
Answer: न हि कश्चित्क्षणमपि जातु तिष्ठत्यकर्मकृत् |
कार्यते ह्यवशः कर्म सर्वः प्रकृतिजैर्गुणैः || 3-5||

2. Can you spot a “रिङ्”-आदेश: in the verse?
Answer: A “रिङ्”-आदेश: in the verse is seen in the form विक्रियते derived from the धातुः √कृ (तनादि-गणः, डुकृञ् करणे, धातु-पाठः # ८. १०).
The विवक्षा is लँट्, कर्मणि-प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।
कृ + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्।
= कृ + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= कृ + त । By 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ्।
= कृ + ते । By 3-4-79 टित आत्मनेपदानां टेरे।
= कृ + यक् + ते । By 3-1-67 सार्वधातुके यक्। Since यक् is a कित्, 1-1-5 ग्क्ङिति च prevents 7-3-84 from doing a गुणादेश: in place of the ending ऋकार: of the अङ्गम्।
= कृ + य + ते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= क् रिङ् + य + ते । “रिङ्”-आदेश: by 7-4-28 रिङ् शयग्लिङ्क्षु – The ending ऋकारः (ऋत्) of an अङ्गम् is replaced by रिङ्, when followed by any one of the following:
1. श-प्रत्यय:
2. यक्-प्रत्यय:
3. यकारादि: (beginning with a यकार:) आर्धधातुक-प्रत्ययः of लिँङ्।
As per 1-1-53 ङिच्च, only the ending ऋकार: of the अङ्गम् is replaced.
= क् रि + य + ते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= क्रियते।
“वि” is the उपसर्गः (ref. 1-4-59 उपसर्गाः क्रियायोगे।)
वि + क्रियते = विक्रियते ।

3. Can you spot a “उ”-प्रत्यय: in the verse?
Answer: A “उ”-प्रत्यय: in the verse is seen in the form विकरोति from the धातुः √कृ (डुकृञ् करणे, तनादि-गणः, धातु-पाठः #८. १०)। The विवक्षा is लँट्, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः एकवचनम्।
कृ + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्।
= कृ + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= कृ + तिप् । By 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ्।
= कृ + ति । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= कृ + उ + ति । By 3-1-79 तनादिकृञ्भ्य उः, when a सार्वधातुक-प्रत्ययः signifying the agent follows, the affix “उ” is placed after the verbal root √कृ (डुकृञ् करणे ८. १०) and also after a verbal root belonging to the तनादि-गणः। “उ” gets आर्धधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-114 आर्द्धधातुकं शेषः।
= कर् + ओ + ति । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः, 1-1-51 उरण् रपरः।
= करोति।
“वि” is the उपसर्गः (ref. 1-4-59 उपसर्गाः क्रियायोगे।)
वि + करोति = विकरोति ।

4. In the absence of 6-4-51 णेरनिटि, which सूत्रम् would have applied in step 7 to give which (undesired) form?
Answer: In the absence of 6-4-51 णेरनिटि, the सूत्रम् 7-4-25 अकृत्सार्वधातुकयोर्दीर्घः (the ending vowel of an अङ्गम् is elongated when followed by a प्रत्ययः which begins with a यकार:, as long as the प्रत्यय: neither has the कृत्-सञ्ज्ञा nor the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा) would have applied in step 7 to give the undesired form “कारीयते ” । Commenting on 6-4-51 णेरनिटि, the काशिका says – इयङ्यण्गुणवृद्धिदीर्घाणाम् अपवादः। 6-4-51 णेरनिटि is a अपवाद: for 7-4-25 अकृत्सार्वधातुकयोर्दीर्घः।

