1. Where has the प्रातिपदिकम् “शिष्य” been used in Chapter Two of the गीता?
Answer: The प्रातिपदिकम् “शिष्य” has been used in Chapter Two of the गीता in the following verse
कार्पण्यदोषोपहतस्वभावः पृच्छामि त्वां धर्मसम्मूढचेताः ।
यच्छ्रेयः स्यान्निश्चितं ब्रूहि तन्मे शिष्यस्तेऽहं शाधि मां त्वां प्रपन्नम्‌ || 2-7||

The derivation of the प्रातिपदिकम् “शिष्य” is as shown in the post.
The विवक्षा is पुंलिङ्गे, प्रथमा-एकवचनम्।
शिष्य + सुँ । By 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टाभ्याम्भिस्ङेभ्याम्भ्यस्ङसिँभ्याम्भ्यस्ङसोसाम्ङ्योस्सुप्।
= शिष्य + स् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= शिष्यः । रुँत्व-विसर्गौ by 8-2-66 ससजुषो रुः and 8-3-15 खरवसानयोर्विसर्जनीयः।

2. Commenting on the सूत्रम् 3-1-109 एतिस्तुशास्वृदृजुषः क्यप्‌ the सिद्धान्त-कौमुदी says ‘वृ’ इति वृञो ग्रहणं न वृङः। Please explain.
Answer: The “वृ” in the सूत्रम् 3-1-109 एतिस्तुशास्वृदृजुषः क्यप्‌ refers to the verbal root √वृ (वृञ् वरणे ५. ८) and not √वृ (वृङ् सम्भक्तौ ९. ४५). This is what is explained by ‘वृ’ इति वृञो ग्रहणं न वृङः।

3. Commenting on the सूत्रम् 6-4-34 शास इदङ्हलोः the काशिका says अङ्हलोरिति किम्? शासति। Please explain. Hint: Use the सूत्रम् 6-1-6 जक्षित्यादयः षट्। We have not yet discussed the सूत्रम् 6-1-6 in the class but we have discussed it in a prior comment.
Answer: The form शासति is derived from √शास् (शासुँ अनुशिष्टौ २. ७०).

The विवक्षा is लँट्, कर्तरि प्रयोगः, प्रथम-पुरुषः, बहुवचनम्।
शास् + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्।
= शास् + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= शास् + झि । By 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ्, 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्।
Note: By the सूत्रम् 6-1-6 जक्षित्यादयः षट् the seven verbal roots √जक्ष् (अदादि-गणः, भक्षहसनयोः धातु-पाठः # २. ६६), √जागृ (अदादि-गणः, जागृ निद्राक्षये, धातु-पाठः # २. ६७), √दरिद्रा (अदादि-गणः, दरिद्रा दुर्गतौ, धातु-पाठः # २. ६८), √चकास् (अदादि-गणः, चकासृँ दीप्तौ, धातु-पाठः # २. ६९), √शास् (अदादि-गणः, शासुँ अनुशिष्टौ, धातु-पाठः # २. ७०), √दीधी (अदादि-गणः, दीधीङ् दीप्तिदेवनयोः, धातु-पाठः # २. ७१) and √वेवी (अदादि-गणः, वेवीङ् वेतिना तुल्ये, धातु-पाठः # २. ७२) get the अभ्यस्त-सञ्ज्ञा। (We have not yet discussed the सूत्रम् 6-1-6 in the class.) Hence √शास् has the अभ्यस्त-सञ्ज्ञा। This allows 7-1-4 to apply in the next step.
= शास् + अत् इ । By 7-1-4 अदभ्यस्तात्‌।
= शास् + शप् + अति । By 3-1-68 कर्तरि शप्।
= शास् + अति । By 2-4-72 अदिप्रभृतिभ्यः शपः।
= शासति ।
Note: As per 6-4-34 शास इदङ्हलोः – The penultimate letter (आकारः) of the verbal root (शासुँ अनुशिष्टौ २. ७०) is replaced by a इकारः when followed by either –
i) the affix “अङ्” or
ii) an affix which begins with a consonant and is either कित् or ङित् (has ककारः or ङकारः as a इत्)।

Here in this example “शास्” is not followed by the affix “अङ्”।  “शास्” is followed by the affix “अति” which is ङिद्वत् (by 1-2-4 सार्वधातुकमपित्) but does not begin with a consonant. Hence 6-4-34 does not apply here.

