||अमरकोश एवं नामलिङ्गाऽनुशासनं काण्ड १ ||

श्रीः||
नामलिङ्गानुऽशासनं नाम अमरकोषः |
प्रथमं काण्डम्|
मङ्गलाचरणम्|
( १. ०. १) यस्य ज्ञानदयासिन्धोरगाधस्यानघा गुणाः % maN^galaacharaNam.h ||
( १. ०. २) सेव्यतामक्षयो धीराः स श्रिये चामृताय च ।।१-१-१।।
प्रस्तावना|
( १. ०. ३) समाहृत्यान्यतन्त्राणि संक्षिप्तैः प्रतिसंस्कृतैः %chikiirShatapratiGYaa |
( १. ०. ४) संपूर्णमुच्यते वर्गैर्नामलिङ्गानुशासनम् ।।१-१-२।।
परिभाषा|
( १. ०. ५) प्रायशो रूपभेदेन साहचर्याच्च कुत्रचित् %paribhaaShaa |
( १. ०. ६) स्त्रीपुंनपुंसकं ज्ञेयं तद्विशेषविधेः क्वचित् ।।१-१-३।।
( १. ०. ७) भेदाख्यानाय न द्वन्द्वो नैकशेषो न संकरः
( १. ०. ८) कृतोऽत्र भिन्नलिङ्गानामनुक्तानां क्रमादृते ।।१-१-४।।
( १. ०. ९) त्रिलिङ्ग्यां त्रिष्विति पदं मिथुने तु द्वयोरिति
( १. ०. १०) निषिद्धलिङ्गं शेषार्थं त्वन्ताथादि न पूर्वभाक् ।।१-१-५।।

स्वर्गवर्गः|
Heaven 9
( १. १. ११) स्वरव्ययं स्वर्गनाकत्रिदिवत्रिदशालयाः % atha svargavargaH |
( १. १. १२) सुरलोको द्योदिवौ द्वे स्त्रियां क्लीबे त्रिविष्टपम् ।।१-१-६।।

Deities 26
( १. १. १३) अमरा निर्जरा देवास्त्रिदशा विबुधाः सुराः
( १. १. १४) सुपर्वाणः सुमनसस्त्रिदिवेशा दिवौकसः ।।१-१-७।।

( १. १. १५) आदितेया दिविषदो लेखा अदितिनन्दनाः
( १. १. १६) आदित्या ऋभवोऽस्वप्ना अमर्त्या अमृतान्धसः ।।१-१-८।।
-> ऋतुभुजो
( १. १. १७) बर्हिर्मुखाः क्रतुभुजो गीर्वाणा दानवारयः
( १. १. १८) वृन्दारका दैवतानि पुंसि वा देवताः स्त्रियाम् ।।१-१-९।।

Some clans of deities
( १. १. १९) आदित्यविश्ववसवस्तुषिताभास्वरानिलाः
( १. १. २०) महाराजिकसाध्याश्च रुद्राश्च गणदेवताः ।।१-१-१०।।

Some demigods
( १. १. २१) विद्याधरोऽप्सरोयक्षरक्षोगन्धर्वकिंनराः
( १. १. २२) पिशाचो गुह्यकः सिद्धो भूतोऽमी देवयोनयः ।।१-१-११।।

Antigods or titans 10
( १. १. २३) असुरा दैत्यदैतेयदनुजेन्द्रारिदानवाः
( १. १. २४) शुक्रशिष्या दितिसुताः पूर्वदेवाः सुरद्विषः ।।१-१-१२।।

Jina or Buddha 18
( १. १. २५) सर्वज्ञः सुगतो बुद्धो धर्मराजस्तथागतः
( १. १. २६) समन्तभद्रो भगवान्मारजिल्लोकजिज्जिनः ।।१-१-१३।।

( १. १. २७) षडभिज्ञो दशबलोऽद्वयवादी विनायकः
( १. १. २८) मुनीन्द्रः श्रीघनः शास्ता मुनिः शाक्यमुनिस्तु यः ।।१-१-१४।।

Gautama Buddha 7
( १. १. २९) स शाक्यसिंहः सर्वार्थसिद्धः शौद्धोदनिश्च सः
( १. १. ३०) गौतमश्चार्कबन्धुश्च मायादेवीसुतश्च सः ।।१-१-१५।।

Brahma 29
( १. १. ३१) ब्रह्मात्मभूः सुरज्येष्ठः परमेष्ठी पितामहः
( १. १. ३२) हिरण्यगर्भो लोकेशः स्वयंभूश्चतुराननः ।।१-१-१६।।

( १. १. ३३) धाताब्जयोनिर्द्रुहिणो विरिञ्चिः कमलासनः
( १. १. ३४) स्रष्टा प्रजापतिर्वेधा विधाता विश्वसृड्विधि: ।।१-१-१७।।

( १. १. ३५) नाभिजन्माण्डजः पूर्वो निधनः कमलोद्भवः
( १. १. ३६) सदानन्दो रजोमूर्तिः सत्यको हंसवाहनः
Vishnu 46
( १. १. ३७) विष्णुर्नारायणः कृष्णो वैकुण्ठो विष्टरश्रवाः
( १. १. ३८) दामोदरो हृषीकेशः केशवो माधवः स्वभूः ।।१-१-१८।।

( १. १. ३९) दैत्यारिः पुण्डरीकाक्षो गोविन्दो गरुडध्वजः
( १. १. ४०) पीताम्बरोऽच्युतः शार्ङ्गी विष्वक्सेनो जनार्दनः ।।१-१-१९।।

( १. १. ४१) उपेन्द्र इन्द्रावरजश्चक्रपाणिश्चतुर्भुजः
( १. १. ४२) पद्मनाभो मधुरिपुर्वासुदेवस्त्रिविक्रमः ।।१-१-२०।।

( १. १. ४३) देवकीनन्दनः शौरिः श्रीपतिः पुरुषोत्तमः
( १. १. ४४) वनमाली बलिध्वंसी कंसारातिरधोक्षजः ।।१-१-२१।।

( १. १. ४५) विश्वम्भरः कैटभजिद्विधुः श्रीवत्सलाञ्छनः
( १. १. ४६) पुराणपुरुषो यज्ञपुरुषो नरकान्तकः
( १. १. ४७) जलशायी विश्वरूपो मुकुन्दो मुरमर्दनः
Vasudeva: Krishna’s Father 2
( १. १. ४८) वसुदेवोऽस्य जनकः स एवानकदुन्दुभिः ।।१-१-२२।।

