Today we will look at the form भवन्तु 3Ap-लोँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् 6-67-75.

मया हते संयति कुम्भकर्णे महाबले मुष्टिविशीर्णदेहे ।
विमोचिते वानरपार्थिवे च भवन्तु हृष्टाः प्लवगाः समग्राः ।। ६-६७-७५ ।।

Gita Press translation “When Kumbhakarṇa, who is endowed with extraordinary might, has been killed by me in a duel, his body being shattered with my fist, and the king of monkeys delivered, let all the monkeys feel rejoiced.”

भवन्तु is derived from the धातुः √भू (भू सत्तायाम्, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१. १)

The विवक्षा is लोँट्, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, बहुवचनम्।

In the धातु-पाठः, the भू-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the भू-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So भू-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-बहुवचनम्, the प्रत्यय: will be “झि”।

(1) भू + लोँट् । By 3-3-162 लोट् च , the affix लोँट् comes after a धातुः when used in the sense of command/request.

(2) भू + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) भू + झि । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “झि” as the substitute for the लकारः। “झि” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) भू + झ् उ । by 3-4-86 एरुः , इकारः of a लोँट् is substituted by उकारः ।

(5) भू + शप् + झ् उ । By 3-1-68 कर्तरि शप्, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(6) भो + शप् + झ् उ । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः , an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows.

(7) भो + अ + झ् उ। अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-8 लशक्वतद्धिते , 1-3-9 तस्य लोपः ।

(8) भव + झ् उ । “अव्”-आदेश: by 6-1-78 एचोऽयवायावः।

(9) भव + अन्त् उ । By 7-1-3 झोऽन्तः -“अन्त्” comes in as a replacement for the झकारः of a प्रत्यय:।

(10) भवन्तु । By 6-1-97 अतो गुणे, in the place of the letter अ which not at the end of a पदम्, and the following गुण: letter, there is single substitute of the latter (the गुण: letter.)

Questions:

1. Why doesn’t the झकार: of the झि-प्रत्यय: get the इत्-सञ्ज्ञा by 1-3-7 चुटू (and hence take लोप: by 1-3-9 तस्य लोपः)?

2. Can you spot a हलन्तम् (consonant-ending) प्रातिपदिकम् in the verse?

3. Which two rules used in this example belong to the “संहितायाम्” अधिकार:?

4. Where has the झि-प्रत्यय: been used in the first ten verses of the Fifth Chapter of the गीता?

5. Which सर्वनाम-प्रातिपदिकम् has been used in the verse?

6. The अमरकोश: gives eight synonyms for the word “वानर:” (प्रातिपदिकम् “वानर” masculine, meaning “monkey.”) We’ve already seen these in a prior example. (Search this web site for “monkey.”) Which one of these synonyms has been used in the present verse?

7. How would you say this in Sanskrit?
“Let all people be happy.” Use the adjective प्रातिपदिकम् “सुखिन्” for “happy.”

8. How would you say this in Sanskrit?
“You ought to wake up before sunrise.” Use the masculine (compound) प्रातिपदिकम् “सूर्योदय” for “sunrise”, use the अव्ययम् “प्रबोद्धुम्” for “to wake up” and the अव्ययम् “प्राक्” for “before.” Use the धातु: “अर्ह्” (अर्हँ पूजायाम् १. ८४१) for “ought.”

Easy questions:

1. Which terms are included in the तङ्-प्रत्याहार: (referred to in the सूत्रम् 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्)?

2. In step 10, in the absence of the सूत्रम् 6-1-97 अतो गुणे, which सूत्रम् would have applied to give which (undesired) form?

Today we will look at the form वस 2As-लोँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् 2-84-16.

निष्कुटश्चैव देशोऽयं वञ्चिताश्चापि ते वयम् ।
निवेदयाम ते सर्वं स्वके दाशगृहे वस ।। २-८४-१६ ।।

Gita Press translation “This territory is but a pleasure-grove attached to your palace and we have been taken in (by our unwariness in failing to know of your visit beforehand and thus being deprived of an opportunity to receive in advance). We (hereby) offer you all (that we have); (pray) dwell in the house of a ferryman, which is your own.”