4. Where has the सूत्रम् 7-4-79 सन्यतः been used in the verses?
Answer: The सूत्रम् 7-4-79 सन्यतः has been used in the verses in the form जिहासति derived from √हा (जुहोत्यादि-गणः, ओँहाक् त्यागे, धातु-पाठः #३. ९).
The derivation of जिहासति is here – http://avg-sanskrit.org/2012/06/14/जिहासति-3as-लँट्/

5. Can you spot an augment “सीयुट्” in the verses?
Answer: An augment “सीयुट्” can be seen in the form in the form शयीत derived from √शी (शीङ् स्वप्ने २. २६).

The विवक्षा is विधिलिँङ्, कर्तरि प्रयोगः, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।
शी + लिँङ् । By 3-3-161 विधिनिमन्त्रणामन्त्रणाधीष्टसंप्रश्नप्रार्थनेषु लिङ्।
= शी + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= शी + त । By 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ्, 1-3-12 अनुदात्तङित आत्मनेपदम्।
= शी + सीयुट् त । By 3-4-102 लिङस्सीयुट् – The affixes of लिँङ् get सीयुट् as the augment. As per 1-1-46 आद्यन्तौ टकितौ, the सीयुट्-आगमः joins at the beginning of the प्रत्यय:।
= शी + सीय् त । The उकार: in सीयुट् is for pronunciation only (उच्चारणार्थः)। The टकारः is an इत् by 1-3-3 हलन्त्यम् and takes लोपः by 1-3-9 तस्य लोपः।
= शी + ईय् त । By 7-2-79 लिङः सलोपोऽनन्त्यस्य।
= शी + ईत । By 6-1-66 लोपो व्योर्वलि।
= शी + शप् + ईत । By 3-1-68 कर्तरि शप्।
= शी + ईत । By 2-4-72 अदिप्रभृतिभ्यः शपः।
= शे + ईत । By 7-4-21 शीङः सार्वधातुके गुणः, the verbal root √शी (शीङ् स्वप्ने २. २६) takes गुण-आदेशः when a सार्वधातुक-प्रत्ययः follows. As per 1-1-52 अलोऽन्त्यस्य, the ending ईकार: of “शी” takes the गुण-आदेशः (एकार:)। Note: In the absence of 7-4-21, no गुणादेशः would have been possible here because the सार्वधातुकम् affix “ईत” (which is not a पित्) is ङिद्वत् by 1-2-4 सार्वधातुकमपित् and hence 1-1-5 क्क्ङिति च would block 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः।
= शयीत । By 6-1-78 एचोऽयवायावः।

6. How would you say this in Sanskrit?
“Only one who respects the Guru is fit to be taught.” Use the verbal √दृ (दृङ् आदरे ६. १४७) preceded by the उपसर्गः “आङ्” for “to respect.”
Answer: यः गुरुम् आद्रियते सः एव शिष्यः = यो गुरुमाद्रियते स एव शिष्यः।