Balarama 17
( १. १. ४९) बलभद्रः प्रलम्बघ्नो बलदेवोऽच्युताग्रजः
( १. १. ५०) रेवतीरमणो रामः कामपालो हलायुधः ।।१-१-२३।।

( १. १. ५१) नीलाम्बरो रौहिणेयस्तालाङ्को मुसली हली
( १. १. ५२) संकर्षणः सीरपाणिः कालिन्दीभेदनो बलः ।।१-१-२४।।

Kamadeva: Eros 19
( १. १. ५३) मदनो मन्मथो मारः प्रद्युम्नो मीनकेतनः
( १. १. ५४) कंदर्पो दर्पकोऽनङ्गः कामः पञ्चशरः स्मरः ।।१-१-२५।।
-> शम्बरारिर्मनसिजः
( १. १. ५५) संबरारिर्मनसिजः कुसुमेषुरनन्यजः
( १. १. ५६) पुष्पधन्वा रतिपतिर्मकरध्वज आत्मभूः ।।१-१-२६।।

Five floral Arrows of Kamadeva
( १. १. ५७) अरविन्दमशोकं च चूतं च नवमल्लिका
( १. १. ५८) नीलोत्पलं च पञ्चैते पञ्चबाणस्य सायकाः
Five physical arrows of Kamadeva
( १. १. ५९) उन्मादनस्तापनश्च शोषणः स्तम्भनस्तथा
( १. १. ६०) संमोहनश्च कामश्च पञ्च बाणाः प्रकीर्तिताः
Son of kamadeva 4
( १. १. ६१) ब्रह्मसूर्विश्वकेतुः स्यात् अनिरुद्ध उषापतिः
Laxmi 14
( १. १. ६२) लक्ष्मीः पद्मालया पद्मा कमला श्रीर्हरिप्रिया ।।१-१-२७।।

( १. १. ६३) इन्दिरा लोकमाता मा क्षीरोदतनया रमा
( १. १. ६४) भार्गवी लोकजननी क्षीरसागरकन्यका
Krishna’s equipment: conch, discus, mace, sword,jewel
( १. १. ६५) शङ्खो लक्ष्मीपतेः पाञ्चजन्य: चक्रं सुदर्शनः

( १. १. ६६) कौमोदकी गदा खड्गो नन्दकः कौस्तुभो मणिः ।।१-१-२८।।

Krishna’s bow, mark, horses(4)
( १. १. ६७) चापः शार्ङ्गं मुरारेस्तु श्रीवत्सो लाञ्छनं स्मृतम्
( १. १. ६८) अश्वाश्च शैव्यसुग्रीवमेघपुष्पबलाहकाः
Krishna’s charioteer, minister, younger brother
( १. १. ६९) सारथिर्दारुको मन्त्री ह्युद्धवश्चानुजो गदः
Garuda: Krishna’s vehicle 9
( १. १. ७०) गरुत्मान्गरुडस्तार्क्ष्यो वैनतेयः खगेश्वरः
( १. १. ७१) नागान्तको विष्णुरथः सुपर्णः पन्नगाशनः ।।१-१-२९।।

Shiva 52
-> शम्भुरीशः
( १. १. ७२) शंभुरीश: पशुपतिः शिवः शूली महेश्वरः
( १. १. ७३) ईश्वरः शर्व ईशानः शंकरश्चन्द्रशेखरः ।।१-१-३०।।

( १. १. ७४) भूतेशः खण्डपरशुर्गिरीशो गिरिशो मृडः
-> मृत्युञ्जयः
( १. १. ७५) मृत्युंजय: कृत्तिवासाः पिनाकी प्रमथाधिपः ।।१-१-३१।।

( १. १. ७६) उग्रः कपर्दी श्रीकण्ठः शितिकण्ठः कपालभृत्
( १. १. ७७) वामदेवो महादेवो विरूपाक्षस्त्रिलोचनः ।।१-१-३२।।

( १. १. ७८) कृशानुरेताः सर्वज्ञो धूर्जटिर्नीललोहितः
( १. १. ७९) हरः स्मरहरो भर्गस्त्र्यम्बकस्त्रिपुरान्तकः ।।१-१-३३।।

-> गङ्गाधरोऽन्धकरिपुः
( १. १. ८०) गङ्गाधरोऽन्धरिपुः क्रतुध्वंसी वृषध्वजः
( १. १. ८१) व्योमकेशो भवो भीमः स्थाणू रुद्र उमापतिः ।।१-१-३४।।
( १. १. ८२) अहिर्बुध्न्योऽष्टमूर्तिश्च गजारिश्च महानटः
Shiva’s braided hair, bow, attendants, divine mothers
( १. १. ८३) कपर्दोऽस्य जटाजूटः पिनाकोऽजगवं धनुः
( १. १. ८४) प्रमथा: स्युः पारिषदा: ब्राह्मीत्याद्यास्तु मातरः ।।१-१-३५।।
Shiva’s powers/glory 3
( १. १. ८५) विभूतिर्भूतिरैश्वर्यमणिमादिकमष्टधा
Eight Yogic achievements granted by Shiva
( १. १. ८६) अणिमा महिमा चैव गरिमा लघिमा तथा
( १. १. ८७) प्राप्तिः प्राकाम्यमीशित्वं वशित्वं चाष्ट सिद्धयः
Shiva’s wife Parvati 23
-> हैमवतीश्वरी
( १. १. ८८) उमा कात्यायनी गौरी काली हैमवतीश्वरा ।।१-१-३६।।
( १. १. ८९) शिवा भवानी रुद्राणी शर्वाणी सर्वमङ्गला
( १. १. ९०) अपर्णा पार्वती दुर्गा मृडानी चण्डिकाम्बिका ।।१-१-३७।।
( १. १. ९१) आर्या दाक्षायणी चैव गिरिजा मेनकात्मजा
( १. १. ९२) कर्ममोटी तु चामुण्डा चर्ममुण्डा तु चर्चिका
Shiva’s son Ganapati 8
( १. १. ९३) विनायको विघ्नराजद्वैमातुरगणाधिपाः
( १. १. ९४) अप्येकदन्तहेरम्बलम्बोदरगजाननाः ।।१-१-३८।।
Shiva’s son Kartikeya 17
( १. १. ९५) कार्तिकेयो महासेनः शरजन्मा षडाननः
( १. १. ९६) पार्वतीनन्दनः स्कन्दः सेनानीरग्निभूर्गुहः ।।१-१-३९।।
( १. १. ९७) बाहुलेयस्तारकजिद्विशाखः शिखिवाहनः
( १. १. ९८) षाण्मातुरः शक्तिधरः कुमारः क्रौञ्चदारणः ।।१-१-४०।।
Shiva’s vehicle: Nandi Bull 6
( १. १. ९९) शृङ्गी भृङ्गी रिटिस्तुण्डी नन्दिको नन्दिकेश्वरः
Indra 35
( १. १. १००) इन्द्रो मरुत्वान्मघवा बिडौजाः पाकशासनः
-> वॄद्धश्रवाः,पुरन्दर:
( १. १. १०१) वृद्धश्रवाः सुनासीरः पुरुहूतः पुरंदर: ।।१-१-४१।।