वस is derived from the धातुः √वस् (भ्वादि-गणः, वसँ निवासे धातु-पाठः #१. ११६०)

The विवक्षा is लोँट्, कर्तरि प्रयोग:, मध्यम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, √वस् has one इत् letter which is the अकार: following the सकार:। This इत् letter has a उदात्त-स्वर:। Thus √वस् is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। (Neither 1-3-12 अनुदात्तङित आत्मनेपदम् nor 1-3-72 स्वरितञितः कर्त्रभिप्राये क्रियाफले applies.) Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, in कर्तरि प्रयोग:, √वस् takes the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So √वस् can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:।

(1) वस् + लोँट् । By 3-3-162 लोट् च , the affix लोँट् comes after a धातुः when used in the sense of command/request.

(2) वस् + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) वस् + सिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस्तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “सिप्” as the substitute for the लकारः। “सिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) वस् + सि । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्,  1-3-9 तस्य लोपः ।

(5) वस् + हि । By 3-4-87 सेर्ह्यपिच्च – ‘सि’ of लोँट् is substituted by ‘हि’ and it is a अपित्। ‘हि’ also gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 1-1-56 स्थानिवदादेशोऽनल्विधौ ।

(6) वस् + शप् + हि । By 3-1-68 कर्तरि शप्, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(7) वस् + अ + हि । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-8 लशक्वतद्धिते , 1-3-9 तस्य लोपः ।

(8) वस । By 6-4-105 अतो हेः – There is an elision of the affix “हि” when it follows an अङ्गम् ending in a अकार:।

Questions:

1. Can you spot another तिङ्-प्रत्यय: (besides the one in वस) used in the verse?

2. In the first verse of which chapter of the गीता has the हि-प्रत्यय: been used?

3. Which सूत्रम् used in the example belongs to the “अङ्गस्य” अधिकार:?

4. Which of the following does NOT belong to the प्रादि-गण:?
a) नि
b) एव
c) अपि
d) निस्

5. Where has the सूत्रम् 7-2-111 इदोऽय् पुंसि been used?

6. How would you say this in Sanskrit?
“Let all the soldiers stay in the camp outside the village.” Use the neuter प्रातिपदिकम् “शिबिर” for “camp”, use the अव्ययम् “बहिस्” for “outside” and the masculine प्रातिपदिकम् “ग्राम” for village. Use पञ्चमी-विभक्ति: with “ग्राम”।

7. How would you say this in Sanskrit?
“Stay here for one week.” Use the masculine प्रातिपदिकम् “सप्ताह” for “week.”
Note: When an action is done for a continuous period of time (or distance) then द्वितीया-विभक्ति: has to be used with the measure of time (or distance.) सूत्रम् is 2-3-5 कालाध्वनोरत्यन्तसंयोगे ।

8. Please list the two synonyms for the word “दाश:” (प्रातिपदिकम् “दाश” masculine, meaning “fisherman”) as given in the अमरकोश:।
कैवर्ते दाशधीवरौ ।।१-१०-१५।।
(इति त्रीणि “धीवरस्य” नामानि)

Easy questions:

1. Can you spot where each of the following rules have been used in the verse?
a) 6-1-109 एङः पदान्तादति ।
b) 6-1-101 अकः सवर्णे दीर्घः ।
c) 6-1-88 वृद्धिरेचि ।

2. Where has the ङि-प्रत्यय: been used?

Today we will look at the form वदतु 3As-लोँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् 1-56-23.

क्षत्रवेदविदां श्रेष्ठो ब्रह्मवेदविदामपि ।। १-५६-२३ ।।
ब्रह्मपुत्रो वसिष्ठो मामेवं वदतु देवताः ।
यद्ययं परमः कामः कृतो यान्तु सुरर्षभाः ।। १-५६-२४ ।।

Gita Press translation “Let Vasiṣṭha, (a mind-born) son of Brahmā (the creator), the foremost among the masters of the science of archery etc., (the sciences mastered by the Kṣatriyas) as well as of those mastered by the Brāhmaṇas (viz., the four Vedas, including the Upaniṣads, that treat of Brahma, the Infinite), call me as such (a Brāhmaṇa), O gods! If this supreme desire of mine is granted by you, depart (then), O jewel among gods!”

