Today we will look at the form अदित्याम् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम्

Gita Press translation "Now the exceptionally glorious Lord Vishnu took His descent through Aditi and, assuming the form of the divine Dwarf, sought the presence of Bali (the son of Virocana, Prahlada's son)."

अदिति gets प्रातिपदिकसंज्ञा by 1-2-45 अर्थवदधातुरप्रत्ययः प्रातिपदिकम्. The विवक्षा here is सप्तमी-एकवचनम्. 4-1-2 स्वौजसमौट्छष्टाभ्याम्भिस्ङेभ्याम्भ्यस्ङसिँभ्याम्भ्यस्ङसोसाम्ङ्योस्सुप् mandates the प्रत्ययाः सुँ, औ, जस् etc. after the स्रीलिङ्ग-प्रातिपदिकम् “अदिति”.

(1) अदिति + ङि । By 1-4-6 ङिति ह्रस्वश्च, अदिति optionally gets the नदी-सञ्ज्ञा, since it is followed by a ङित् affix.

(2) अदिति + इ । The ङकार: gets इत्-सञ्ज्ञा by 1-3-8 लशक्वतद्धिते and 1-3-9 तस्य लोपः causes it to disappear.

(3) अदिति + आम् । By 7-3-117 इदुद्भ्याम् , the affix ङि, following a term having the नदी-सञ्ज्ञा and ending in short इ or short उ, gets आम् as its replacement.

(4) अदिति + आट् आम् । By 7-3-112 आण्नद्याः , the ङित् affixes that follow an अङ्गम् ending in a term having the नदी-सञ्ज्ञा, get the आट् augment.

(5) अदिति + आ आम् । टकार-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-9 तस्य लोपः.

(6) अदिति + आम् । By 6-1-90 आटश्च, वृद्धिः letter is a single replacement when आट् is followed by a vowel.

(7) अदित्याम् । By 6-1-77 इको यणचि.

Questions:

1. By the सूत्रम् 1-4-6 ङिति ह्रस्वश्च , the term “अदिति” optionally got the नदी-सञ्ज्ञा . In the absence of the नदी-सञ्ज्ञा what would have been the optional final form in this example?

2. Can there be a case where a term has the घि-सञ्ज्ञा and the नदी-सञ्ज्ञा at the same time?

3. Why is 7-3-117 इदुद्भ्याम् required (in step 3)? Could we not have just used the prior rule 7-3-116 ङेराम्नद्याम्नीभ्यः since “अदिति” has the नदी-सञ्ज्ञा in this case?

4. Why didn’t 7-1-54 ह्रस्वनद्यापो नुट् apply after step 3?

5. Why didn’t 7-1-54 ह्रस्वनद्यापो नुट् apply after step 6?

6. From where does the अनु्वृत्ति: of “वृद्धि:” come in to the सूत्रम् 6-1-90 आटश्च ?

7. Where does the word “आस्थाय” come in the गीता ?

8. Why didn’t 6-1-77 इको यणचि apply in step 3 itself?