( १. १. १०२) जिष्णुर्लेखर्षभः शक्रः शतमन्युर्दिवस्पतिः
( १. १. १०३) सुत्रामा गोत्रभिद्वज्री वासवो वृत्रहा वृषा ।।१-१-४२।।
-> बास्तोष्पतिः
( १. १. १०४) वास्तोष्पतिः सुरपतिर्बलारातिः शचीपतिः
( १. १. १०५) जम्भभेदी हरिहयः स्वाराण्नमुचिसूदनः ।।१-१-४३।।
( १. १. १०६) संक्रन्दनो दुश्च्यवनस्तुराषाण्मेघवाहनः
( १. १. १०७) आखण्डलः सहस्राक्ष ऋभुक्षा: तस्य तु प्रिया ।।१-१-४४।।
Indra’s wife Shachi 3, city 1
( १. १. १०८) पुलोमजा शचीन्द्राणी नगरी त्वमरावती
Indra’s horse, charioteer, son, garden, palace, son(2)
( १. १. १०९) हय उच्चैःश्रवा: सूतो मातलि: नन्दनं वनम् ।।१-१-४५।।
( १. १. ११०) स्यात्प्रासादो वैजयन्त:
जयन्तः पाकशासनिः
Indra’s vehicle: elephant (4), thunderbolt (10)
( १. १. १११) ऐरावतोऽभ्रमातङ्गैरावणाऽभ्रमुवल्लभाः ।।१-१-४६।।
( १. १. ११२) ह्रादिनी वज्रमस्त्री स्यात् कुलिशं भिदुरं पविः
( १. १. ११३) शतकोटिः स्वरुः शम्बो दम्भोलिरशनिर्द्वयोः ।।१-१-४७।।
Airplane (2), divine sages, council (2), nectar (3)
( १. १. ११४) व्योमयानं विमानोऽस्त्री नारदाद्याः सुरर्षयः
( १. १. ११५) स्यात् सुधर्मा देवसभा पीयूषममृतं सुधा ।।१-१-४८।।
Divine river: Milky way (4), Golden mountain Meru (5)
( १. १. ११६) मन्दाकिनी वियद्गङ्गा स्वर्णदी सुरदीर्घिका
( १. १. ११७) मेरुः सुमेरुर्हेमाद्री रत्नसानुः सुरालयः ।।१-१-४९।।
Five divine trees
( १. १. ११८) पञ्चैते देवतरवो मन्दारः पारिजातकः
( १. १. ११९) सन्तानः कल्पवृक्षश्च पुंसि वा हरिचन्दनम् ।।१-१-५०।।
Sanatkumara (2), divine doctors: ashvins (6), nymphs (2)
( १. १. १२०) सनत्कुमारो वैधात्रः स्वर्वैद्यावश्विनीसुतौ
( १. १. १२१) नासत्यावश्विनौ दस्रावाश्विनेयौ च तावुभौ ।।१-१-५१।।
( १. १. १२२) स्त्रियां बहुष्वप्सरसः स्वर्वेश्या उर्वशीमुखाः
Divine musicians (2), Fire (34), Marine fire (3)
( १. १. १२३) हाहा हूहूश्चैवमाद्या गन्धर्वास्त्रिदिवौकसाम् ।।१-१-५२।।
-> धनञ्जयः
( १. १. १२४) अग्निर्वैश्वानरो वह्निर्वीतिहोत्रो धनंजय:
( १. १. १२५) कृपीटयोनिर्ज्वलनो जातवेदास्तनूनपात् ।।१-१-५३।।
( १. १. १२६) बर्हिः शुष्मा कृष्णवर्त्मा शोचिष्केश उपर्बुधः
( १. १. १२७) आश्रयाशो बृहद्भानुः कृशानुः पावकोऽनलः ।।१-१-५४।।
-> रोहिताश्वो
( १. १. १२८) लोहिताश्वो वायुसखः शिखावानाशुशुक्षणिः
( १. १. १२९) हिरण्यरेता हुतभुग् दहनो हव्यवाहनः ।।१-१-५५।।
( १. १. १३०) सप्तार्चिर्दमुनाः शुक्रश्चित्रभानुर्विभावसुः
-> वाडवो वडवानलः
( १. १. १३१) शुचिरप्पित्तम् और्वस्तु बाडवो बडवानलः ।।१-१-५६।।
Flame (5), Spark (2), Burn (2)
-> शिखाः
( १. १. १३२) वह्नेर्द्वयोर्ज्वालकीलावर्चिर्हेतिः शिखा स्त्रियाम्
( १. १. १३३) त्रिषु स्फुलिङ्गोऽग्निकणः संतापः संज्वरः समौ ।।१-१-५७।।
Meteor (1), Ash (5), Forest fire (3)
( १. १. १३४) उल्का स्यात् निर्गतज्वाला भूतिर्भसितभस्मनी
( १. १. १३५) क्षारो रक्षा च दावस्तु दवो वनहुताशनः ।।
Yama: god of death (14)
-> परेतराट्
( १. १. १३६) धर्मराजः पितृपतिः समवर्ती परेतराट्र
( १. १. १३७) कृतान्तो यमुनाभ्राता शमनो यमराड् यमः ।।१-१-५८।।
( १. १. १३८) कालो दण्डधरः श्राद्धदेवो वैवस्वतोऽन्तकः
( १. १. १३९) राक्षसः कोणपः क्रव्यात् क्र्व्यादोऽस्रप आशरः ।।१-१-५९।।
Giant, demon (15)
-> रात्रिञ्चरो, कर्बुरो, नैऋर्तो
( १. १. १४०) रात्रिंचरो रात्रिचरः कर्वुरो निकषात्मजः
( १. १. १४१) यातुधानः पुण्यजनो नैर्ऋर्तो यातुरक्षसी ।।१-१-६०।।
Varuna: god of the sea (5)
( १. १. १४२) प्रचेता वरुणः पाशी यादसांपतिरप्पतिः
Vayu: (god of the) wind (20)
( १. १. १४३) श्वसनः स्पर्शनो वायुर्मातरिश्वा सदागतिः ।।१-१-६१।।
( १. १. १४४) पृषदश्वो गन्धवहो गन्धवाहाऽनिलाऽऽशुगाः
( १. १. १४५) समीरमारुतमरुज्जगत्प्राणसमीरणाः ।।१-१-६२।।
( १. १. १४६) नभस्वद्वातपवनपवमानप्रभञ्जनाः
Whirlwind, storm
( १. १. १४७) प्रकम्पनो महावातो झञ्झावातः सवृष्टिकः
Five bodily winds in Ayurvedic classification, speed (5)
( १. १. १४८) प्राणोऽपानः समानश्चोदानव्यानौ च वायवः ।।१-१-६३।।
( १. १. १४९) शरीरस्था इमे रंहस्तरसी तु रयः स्यदः
( १. १. १५०) जव: अथ शीघ्रं त्वरितं लघु क्षिप्रमरं द्रुतम् ।।१-१-६४।।
Quickly (11)
( १. १. १५१) सत्वरं चपलं तूर्णमविलम्बितमाशु च
Eternal (9), Excessive (14)
-> सततेऽनारता
( १. १. १५२) सततानारताऽश्रान्तसंतताविरतानिशम् ।।१-१-६५।।
( १. १. १५३) नित्याऽनवरताऽजस्रमपि अथाऽतिशयो भरः
( १. १. १५४) अतिवेलभृशाऽत्यर्थाऽतिमात्रोद्गाढनिर्भरम् ।।१-१-६६।।
( १. १. १५५) तीव्रैकान्तनितान्तानि गाढबाढदृढानि च
( १. १. १५६) क्लीबे शीघ्राऽऽद्यसत्त्वे स्यात् त्रिष्वेषां सत्त्वगामि यत् ।।१-१-६७।।
Kubera: god of wealth (17)
( १. १. १५७) कुबेरस्त्र्यम्बकसखो यक्षराड् गुह्यकेश्वरः
( १. १. १५८) मनुष्यधर्मा धनदो राजराजो धनाधिपः ।।१-१-६८।।
-> किन्नरेशो
( १. १. १५९) किंनरेशो वैश्रवणः पौलस्त्यो नरवाहनः
-> यक्षैकपिङ्गैलविल
( १. १. १६०) यक्षैकपिङ्गैडविडश्रीदपुण्यजनेश्वराः ।।१-१-६९।।
Kubera’s garden, son, place, city, attendants (4)
-> नलकूबरः
( १. १. १६१) अस्योद्यानं चैत्ररथम् पुत्रस्तु नलकूवरः
( १. १. १६२) कैलासः स्थानम् अलका पू: विमानं तु पुष्पकम् ।।१-१-७०।।
( १. १. १६३) स्यात् किन्नरः किम्पुरुषस्तुरङ्गवदनो मयुः
Treasure (2), the list of nine treasures is below:
( १. १. १६४) निधिर्नाशेवधि: भेदाः पद्मशङ्खाऽऽदयो निधेः ।।१-१-७१।।
%iti svargavargaH ||
-> महापद्मश्च पद्मश्च
( १. १. १६५) पद्मोऽस्त्रियां महापद्म: शङ्खो मकरकच्छपौ
( १. १. १६६) मुकुन्दकुन्दनीलाश्च खर्वश्च निधयो नव