वदतु is derived from the धातुः √वद् (भ्वादि-गणः, वदँ व्यक्तायां वाचि धातु-पाठः #१. ११६४)

The विवक्षा is लोँट्, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the वद्-धातुः has one इत् letter which is the अकार: following the दकार:। This इत् letter has a उदात्त-स्वर:। Thus the √वद्-धातुः is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। (Neither 1-3-12 अनुदात्तङित आत्मनेपदम् nor 1-3-72 स्वरितञितः कर्त्रभिप्राये क्रियाफले applies.) Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the वद्-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So वद्-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “तिप्”।

(1) वद् + लोँट् । By 3-3-162 लोट् च , the affix लोँट् comes after a धातुः when used in the sense of command/request.

(2) वद् + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) वद् + तिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “तिप्” as the substitute for the लकारः। “तिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) वद् + ति । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः ।

(5) वद् + तु । By 3-4-86 एरुः, इकारः of a लोँट् affix is substituted by उकारः।

(6) वद् + शप् + तु । By 3-1-68 कर्तरि शप्, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(7) वद् + अ + तु । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-8 लशक्वतद्धिते , 1-3-9 तस्य लोपः ।

(8) वदतु

Questions:

1. Where else has the सुत्रम् 3-4-86 एरुः been used in the verse?

2. The सूत्रम् 3-3-162 लोट् च does NOT come in which अधिकार:?
a) “प्रत्ययः”, “परश्च”
b) “धातोः”
c) “लस्य”
d) “कृदतिङ्”

3. Where has the अस्मद्-प्रातिपदिकम् been used? Is there an alternate form possible?

4. Which other सर्वनाम-प्रातिपदिकम् (besides “अस्मद्”) has been used in the verse?

5. How would you say this in Sanskrit?
“Let all the students read this book.” Use the धातु: “पठ्” (पठँ व्यक्तायां वाचि १. ३८१) for “to read.”

6. How would you say this in Sanskrit?
“Let us tell the teacher that this question (is) too difficult.” Use the adjective प्रातिपदिकम् “अतिक्लिष्ट” for “too difficult”, use the अव्ययम् “इति” as an end-quote. Use the चतुर्थी-विभक्ति: with “teacher.”

7. Please list the four synonyms for the word “पुत्र:” (प्रातिपदिकम् “पुत्र” masculine, meaning “son”) as given in the अमरकोश:। (We have already seen these in a prior example. Search this web site for “पुत्र”)

Advanced question:

1. In commenting on the सूत्रम् 3-3-162 लोट् च, the काशिका says – योगविभाग उत्तरार्थः। What does this mean?

Easy questions:

1. Where has the सूत्रम् 6-1-77 इको यणचि been used? (The way to spot an application of this सूत्रम् is to look for a यण् letter which is preceded by a हल् and followed by a अच्)।

2. The सूत्रम् 6-1-114 हशि च has been used four times in the verse. Can you spot these four places?

Today we will look at the form भवत 2Ap-लोँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् 2-45-14.

वहन्तो जवना रामं भो भो जात्यास्तुरङ्गमाः ।
निवर्तध्वं न गन्तव्यं हिता भवत भर्तरि  ।। २-४५-१४ ।।

Gita Press translation “Return, O swift steeds, of excellent breed drawing the chariot conveying Śrī Rāma, and be friendly to your master (since by taking Śrī Rāma against our wishes you will be doing a disservice to him); you ought not to proceed further.”

भवत is derived from the धातुः √भू (भू सत्तायाम्, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१. १)

The विवक्षा is लोँट्, कर्तरि प्रयोग:, मध्यम-पुरुषः, बहुवचनम्।

In the धातु-पाठः, the भू-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the भू-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So भू-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is मध्यम-पुरुष-बहुवचनम्, the प्रत्यय: will be “थ”।

(1) भू + लोँट् । By 3-3-162 लोट् च , the affix लोँट् comes after a धातुः when used in the sense of command/request.

(2) भू + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) भू + थ। 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “थ” as the substitute for the लकारः। “थ” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) भू + त । By 3-4-85 लोटो लङ्वत्‌ , लोँट् is treated like लँङ् । लँङ् is a ङित्-लकार: (it has ङकार: as an इत्)। The तिङ्-प्रत्ययाः तस्, थस्, थ and मिप् of a लकारः which is an ङित्, are replaced by ताम्, तम्, त and अम् respectively by  3-4-101 तस्थस्थमिपां तांतंतामः । Since लोँट् is treated like लँङ्, the थ-प्रत्ययः of लोँट् also is replaced by “त”। “त” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 1-1-56 स्थानिवदादेशोऽनल्विधौ। See question 4.

