Today we will look at the form बृहते from श्रीमद्भागवतम् SB 9-19-29

नमस्तुभ्यं भगवते वासुदेवाय वेधसे ।
सर्वभूताधिवासाय शान्ताय बृहते नमः ।।०९-१९-२९ ।।

Gita Press translation “Hail, hail to You, the all-tranquil and all-pervading Lord Vāsudeva, the Maker of this universe, the Indweller of all created beings.”

‘बृहत्’ gets प्रातिपदिकसंज्ञा by 1-2-46 कृत्तद्धितसमासाश्च। The विवक्षा here is पुंलिङ्गे चतुर्थी-एकवचनम्। 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टाभ्याम्भिस्ङेभ्याम्भ्यस्ङसिँभ्याम्भ्यस्ङसोसाम्ङ्योस्सुप् mandates the प्रत्ययाः सुँ, औ, जस् etc. after the प्रातिपदिकम् ‘बृहत्’।

(1) बृहत् + ङे ।

(2) बृहते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-8 लशक्वतद्धिते and 1-3-9 तस्य लोपः।

Questions:

1. What would be the पुंलिङ्गे प्रथमा-एकवचनम् of the प्रातिपदिकम् “बृहत्”?

2. Where has the युष्मद्-प्रातिपदिकम् been used in this verse?

3. Was there an alternate form possible? (In place of the one identified in question 2)?

4. Where has the सूत्रम् 7-1-13 ङेर्यः been used?

5. How would you say this in Sanskrit?
“All the deer in this forest are calm.” Use the प्रातिपदिकम् “मृग” for “deer” and “शान्त” for “calm.” Use a verb from the following post – http://avg-sanskrit.org/2011/01/14/

6. The अमरकोश: gives thirteen synonyms for the adjective प्रातिपदिकम् “समग्र” (meaning “all”). One of them is the pronoun प्रातिपदिकम् “सर्व” used in this verse. Please list the other twelve.
अथ समं सर्वम् ॥३-१-६४॥
विश्वमशेषं कृत्स्नं समस्तनिखिलाऽखिलानि निःशेषम् ।
समग्रं सकलं पूर्णमखण्डं स्यादनूनके ॥३-१-६५॥
(इति चतुर्दश “समग्रस्य” नामानि)

7. Can you spot a प्रातिपदिकम् ending in “अतुँ”?

8. In order to apply the सूत्रम् 1-3-8 लशक्वतद्धिते we have to make sure that the ङे-प्रत्यय: is not a तद्धित-प्रत्यय:। The ङे-प्रत्यय: is prescribed by 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टा……..। From where to where does पाणिनि: run the “तद्धिता:” अधिकार: in the अष्टाध्यायी?

Easy questions:

1. Where has the सूत्रम् 8-3-34 विसर्जनीयस्य सः been used?

2. Which विभक्ति:/वचनम् has been used in “वासुदेवाय”? (It is declined like राम-शब्द:)।