व्योमवर्गः|
Sky or atmosphere (26)
( १. २. १६७) द्योदिवौ द्वे स्त्रियामभ्रं व्योम पुष्करमम्बरम् %atha vyomavargaH |
( १. २. १६८) नभोऽन्तरिक्षं गगनमनन्तं सुरवर्त्म खम् ।।१-२-१।।
( १. २. १६९) वियद् विष्णुपदं वा तु पुंस्याकाशविहायसी
( १. २. १७०) विहायसोऽपि नाकोऽपि द्युरपि स्यात् तदव्ययम् ।।
( १. २. १७१) तारापथोऽन्तरिक्षं च मेघाध्वा च महाबिलम्
( १. २. १७२) विहायाः शकुने पुंसि गगने पुंनपुंसकम् ।। %iti vyomavargaH ||

दिग्वर्गः|
Directions or quarters (5), four directions or quarters,belonging to a direction
( १. ३. १७३) दिशस्तु ककुभः काष्ठा आशाश्च हरितश्च ताः %atha digvargaH |
( १. ३. १७४) प्राच्यवाचीप्रतीच्यस्ताः पूर्वदक्षिणपश्चिमाः ।।१-३-१।।
( १. ३. १७५) उत्तरादिगुदीची स्यात् दिश्यं तु त्रिषु दिग्भवे
Belonging to respective direction or quarter
( १. ३. १७६) अवाग्भवमवाचीनमुदीचीचीनमुदग्भवम्
( १. ३. १७७) प्रत्यग्भवं प्रतीचीनं प्राचीनं प्राग्भवं त्रिषु
Respective lords of the eight directions
-> नैऋतो
( १. ३. १७८) इन्द्रो वह्निः पितृपतिर्नैर्ऋर्तो वरुणो मरुत् ।।१-३-२।।
( १. ३. १७९) कुबेर ईशः पतयः पूर्वाऽऽदीनां दिशां क्रमात्