(5) भू + शप् + त । By 3-1-68 कर्तरि शप्, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(6) भो + शप् + त । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः , an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows.

(7) भो + अ + त। अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-8 लशक्वतद्धिते , 1-3-9 तस्य लोपः ।

(8) भवत । “अव्”-आदेश: by 6-1-78 एचोऽयवायावः।

Questions:

1. Who is the subject of the verb भवत?

2. Why doesn’t the मिप्-प्रत्यय: of लोँट् get replaced by “अम्” as per 3-4-85 लोटो लङ्वत्‌, 3-4-101 तस्थस्थमिपां तांतंतामः?

3. In the सूत्रम् 3-4-101 तस्थस्थमिपां तांतंतामः there are four items being replaced by four substitutes. Which सूत्रम् tells us that the substitution is to be done “respectively – in order of enumeration”?

4. Why did the entire थ-प्रत्यय: get replaced by “त” in step 4? (Why didn’t 1-1-52 अलोऽन्त्यस्य apply?)

5. Can you spot a शतृँ-प्रत्यय: in the verse?

6. Where has the सूत्रम् 7-3-110 ऋतो ङिसर्वनामस्थानयोः been used?

7. How would you say this in Sanskrit?
“All of you be ready for war.” Use the adjective प्रातिपदिकम् “सज्ज” for “ready” and the neuter प्रातिपदिकम् “युद्ध” (use चतुर्थी-विभक्ति:) for “war.”

8. How would you say this in Sanskrit?
“Be attentive!” Use the adjective प्रातिपदिकम् “सावधान” for “attentive.”

Easy questions:

1. Where has the सुत्रम् 8-3-22 हलि सर्वेषाम् been used?

2. Which सूत्रम् was used to get राम + अम् (द्वितीया-एकवचनम्) = रामम्?

Today we will look at the form वसतु 3As-लोँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् 2-54-22.

अवकाशो विविक्तोऽयं महानद्योः समागमे ।
पुण्यश्च रमणीयश्च वसत्विह भवान् सुखम्  ।। २-५४-२२ ।।

Gita Press translation “This open stretch of land at the confluence of the two great rivers is not only secluded but sacred and lovely too. Dwell you here comfortably.”

वसतु is derived from the धातुः √वस् (भ्वादि-गणः, वसँ निवासे, धातु-पाठः #१. ११६०)

The विवक्षा is लोँट्, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the √वस्-धातुः has one इत् letter which is the अकार: following the सकार:। This इत् letter has a उदात्त-स्वर:। Thus the √वस्-धातुः is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। (Neither 1-3-12 अनुदात्तङित आत्मनेपदम् nor 1-3-72 स्वरितञितः कर्त्रभिप्राये क्रियाफले applies.) Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the √वस्-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So √वस्-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “तिप्”।

(1) वस् + लोँट् । By 3-3-162 लोट् च, the affix लोँट् comes after a धातुः when used in the sense of command/request.

(2) वस् + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) वस् + तिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “तिप् ” as the substitute for the लकारः। “तिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) वस् + ति । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः ।

(5) वस् + तु  । By 3-4-86 एरुः, इकारः of a लोँट् affix is substituted by उकारः।

(6) वस् + शप् + तु । By 3-1-68 कर्तरि शप्, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(7) वस् + अ + तु । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-8 लशक्वतद्धिते , 1-3-9 तस्य लोपः ।

(8) वसतु ।

Questions:

1. Why doesn’t the ending इकार: of the तिप्-प्रत्यय: take लोप: (after step 4) by 3-4-85 लोटो लङ्वत्‌, 3-4-100 इतश्च?

2. Where has the सूत्रम् 3-4-86 एरुः been used in Chapter 3 of the गीता?

3. In the verse, can you spot a term which has the अव्यय-सञ्ज्ञा by the सूत्रम् 1-1-38 तद्धितश्चासर्वविभक्तिः?

4. Can you spot a डवतुँ-प्रत्यय: in the verse?

5. Where has the सूत्रम् 6-1-105 दीर्घाज्जसि च been used?

6. Which सर्वनाम-प्रातिपदिकम् has been used twice in the verse?

7. How would you say this in Sanskrit?
“Let the guest stay here at night.” Use the masculine प्रातिपदिकम् “अतिथि” for “guest.”