The विवक्षा in आद्रियते is लँट्, कर्तरि प्रयोगः, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।
दृ + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्।
= दृ + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= दृ + त । By 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ्, 1-3-12 अनुदात्तङित आत्मनेपदम्।
= दृ + ते । By 3-4-79 टित आत्मनेपदानां टेरे।
= दृ + श + ते । By 3-1-77 तुदादिभ्यः शः। Note: Since the सार्वधातुक-प्रत्यय: “श” is अपित्, by 1-2-4 सार्वधातुकमपित् it behaves ङिद्वत् – as if it has ङकार: as a इत्। This allows 1-1-5 क्क्ङिति च to stop 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः।
= दृ + अ + ते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-8 लशक्वतद्धिते, 1-3-9 तस्य लोपः।
= द् रिङ् + अ + ते । By 7-4-28 रिङ् शयग्लिङ्क्षु, 1-1-53 ङिच्च।
= द्रि + अ + ते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= द्र् इयँङ् + अ + ते । By 6-4-77 अचि श्नुधातुभ्रुवां य्वोरियङुवङौ, 1-1-53 ङिच्च।
= द्रियते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

“आङ्” is the उपसर्गः (ref. 1-4-59 उपसर्गाः क्रियायोगे, 1-4-80 ते प्राग्धातोः।)
आङ् + द्रियते = आद्रियते । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

Easy Questions:

1. Where has the सूत्रम् 2-4-34 द्वितीयाटौस्स्वेनः been used in the verses?
Answer: The सूत्रम् 2-4-34 द्वितीयाटौस्स्वेनः has been used in the form एनाम् (सर्वनाम-प्रातिपदिकम् ‘इदम्’/‘एतद्’, स्त्रीलिङ्गे द्वितीया-एकवचनम्।)
इदम्/एतद् + अम् । By 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टा………। 1-3-4 न विभक्तौ तुस्माः prevents the ending मकार: of “अम्” from getting the इत्-सञ्ज्ञा।
= एन + अम् । By 2-4-34 द्वितीयाटौस्स्वेनः, ‘इदम्’/‘एतद्’ gets ‘एन’ as the replacement when followed by the affixes of the second case or the affix ‘टा’ or ‘ओस्’, when used in अन्वादेश:। As per 1-1-55 अनेकाल्शित्सर्वस्य, the entire term ‘इदम्’/‘एतद्’ gets replaced.
= एन + टाप् + अम् । By 4-1-4 अजाद्यतष्टाप्।
= एन + आ + अम् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-7 चुटू, 1-3-3 हलन्त्यम्,  1-3-9 तस्य लोपः।
= एना + अम् । By 6-1-101 अकः सवर्णे दीर्घः।
= एनाम् । By 6-1-107 अमि पूर्वः।

2. Which सूत्रम् is used for the augment “नुँम्” in the form सन् (used in the commentary)? Note: सन् is पुंलिङ्गे प्रथमा-एकवचनम् derived from the प्रातिपदिकम् “सत्” which ends in the affix “शतृँ”।
Answer: The सूत्रम् 7-1-70 उगिदचां सर्वनामस्थानेऽधातोः is used for the “नुँम्”-आगम: in the formation of सन्।

The विवक्षा is पुंलिङ्गे प्रथमा-एकवचनम्।
सत् + सुँ । By 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टा………। Here “सुँ” has the सर्वनामस्थान-सञ्ज्ञा by 1-1-43 सुडनपुंसकस्य।
= सत् + स् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= स नुँम् त् + स् । By 7-1-70 उगिदचां सर्वनामस्थानेऽधातोः – A non-verbal base with an उक् (“उ”, “ऋ”, “ऌ”) as a marker and the verbal base “अञ्चुँ” whose नकारः has taken elision takes the नुँम् augment when followed by a सर्वनामस्थानम् affix. As per 1-1-47 मिदचोऽन्त्यात्परः, the “नुँम्”-आगम: attaches itself after the last vowel (the अकार:) of the अङ्गम् “सत्”।
= सन् त् + स् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।
= सन् त् । By 6-1-68 हल्ङ्याब्भ्यो दीर्घात् सुतिस्यपृक्तं हल्।
= सन् । By 8-2-23 संयोगान्तस्य लोपः। After this 8-2-7 नलोपः प्रातिपदिकान्तस्य cannot apply because of 8-2-1 पूर्वत्रासिद्धम् ।