Respective planets associated to the eight directions
( १. ३. १८०) रविः शुक्रो महीसूनुः स्वर्भानुर्भानुजो विधुः
( १. ३. १८१) बुधो बृहस्पतिश्चेति दिशां चैव तथा ग्रहाः
Respective elephants associated to the eight directions
( १. ३. १८२) ऐरावतः पुण्डरीको वामनः कुमुदोऽञ्जनः ।।१-३-३।।
( १. ३. १८३) पुष्पदन्तः सार्वभौमः सुप्रतीकश्च दिग्गजाः
Respective wives of the elephants
( १. ३. १८४) करिण्योऽभ्रमुकपिलापिङ्गलाऽनुपमाः क्रमात् ।।१-३-४।।
( १. ३. १८५) ताम्रकर्णी शुभ्रदन्ती चाऽङ्गना चाऽञ्जनावती

Sector between directions (2), Inner space (2), Horizon (2)
( १. ३. १८६) क्लीबाऽव्ययं त्वपदिशं दिशोर्मध्ये विदिक् स्त्रियाम् ।।१-३-५।।
( १. ३. १८७) अभ्यन्तरं त्वन्तरालं चक्रवालं तु मण्डलम्
Cloud (15), line of clouds (2),Belonging to clouds
( १. ३. १८८) अभ्रं मेघो वारिवाहः स्तनयित्नुर्बलाहकः ।।१-३-६।।
( १. ३. १८९) धाराधरो जलधरस्तडित्वान् वारिदोऽम्बुभृत्
( १. ३. १९०) घनजीमूतमुदिरजलमुग्धूमयोनयः ।।१-३-७।।

( १. ३. १९१) कादम्बिनी मेघमाला त्रिषु मेघभवेऽभ्रियम्

Thundering (3), Lightening (10), Thunderclap (2), Lightening flash (2)
-> मेघनिर्घोषे
( १. ३. १९२) स्तनितं गर्जितम् मेघनिर्घोषो रसिताऽदि च ।।१-३-८।।
( १. ३. १९३) शम्पा शतह्रदाह्रादिन्यैरावत्यः क्षणप्रभा
( १. ३. १९४) तडित्सौदामिनी विद्युच्चञ्चला चपला अपि ।।१-३-९।।
-> स्फूर्जथुर्वज्रनिर्घोषो
( १. ३. १९५) स्फूर्जथुर्वज्रनिर्घोषे मेघज्योतिरिरंमदः
Rainbow (3),
( १. ३. १९६) इन्द्रायुधं शक्रधनु: तदेव ऋजुरोहितम् ।।१-३-१०।।

Rain (2), Drought (2), Continuous rain (2), Droplets
-> वृष्टिवर्षं
( १. ३. १९७) वृष्टिर्वर्षं तद्विघातेऽवग्राहाऽवग्रहौ समौ
( १. ३. १९८) धारासम्पात आसारः शीकरोम्बुकणाः स्मृताः ।।१-३-११।।

Hail (2), Cloudy day
( १. ३. १९९) वर्षोपलस्तु करका मेघच्छन्नेऽह्नि दुर्दिनम्
Covering (8)
( १. ३. २००) अन्तर्धा व्यवधा पुंसि त्वन्तर्धिरपवारणम् ।।१-३-१२।।

( १. ३. २०१) अपिधानतिरोधानपिधानाऽऽच्छादनानि च
Moon (20)
( १. ३. २०२) हिमांशुश्चन्द्रमाश्चन्द्र इन्दुः कुमुदबान्धवः ।।१-३-१३।।

( १. ३. २०३) विधुः सुधांशुः शुभ्रांशुरोषधीशो निशापतिः
( १. ३. २०४) अब्जो जैवातृकः सोमो ग्लौर्मृगाङ्कः कलानिधिः ।।१-३-१४।।

( १. ३. २०५) द्विजराजः शशधरो नक्षत्रेशः क्षपाकरः

Moon’s sixteenth part, Full moon (2)
( १. ३. २०६) कला तु षोडशो भागो बिम्बोऽस्त्री मण्डलं त्रिषु ।।१-३-१५।।

Piece, part (4), Half
( १. ३. २०७) भित्तं शकलखण्डे वा पुंस्यर्ध: अर्धं समेंशके
Moonlight (3), Purity or brightness (2)
-> प्रसाद्स्तु
( १. ३. २०८) चन्द्रिका कौमुदी ज्योत्स्ना प्रसादस्तु प्रसन्नता ।।१-३-१६।।

Mark or spot (6)
( १. ३. २०९) कलङ्काङ्कौ लाञ्छनं च चिह्नं लक्ष्म च लक्षणम्
Exquisite beauty, Splendour (4)
( १. ३. २१०) सुषमा परमा शोभा शोभा कान्तिर्द्युतिश्च्छविः ।।१-३-१७।।

Snow or frost (7), Snowdrift, accumulated snow (2)
( १. ३. २११) अवश्यायस्तु नीहारस्तुषारस्तुहिनं हिमम्
-> मिहिका
( १. ३. २१२) प्रालेयं महिका च अथ हिमानी हिमसंहतिः ।।१-३-१८।।

Coldness, Cold (7)
( १. ३. २१३) शीतं गुणे तद्वदर्थाः सुषीमः शिशिरो जडः
( १. ३. २१४) तुषारः शीतलः शीतो हिमः सप्ताऽन्यलिङ्गकाः ।।१-३-१९।।

Dhruva (2), Agastya (3), Agastya’s wife (also star names)
( १. ३. २१५) ध्रुव औत्तानपादिः स्यात् अगस्त्यः कुम्भसम्भवः
( १. ३. २१६) मैत्रावरुणि: अस्यैव लोपामुद्रा सधर्मिणी ।।१-३-२०।।

Star or asterism (6), Names of the 27 constellations and their parts
( १. ३. २१७) नक्षत्रमृक्षं भं तारा तारकाऽप्युडु वा स्त्रियाम्
( १. ३. २१८) दाक्षायिण्योऽश्विनीत्यादितारा: अश्वयुगश्विनी ।।१-३-२१।।

( १. ३. २१९) राधाविशाखा पुष्ये तु सिध्यतिष्यौ श्रविष्ठया
( १. ३. २२०) समा धनिष्ठा स्युः प्रोष्ठपदा भाद्रपदाः स्त्रियः ।।१-३-२२।।

( १. ३. २२१) मृगशीर्षं मृगशिरस्तस्मिन्नेवाऽऽग्रहायणी

-> इल्वलास्तच्छिरोदेशे
( १. ३. २२२) इन्वकास्तच्छिरोदेशे तारका निवसन्ति याः ।।१-३-२३।।