8. How would you say this in Sanskrit?
“Let the witness speak the truth.” Use the adjective प्रातिपदिकम् “साक्षिन्” for “witness” and the वद्-धातु: (वदँ व्यक्तायां वाचि १. ११६४) for “to speak.”

Easy questions:

1. Where has the सुत्रम् 7-2-111 इदोऽय् पुंसि been used in the verse?

2. Derive the form भवान् (पुंलिङ्गे प्रथमा-एकवचनम्) from the प्रातिपदिकम् “भवत्”। What would have been the form if the शतृँ-प्रत्यय: had been used in “भवत्”?

<

Today we will look at the form भवतु 3As-लोँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् 2-11-27.

चीराजिनधरो धीरो रामो भवतु तापसः |
भरतो भजतामद्य यौवराज्यमकण्टकम् || २-११-२७ ||

“And let him become an ascetic wearing rags, deer skin and matted hair. Now itself, Bharata has to get rights of succession to kingdom, which is free of enemies.”

भवतु is derived from the धातुः √भू (भू सत्तायाम्, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१.१)

The विवक्षा is लोँट्, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the भू-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the भू-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So भू-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “तिप्”।

(1) भू + लोँट् । By 3-3-162 लोट् च , the affix लोँट् comes after a धातुः when used in the sense of command/request.

(2) भू + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) भू + तिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “तिप्” as the substitute for the लकारः। “तिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) भू + शप् + तिप् । By 3-1-68 कर्तरि शप्, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(5) भो + शप् + तिप् । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः , an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows.

(6) भो + अ + ति। अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम् , 1-3-8 लशक्वतद्धिते , 1-3-9 तस्य लोपः ।

(7) भवति । “अव्”-आदेश: by 6-1-78 एचोऽयवायावः।

(8) भवतु । by 3-4-86 एरुः – इकारः of a लोँट् affix is substituted by उकारः।

Questions:

1. Where has the सूत्रम् 3-4-86 एरुः been used in Chapter 1 of the गीता?

2. The पदच्छेद: of the सूत्रम् 3-4-86 एरुः is ए:, उ:। What is the प्रातिपदिकम् used in ए:? What is the विभक्ति:/वचनम्?

3. Why doesn’t the सूत्रम् 3-4-86 एरुः apply in the case of सिप्-प्रत्यय: and मिप्-प्रत्यय:?

4. The अनुवृत्ति: of “लोट:” comes in to the सूत्रम् 3-4-86 एरुः from a सूत्रम् that we have studied. Which one is it?

5. Can you spot an अव्ययम् in the verse?

6. Would भवतात् be a valid optional form in this example?

7. How would you say this in Sanskrit?
“Let the boys play on the bank of the river.” Use the धातु: “क्रीड्” (क्रीडृँ विहारे १. ४०५) for “to play” and the neuter प्रातिपदिकम् “तीर” for “bank.”

8. Please list the two synonyms for “अजिनम्” (प्रातिपदिकम् “अजिन” neuter, meaning “skin – particularly deer-skin”) as given in the अमरकोश:।
अजिनं चर्म कृत्तिः स्त्री ।।२-७-४६।।
(त्रीणि “मृगादेश्चर्मणि”)

Easy questions:

1. Consider the सन्धि-कार्यम् between धीरस् + राम: = धीरर् + राम: (by 8-2-66 ससजुषो रुः, 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्)। At this point why doesn’t the सूत्रम् 8-3-14 रो रि apply?

2. Why doesn’t the ending मकार: of अकण्टकम् become an अनुस्वार: by 8-3-23 मोऽनुस्वारः? (Which condition is not satisfied?)

Today we will look at the form स्मरति 3As-लँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् ।

राजा वानरमुख्यानां स त्वां कौशलमब्रवीत् ।
नित्यं स्मरति ते राम: ससुग्रीवः सलक्ष्मणः ।। ५-३४-३६ ।।

Gita Press translation “The celebrated monkey named Sugrīva, the ruler of the foremost of monkeys, has also made inquiries of you about your welfare, O godlike lady! Śrī Rāma along with Sugrīva and Lakṣmaṇa always remembers you.”