5. Commenting on the सूत्रम् “7-2-35 आर्धधातुकस्येड् वलादेः”, the तत्त्वबोधिनी says – आर्धधातुकस्येति किम्? आस्ते। Please explain.
Answer: “आर्धधातुकस्येति किम्? आस्ते” means that why the term “आर्धधातुकस्य” is used in the सूत्रम् 7-2-35 आर्धधातुकस्येड् वलादेः । The reason is to prevent 7-2-35 from applying in forms like आस्ते। The form आस्ते is derived by adding the प्रत्ययः “त” as the substitute for the लकारः। “त” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्। Since “त” does not have the आर्धधातुक-सञ्ज्ञा, the condition आर्धधातुकस्य prevents 7-2-35 from applying. If 7-2-35 would have applied, the प्रत्यय: “त” would have taken the “इट्”-आगम: resulting in an undesirable form.
Detailed steps are as follows:
The विवक्षा is लँट्, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्। धातुः √आस् (आसँ उपवेशने, धातु-पाठः २. ११).
आस् + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट।
= आस् + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= आस् + त । By 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ्। “त” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।
= आस् + ते । By 3-4-79 टित आत्मनेपदानां टेरे।
= आस् + शप् + ते । By 3-1-68 कर्तरि शप्‌ ।
= आस् + ते । By 2-4-72 अदिप्रभृतिभ्यः शपः, the शप्-प्रत्ययः takes the लुक् elision when following a verbal root belonging to अदादि-गणः।
= आस्ते।

6. How would you say this Sanskrit?
“I’m compelled to follow my father’s command.” Use the masculine प्रातिपदिकम् “आदेश” for “command.”
Answer: मम पितुः आदेशम् अनुकार्ये = मम पितुरादेशमनुकार्ये।

Easy questions:

1. Can you spot a “अनँङ्”-आदेश: in the verse?
Answer: A “अनँङ्”-आदेश: is seen in the verse in the form उपद्रष्टा, प्रातिपदिकम् “उपद्रष्टृ”, पुंलिङ्गे प्रथमा-एकवचनम्।
उपद्रष्टृ + सुँ । By 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टा…। “सुँ” has the सर्वनामस्थान-सञ्ज्ञा here by 1-1-43 सुडनपुंसकस्य।
= उपद्रष्ट् अनँङ् + सुँ । “अनँङ्”-आदेश: by 7-1-94 ऋदुशनस्पुरुदंसोऽनेहसां च – ऋत् (short ऋ) ending words, as well as the words “उशनस्”, “पुरुदंसस्” and “अनेहस्” get the “अनँङ्” replacement when the “सुँ” suffix, that is not सम्बुद्धिः, follows. By 1-1-53 ङिच्च, a ङित् substitute (substitute which has the letter ङ् as a marker), even if it is अनेकाल् (having more than one letter), takes place of only the last letter of the term being substituted.
= उपद्रष्टन् + स् । अनुबन्ध-लोप: by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम् and 1-3-9 तस्य लोपः।
= उपद्रष्टान् + स् । By 6-4-11 अप्तृन्तृच्स्वसृनप्तृनेष्टृत्वष्टृक्षत्तृहोतृपोतृप्रशास्तॄणाम्, when a सर्वनामस्थानम् affix that is not a सम्बुद्धिः follows, the penultimate vowel of “अप्”, of words ending in affixes “तृन्” and “तृच्” and of the words “स्वसृ”, “नप्तृ”, “नेष्टृ”, “त्वष्टृ”, “क्षत्तृ”, “होतृ”, “पोतृ” and “प्रशास्तृ” is elongated.
= उपद्रष्टान् । सकार-लोपः by 6-1-68 हल्ङ्याब्भ्यो दीर्घात् सुतिस्यपृक्तं हल्। Using 1-1-62 प्रत्ययलोपे प्रत्ययलक्षणम्, “उपद्रष्टान्” gets पद-सञ्ज्ञा by 1-4-14 सुप्तिङन्तं पदम्।
= उपद्रष्टा । By 8-2-7 नलोपः प्रातिपदिकान्तस्य, the ending letter “न्” of a पदम् is dropped when the पदम् also has the designation प्रातिपदिकम् ।

2. Which consonant (हल्) is not included in the “वल्”-प्रत्याहार: (used in the सूत्रम् 7-2-35 आर्धधातुकस्येड् वलादेः)?
Answer: यकारः (“य्”) is the only consonant not included in the “वल्”-प्रत्याहार: (used in the सूत्रम् 7-2-35 आर्धधातुकस्येड् वलादेः)।