Planet Jupiter (9)
-> गीष्पतिर्धिषणो
( १. ३. २२३) बृहस्पतिः सुराचार्यो गीर्पतिर्धिषणो गुरुः
( १. ३. २२४) जीव आङ्गिरसो वाचस्पतिश्चित्रशिखण्डिजः ।।१-३-२४।।

Planet Venus (6)
( १. ३. २२५) शुक्रो दैत्यगुरुः काव्य उशना भार्गवः कविः
Planet Mars (5), Planet Mercury (3)
( १. ३. २२६) अङ्गारकः कुजो भौमो लोहिताङ्गो महीसुतः ।।१-३-२५।।

( १. ३. २२७) रौहिणेयो बुधः सौम्यः समौ सौरिशनैश्वरौ
Rahu or the ascending node (5)
( १. ३. २२८) तमस्तु राहुः स्वर्भानुः सैंहिकेयो विधुन्तुदः ।।१-३-२६।।

Ursa major
( १. ३. २२९) सप्तर्षयो मरीच्यत्रिमुखाश्चित्रशिखण्डिनः

Rising of the Zodiac signs(Lagna), The zodiac
( १. ३. २३०) राशीनामुदयो लग्नं ते तु मेषवृषादयः
।।१-३-२७।।

Sun (54)
( १. ३. २३१) सूरसूर्यार्यमादित्यद्वादशात्मदिवाकराः
( १. ३. २३२) भास्कराहस्करब्रध्नप्रभाकरविभाकराः ।।१-३-२८।।

( १. ३. २३३) भास्वद्विवस्वत्सप्ताश्वहरिदश्वोष्णरश्मयः
( १. ३. २३४) विकर्तनार्कमार्तण्डमिहिरारुणपूषणः ।।१-३-२९।।

( १. ३. २३५) द्युमणिस्तरणिर्मित्रश्चित्रभानुर्विरोचनः
( १. ३. २३६) विभावसुर्ग्रहपतिस्त्विषांपतिरहर्पतिः ।।१-३-३०।।

( १. ३. २३७) भानुर्हंसः सहस्रांशुस्तपनः सविता रविः
( १. ३. २३८) पद्माक्षस्तेजसांराशिश्छायानाथस्तमिस्रहा
( १. ३. २३९) कर्मसाक्षी जगच्चक्षुर्लोकबन्धुस्त्रयीतनुः
( १. ३. २४०) प्रद्योतनो दिनमणिः खद्योतो लोकबान्धवः
( १. ३. २४१) इनो भगो भामनिधिश्चांऽशुमाल्यञ्जिनीपतिः
Sun’s three attendants, Sun’s son (5), Halo (4)
-> परिपार्श्वकाः
( १. ३. २४२) माठरः पिङ्गलो दण्डश्चण्डांशोः पारिपार्श्वकाः ।।१-३-३१।।

( १. ३. २४३) सूरसूतोऽरुणोऽनूरुः काश्यपिर्गरुडाग्रजः
( १. ३. २४४) परिवेषस्तुपरिधिरुपसूर्यकमण्डले ।।१-३-३२।।

Ray (11), Light or brightness (11), Sunlight (3)
-> किरणोस्रमयूखां , घृणिरश्मयः
( १. ३. २४५) किरणोस्रमयूस्वांऽशुगभस्तिघृणिधृष्णय:
( १. ३. २४६) भानुः करो मरीचिः स्त्रीपुंसयोर्दीधितिः स्त्रियाम् ।।१-३-३३।।

( १. ३. २४७) स्युः प्रभारुग्रुचिस्त्विड्भाभाश्छविद्युतिदीप्तयः
( १. ३. २४८) रोचिः शोचिरुभे क्लीबे प्रकाशो द्योत आतपः ।।१-३-३४।।

Lukewarm (4), Very hot (4), Mirage (2)
( १. ३. २४९) कोष्णं कवोष्णं मन्दोष्णं कदुष्णं त्रिषु तद्वति

( १. ३. २५०) तिग्मं तीक्ष्णं खरं तद्वत् मृगतृष्णा मरीचिका ।।१-३-३५।।
%iti digvargaH ||

कालवर्गः|
Time (4), First (lunar calendar) day (2), Lunar day
( १. ४. २५१) कालो दिष्टोऽप्यनेहापि समयोऽपि अथ पक्षतिः % atha kaalavargaH
Day (5), Morning (9), Evening (4)
( १. ४. २५२) प्रतिपद् द्वे इमे स्त्रीत्वे तदाऽऽद्यास्तिथयो द्वयोः ।।१-४-१।।

( १. ४. २५३) घस्रो दिनाऽहनी वा तु क्लीबे दिवसवासरौ

( १. ४. २५४) प्रत्यूषोऽहर्मुखं कल्यमुषःप्रत्युषसी अपि ।।१-४-२।।

( १. ४. २५५) व्युष्टं विभातं द्वे क्लीबे पुंसि गोसर्ग इष्यते
( १. ४. २५६) प्रभातं च दिनान्ते तु सायं संध्या पितृप्रसूः
Three parts of the day, Night (12)
( १. ४. २५७) प्राह्णापराह्णमध्याह्नस्त्रिसंध्यम् अथ शर्वरी ।।१-४-३।।

( १. ४. २५८) निशा निशीथिनी रात्रिस्त्रियामा क्षणदा क्षपा
( १. ४. २५९) विभावरी तमस्विन्यौ रजनी यामिनी तमी ।।१-४-४।।

Dark night, Moonlit night
( १. ४. २६०) तमिस्रा तामसी रात्रिर् ज्यौत्स्नी चन्द्रिकयाऽन्विता
Night together with adjoining days
-> आगामिवर्तमानार्हयुक्तायां
( १. ४. २६१) आगामिवर्तमानाहयुक्तायां निशि पक्षिणी ।।१-४-५।।

Collection of nights, Late evening (2)
( १. ४. २६२) गणरात्रं निशा बह्व्यः प्रदोषो रजनीमुखम्

Midnight (2), A period of 3 hours (2)
( १. ४. २६३) अर्धरात्रनिशीथौ द्वौ द्वौ यामप्रहरौ समौ ।।१-४-६।।