स्मरति is derived from the धातुः √स्मृ (स्मृ चिन्तायाम्, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१. १०८२)

The विवक्षा is वर्तमान-काले, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the स्मृ-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the स्मृ-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So स्मृ-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “तिप्”।

(1) स्मृ + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्, the affix लँट् comes after a धातुः when denoting an action in the present tense.

(2) स्मृ + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) स्मृ + तिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “तिप्” as the substitute for the लकारः। “तिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) स्मृ + शप् + तिप् । By 3-1-68 कर्तरि शप्‌, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(5) स्मर् + शप् + तिप् । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः, an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows. By 1-1-51 उरण् रपरः, in the place of ऋवर्ण: if an अण् letter (अ, इ, उ) comes as a substitute, it is always followed by a रँ letter.

(6) स्मर् + अ + ति । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-8 लशक्वतद्धिते, 1-3-9 तस्य लोपः।

(7) स्मरति ।

Questions:

1. Where is the form स्मरति used in Chapter 8 of the गीता?

2. By which सूत्रम् does “स्मृ” get the धातु-सञ्ज्ञा (which is required in order to bring in the लँट्-प्रत्यय: in step 1)?

3. Among the 18 तिङ्-प्रत्यया: how many have पकार: as an इत्?

4. From where does the अनुवृत्ति: of “धातो:” come into the सूत्रम् 3-1-68 कर्तरि शप्‌?

5. From where to where does पाणिनि: run the “लस्य” अधिकार: in the अष्टाध्यायी?

6. Among the rules used in this example, which one belongs to the “अङ्गस्य” अधिकार:?

7. How would you say this in Sanskrit?
“I don’t remember your name.”

8. Please list the eight synonyms of the word “वानर:” (प्रातिपदिकम् “वानर” masculine, meaning “monkey”) as given in the अमरकोश:।
कपिप्लवंगप्लवगशाखामृगवलीमुखाः ।
मर्कटो वानरः कीशो वनौका: ।।२-५-३।।
(इति नव “वानरस्य” नामानि)

Easy questions:

1. Can you spot a नकारान्त-प्रातिपदिकम् in the verse?

2. Where has the सूत्रम् 7-2-106 तदोः सः सावनन्त्ययोः been used?

Today we will look at the form जयति 3As -लँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् ।

लाङ्गूलानि प्रविध्यन्तः स्फोटयन्तश्च वानराः ।
लक्ष्मणो जयतीत्येवं वाक्यं विश्रावयंस्तदा ।। ६-९०-९२ ।।

Gita Press translation “Wagging their tails and lashing them, the monkeys then gave forth the slogan “Victorious is Lakṣmaṇa!””

जयति is derived from the धातुः √जि (जि जये, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१. ६४२)

The विवक्षा is वर्तमान-काले, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the जि-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the जि-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So जि-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “तिप्”।

(1) जि + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्, the affix लँट् comes after a धातुः when denoting an action in the present tense.

(2) जि + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) जि + तिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “तिप्” as the substitute for the लकारः। “तिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) जि + शप् + तिप् । By 3-1-68 कर्तरि शप्‌, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(5) जे + शप् + तिप् । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः, an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows.

(6) जे + अ + ति । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-8 लशक्वतद्धिते, 1-3-9 तस्य लोपः।

(7) जयति । “अय्”-आदेश: by 6-1-78 एचोऽयवायावः।

Questions:

1. The तिप्-प्रत्यय: has been used in the first verse of which Chapter of the गीता?

2. How many verbal roots (धातव:) are listed in the धातु-पाठ:?
a) Approx 500
b) Approx 2000
c) Approx 5000
d) The number of verbal roots is very large – it is not possible give a total number.