Join of fortnights, Last days of fortnights (20)
( १. ४. २६४) स पर्वसंधिः प्रतिपत्पञ्चदश्योर्यदन्तरम्
Full moon day (2)
-> पौर्णिमा
( १. ४. २६५) पक्षान्तौ पञ्चदश्यौ द्वे पौर्णमासी तु पूर्णिमा ।।१-४-७।।

Night of the almost full moon, Night of the really full moon
( १. ४. २६६) कलाहीने साऽनुमतिः पूर्णे राका निशाकरे
New moon day (4)
( १. ४. २६७) अमावास्या त्वमावस्या दर्शः सूर्येन्दुसंगमः ।।१-४-८।।

Night mostly wihout moon, Night without any moon
( १. ४. २६८) सा दृष्टेन्दुः सिनीवाली सा नष्टेन्दुकला कुहूः
Eclipse, Eclipsed Sun or Moon
( १. ४. २६९) उपरागो ग्रह: राहुग्रस्ते त्विन्दौ च पूष्णि च ।।१-४-९।।

( १. ४. २७०) सोपप्लवोपरक्तौ द्वौ अग्न्युत्पात उपाहितः
Sun and Moon
( १. ४. २७१) एकयोक्त्या पुष्पवन्तौ दिवाकरनिशाकरौ ।।१-४-१०।।

Nimesha: Time needed for flickering of an eye
18 Nimesha = Kashtha, 30 Kashtha = Kala
-> काष्टा
( १. ४. २७२) अष्टादश निमेषास्तु काष्ठा त्रिंशत् तु ताः कला

30 Kala = Kshana, 12 Kshana = Muhurta
( १. ४. २७३) तास्तु त्रिंशत् क्षण: ते तु मुहूर्तो द्वादशाऽस्त्रियाम् ।।१-४-११।।

30 Muhurta = (Full) day (24 Hours), 15 Days = Paksha (fortnight)
( १. ४. २७४) ते तु त्रिंशदहोरात्रः पक्षस्ते दशपञ्च च

First and second fortnight, 2 fortnights = (Lunar) Month
( १. ४. २७५) पक्षौ पूर्वाऽपरौ शुक्लकृष्णौ मासस्तु तावुभौ ।।१-४-१२।।

Two months = Ritu (season), 3 Ritus = Ayana (Semester)
( १. ४. २७६) द्वौ द्वौ मार्गादि मासौ स्यादृतु: तैरयनं त्रिभिः

2 Ayana = Year, Equinox
( १. ४. २७७) अयने द्वे गतिरुदग्दक्षिणाऽर्कस्य वत्सरः ।।१-४-१३।।

( १. ४. २७८) समरात्रिदिवे काले विषुवद्विषुवं च तत्
Constellation names determine names for Full moon days and their months
For example, Pushya constellation names Paushi full moon night and Pausha month.
( १. ४. २७९) पुष्पयुक्ता पौर्णमासी पौषी मासे तु यत्र सा
( १. ४. २८०) नाम्ना स पौषो माघाऽऽद्याश्चैवमेकादशाऽपरे
Margashirsha (9 th month) (4), Pausha (10 th) (3)
( १. ४. २८१) मार्गशीर्षे सहा मार्ग आग्रहायणिकश्च सः ।।१-४-१४।।

( १. ४. २८२) पौषे तैषसहस्यौ द्वौ तपा माघे अथ फाल्गुने
Magha (11 th) (2) Falguna (12 th) (3), Chaitra (1 st ) (3)
( १. ४. २८३) स्यात्तपस्यः फाल्गुनिकः स्याच्चैत्रे चैत्रिको मधुः ।।१-४-१५।।

Vaishakh (2 nd ) (3), Jyeshtha (3 rd ) (2)
( १. ४. २८४) वैशाखे माधवो राध: ज्येष्ठे शुक्रः शुचिस्त्वयम्
Ashadha (4 th) (2), Shravana (5 th) (3)
( १. ४. २८५) आषाढे श्रावणे तु स्यान्नभाः श्रावणिकश्च सः ।।१-४-१६।।

Bhadrapada (6 th) (4), Ashvin (7 th) (3)
( १. ४. २८६) स्युर्नभस्यप्रौष्ठपदभाद्रभाद्रपदाः समाः
( १. ४. २८७) स्यादाश्विन इषोऽप्याश्वयुजोऽपि स्यात्तुकार्तिके ।।१-४-१७।।

Kartika (8 th) (4), Fall (Months 9-10), Winter (Months 11-12)
( १. ४. २८८) बाहुलोर्जौ कार्तिकिक: हेमन्तः शिशिरोऽस्त्रियाम्
Spring (Months 1-2) (3), Summer (Months 3-4) (7)
( १. ४. २८९) वसन्ते पुष्पसमयः सुरभि: ग्रीष्म ऊष्मकः ।।१-४-१८।।

( १. ४. २९०) निदाघ उष्णोपगम उष्ण ऊष्मागमस्तपः
Monsoon (Months 5-6) (2), Autumn (Months 7-8)
( १. ४. २९१) स्त्रियां प्रावृट् स्त्रियां भूम्नि वर्षा: अथ शरत्स्त्रियाम् ।।१-४-१९।।

Season, Year (6)
( १. ४. २९२) षडमी ऋतवः पुंसि मार्गादीनां युगैः क्रमात्

( १. ४. २९३) संवत्सरो वत्सरोऽब्दो हायनोऽस्त्री शरत्समाः ।।१-४-२०।।

Human Month = Ancestral day, Human year = Divine day
( १. ४. २९४) मासेन स्यादहोरात्रः पैत्र: वर्षेण दैवतः
Human Yuga quartet = Divine Yuga, Divine 2000 Yuga = Brahma’s day = Human kalpa
( १. ४. २९५) दैवे युगसहस्रे द्वे ब्राह्मः कल्पौ तु तौ नृणाम् ।।१-४-२१।।

Manvantara = 71 Divine yuga
( १. ४. २९६) मन्वन्तरं तु दिव्यानां युगानामेकसप्ततिः

Destruction of world (between epochs) (5)
( १. ४. २९७) संवर्तः प्रलयः कल्पः क्षयः कल्पान्त इत्यपि ।।१-४-२२।।