3. Does the लँट्-प्रत्यय: get the कृत्-सञ्ज्ञा?

4. Does the तिप्-प्रत्यय: get the कृत्-सञ्ज्ञा?

5. Does the शप्-प्रत्यय: get the कृत्-सञ्ज्ञा?

6. Can you spot a term in the verse that has the अव्यय-सञ्ज्ञा by the सूत्रम् 1-1-38 तद्धितश्चासर्वविभक्तिः?

7. How would you say this in Sanskrit?
“Truth alone wins.”

8. Please list the two synonyms for the word “लाङ्गूलम्” (प्रातिपदिकम् “लाङ्गूल” neuter, meaning “tail”) as given in the अमरकोश:।
पुच्छोऽस्त्री लूमलाङ्गूले ।।२-८-५०।।
(इति त्रीणि “पुच्छस्य” नामानि)

Easy questions:

1. Derive the form “लाङ्गूलानि” (द्वितीया-बहुवचनम्) from the नपुंसक-प्रातिपदिकम् “लाङ्गूल”।

2. Please do पदच्छेद: of जयतीत्येवम्।

Today we will look at the form भवसि 2As-लँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् ।

का त्वं भवसि रुद्राणां मरुतां वा वरानने ।
वसूनां वा वरारोहे देवता प्रतिभासि मे ।। ५-३३-६।।

Gita Press translation “Who are you among the (eleven) Rudras (the gods of destruction), the (forty-nine) wind-gods and the (eight) Vasus, O lady of exquisite features? (For) to me you appear to be a goddess O lady of excellent limbs!”

भवसि is derived from the धातुः √भू (भू सत्तायाम्, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१.१)

The विवक्षा is वर्तमान-काले, कर्तरि प्रयोग:, मध्यम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the भू-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the भू-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So भू-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is मध्यम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “सिप्”।

(1) भू + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्, the affix लँट् comes after a धातुः when denoting an action in the present tense.

(2) भू + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः।

(3) भू + सिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “सिप्” as the substitute for the लकारः। “सिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा(s1) by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(4) भू + शप् + सिप् । By 3-1-68 कर्तरि शप्‌, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा(s1) by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(5) भो + शप् + सिप् । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः, an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows.

(6) भो + अ + सि । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-8 लशक्वतद्धिते, 1-3-9 तस्य लोपः।

(7) भवसि । “अव्”-आदेश: by 6-1-78 एचोऽयवायावः।

Questions:

1. Does the लँट्-प्रत्यय: get the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा?

2. In the third chapter of the अष्टाध्यायी, पाणिनि: runs the “धातो:” अधिकार: from two points. One is from 3-1-91 धातोः। Where is the other one?

3. Why is only a final इक् letter subject to गुणादेश: by 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः? (Why not any final अच्?)

4. What can we say about the subject (“कर्तृ”) of the verb भवसि?
a) The subject has to be भवान्/भवती।
b) The subject has to be त्वम्।
c) The subject has to be either त्वम् or भवान्/भवती।
d) There are many possibilities for the subject, besides त्वम् and भवान्/भवती।

5. What would have been the final form in this example if the विवक्षा had been उत्तमपुरुष-एकवचनम्? (Use 7-3-101 अतो दीर्घो यञि)।

6. Can you spot a term from the चादि-गण: (ref. 1-4-57 चादयोऽसत्त्वे) in the verse?

7. How would you say this in Sanskrit?
“Many tigers roam in this forest.” Use the masculine प्रातिपदिकम् “शार्दूल” for tiger and use the धातु: “अट्” (from the भ्वादि-गण:) for “roam.” It is listed in the धातुपाठ: as “अटँ गतौ” १.३३२

8. Please list the three synonyms for “वरारोहा” (प्रातिपदिकम् “वरारोहा” – this is a बहुव्रीहि-समास: – an adjective used here in the feminine – meaning is “an elegant or beautiful woman”) as given in the अमरकोश:।
वरारोहा मत्तकाशिन्युत्तमा वरवर्णिनी ।।२-६-४।।
(इति चत्वारि “अत्यन्तोत्कृष्टस्त्रिया:” नामानि)।

Easy questions:

1. Where has the सूत्रम् 6-4-3 नामि been used in the verse?

2. Derive the form “का” (स्त्रीलिङ्गे प्रथमा-एकवचनम्) from the सर्वनाम-प्रातिपदिकम् “किम्”।

Today we will look at the form भवति 3As (3rd person, Active voice, singular), लँट् from श्रीमद्वाल्मीकि-रामायणम् ।

पिता हि भवति ज्येष्ठो धर्ममार्यस्य जानतः ।
तस्य पादौ ग्रहीष्यामि स हीदानीं गतिर्मम ।। २-७२-३३ ।।

Gita Press translation “To a worthy man knowing what is right, an elder brother is a virtual father. I shall, clasp his feet (as a mark of respect) since he is my support now.”

भवति is derived from the धातुः √भू (भू सत्तायाम्, भ्वादि-गणः, धातु-पाठः #१.१)

The विवक्षा is वर्तमान-काले, कर्तरि प्रयोग:, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।

In the धातु-पाठः, the भू-धातुः has no इत् letters. It is devoid of any indications for bringing in आत्मनेपद-प्रत्यया:। Therefore, as per 1-3-78 शेषात् कर्तरि परस्मैपदम्, the भू-धातुः, in कर्तरि प्रयोग:, will take the परस्मैपद-प्रत्यया: by default. As per 1-4-99 लः परस्मैपदम्, 1-4-100 तङानावात्मनेपदम्, the nine प्रत्यया: from “तिप्” to “मस्” get the परस्मैपद-सञ्ज्ञा। So भू-धातुः can take only one of these nine प्रत्यया: in कर्तरि प्रयोग:। Since the विवक्षा is प्रथम-पुरुष-एकवचनम्, the प्रत्यय: will be “तिप्”।

(1) भू + लँट् । By 3-2-123 वर्तमाने लट्, the affix लँट् comes after a धातुः when denoting an action in the present tense.

(2) भू + ल् । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-2 उपदेशेऽजनुनासिक इत्, 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-9 तस्य लोपः। See question 4.

(3) भू + तिप् । 3-4-78 तिप्तस्झिसिप्थस्थमिब्वस्मस् तातांझथासाथांध्वमिड्वहिमहिङ् mandates the प्रत्ययः “तिप्” as the substitute for the लकारः। “तिप्” gets the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम् – The affixes of the तिङ्-प्रत्याहारः and the affixes that have शकारः as an इत् get the designation of सार्वधातुकम् if they are prescribed in the “धातो:” अधिकार:।

(4) भू + शप् + तिप् । By 3-1-68 कर्तरि शप्‌, the शप्-प्रत्यय: is placed after a verbal root, when followed by a सार्वधातुक-प्रत्यय: that is used signifying the agent. The शप्-प्रत्यय: which is a शित्, gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113 तिङ्शित्सार्वधातुकम्।

(5) भो + शप् + तिप् । By 7-3-84 सार्वधातुकार्धधातुकयोः, an अङ्गम् whose final letter is an इक् gets गुण-आदेशः, when a सार्वधातुक-प्रत्यय: or an आर्धधातुक-प्रत्यय: follows.

(6) भो + अ + ति । अनुबन्ध-लोपः by 1-3-3 हलन्त्यम्, 1-3-8 लशक्वतद्धिते, 1-3-9 तस्य लोपः।

(7) भवति । “अव्”-आदेश: by 6-1-78 एचोऽयवायावः।

Questions:

1. List the 18 तिङ्-प्रत्यया: and identify the इत् letter (if any) in each of them.

2. Which प्रत्यया: are contained in the तङ्-प्रत्याहार:?

3. Can you spot another तिङ्-प्रत्यय: (besides the तिप्-प्रत्यय: in भवति) used in the verse?

4. Why doesn’t the लकार: in the लँट्-प्रत्यय: get the इत्-सञ्ज्ञा by 1-3-8 लशक्वतद्धिते?

5. Which of the following is true regarding the सुँप्-प्रत्यया:?
a) They get the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा।
b) They get the आर्धधातुक-सञ्ज्ञा।
c) They get both the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा and the आर्धधातुक-सञ्ज्ञा।
d) They get neither the सार्वधातुक-सञ्ज्ञा nor the आर्धधातुक-सञ्ज्ञा।

6. Can you spot an “अनँङ्”-आदेश: in the verse?

7. How would you say this in Sanskrit?
“Attachment becomes the cause of sorrow.” Use the feminine प्रातिपदिकम् “आसक्ति” for “attachment.”

8. Can you spot a term in the verse that has the अव्यय-सञ्ज्ञा by the सूत्रम् 1-1-38 तद्धितश्चासर्वविभक्तिः?

Easy questions:

1. Derive the form “तस्य” (पुंलिङ्गे षष्ठी-एकवचनम्) from the सर्वनाम-प्रातिपदिकम् “तद्”।

2. What is alternate form for “मम”?