Sin (12), Virtue or merit (5)
( १. ४. २९८) अस्त्री पङ्कं पुमान्पाप्मा पापं किल्बिषकल्मषम्
( १. ४. २९९) कलुषं वृजिनैनोऽघमंहो दुरितदुष्कृतम् ।।१-४-२३।।

( १. ४. ३००) स्याद्धर्ममस्त्रियां पुण्यश्रेयसी सुकृतं वृषः
Joy or happiness (12), Prosperity, blessing (12)
( १. ४. ३०१) मुत्प्रीतिः प्रमदो हर्षः प्रमोदाऽऽमोदसम्मदाः ।।१-४-२४।।
-> स्यादानन्दथुरानन्दः शर्मशातसुखानि
( १. ४. ३०२) स्यादानन्दथुरानन्दशर्मशातसुखानि च

( १. ४. ३०३) श्वः श्रेयसं शिवं भद्रं कल्याणं मङ्गलं शुभम् ।।१-४-२५।।
( १. ४. ३०४) भावुकं भविकं भव्यं कुशलं क्षेममस्त्रियाम्
( १. ४. ३०५) शस्तं च अथ त्रिषु द्रव्ये पापं पुण्यं सुखादि च ।।१-४-२६।।

Excellent! (5), Good luck
( १. ४. ३०६) मतल्लिका मचर्चिका प्रकाण्डमुद्धतल्लजौ
( १. ४. ३०७) प्रशस्तवाचकान्यमूनि अयः शुभाऽऽवहो विधिः ।।१-४-२७।।

Destiny or luck (6), Cause (3), Root cause
( १. ४. ३०८) दैवं दिष्टं भागधेयं भाग्यं स्त्री नियतिर्विधिः
( १. ४. ३०९) हेतुर्ना कारणं बीजं निदानं त्वादिकारणम् ।।१-४-२८।।

Soul (3), State (of body etc.), Three Qualities (of all things)
( १. ४. ३१०) क्षेत्रज्ञ आत्मा पुरुषः प्रधानं प्रकृतिः स्त्रियाम्
( १. ४. ३११) विशेषः कालिकोऽवस्था गुणाः सत्त्वं रजस्तमः ।।१-४-२९।।

Birth (6), Living being (6)
( १. ४. ३१२) जनुर्जननजन्मानि जनिरुत्पत्तिरुद्भवः

( १. ४. ३१३) प्राणी तु चेतनो जन्मी जन्तुजन्युशरीरिणः ।।१-४-३०।।

Kind or type (3), Individuality, Mind (7)
( १. ४. ३१४) जातिर्जातं च सामान्यं व्यक्तिस्तु पृथगात्मता
( १. ४. ३१५) चित्तं तु चेतो हृदयं स्वान्तं हृन्मानसं मनः ।।१-४-३१।।
%iti kaalavargaH ||

धीवर्गः|
Comprehension, intellect (14)
( १. ५. ३१६) बुद्धिर्मनीषा धिषणा धीः प्रज्ञा शेमुषी मतिः % atha dhiivargaH |
( १. ५. ३१७) प्रेक्षोपलब्धिश्चित्संवित्प्रतिपज्ज्ञप्तिचेतनाः ।।१-५-१।।
Retentive intellect (1), Volition (1), Attention (3)
( १. ५. ३१८) धीर्धारणावती मेधा संकल्पः कर्म मानसम्
( १. ५. ३१९) अवधानं समाधानं प्रणिधानम् तथैव च
Awareness (2), Reflection (3), Reasoning (3), Doubt (4)
( १. ५. ३२०) चित्ताभोगो मनस्कार: चर्चा संख्या विचारणा ।।१-५-२।।

( १. ५. ३२१) विमर्शो भावना चैव वासना च निगद्यते
( १. ५. ३२२) अध्याहारस्तर्क ऊह: विचिकित्सा तु संशयः
( १. ५. ३२३) संदेहद्वापरौ च अथ समौ निर्णयनिश्चयौ
।।१-५-३।।

Heresy or atheism (2), Malice (2), Conclusion or theorem (2), Delusion (3)
( १. ५. ३२४) मिथ्यादृष्टिर्नास्तिकता व्यापादो द्रोहचिन्तनम्

( १. ५. ३२५) समौ सिद्धान्तराद्धान्तौ भ्रान्तिर्मिथ्यामतिर्भ्रमः ।।१-५-४।।

Agreement (10)
( १. ५. ३२६) संविदागूः प्रतिज्ञानं नियमाश्रवसंश्रवाः
( १. ५. ३२७) अङ्गीकाराभ्युपगमप्रतिश्रवसमाधयः ।।१-५-५।।

Spiritual knowledge (1), Worldly or profane knowledge (1)
( १. ५. ३२८) मोक्षे धीर्ज्ञानम् अन्यत्र विज्ञानं शिल्पशास्त्रयोः
Salvation or liberation (8), Spiritual ignorance (4)
( १. ५. ३२९) मुक्तिः कैवल्यनिर्वाणश्रेयोनिःश्रेयसामृतम् ।।१-५-६।।
( १. ५. ३३०) मोक्षोऽपवर्ग: अथाज्ञानमविद्याऽहंमतिः स्त्रियाम्
(Listed) five sense objects (3), Sense organs (3), Intellectual organ (1)
( १. ५. ३३१) रूपं शब्दो गन्धरसस्पर्शाश्च विषया अमी ।।१-५-७।।
( १. ५. ३३२) गोचरा इन्द्रियार्थाश्च हृषीकं विषयीन्द्रियम्
( १. ५. ३३३) कर्मेन्द्रियं तु पाय्वादि मनोनेत्रादि धीन्द्रियम् ।।१-५-८।।

Astringent (2), Sweet (1), Salty (1)
( १. ५. ३३४) तुवरस्तु कषायोऽस्त्री मधुरो लवणः कटुः
Pungent (hot) (1), Sour (1), Tastes (all six) (1)
( १. ५. ३३५) तिक्त: अम्लश्च रसाः पुंसि तद्वत्सु षडमी त्रिषु ।।१-५-९।।

Aroma (1), Extremely pleasant smell (1), Permeating smell (2)
( १. ५. ३३६) विमर्दोत्थे परिमलो गन्धे जनमनोहरे
( १. ५. ३३७) आमोदः सोऽतिनिर्हारी वाच्यलिङ्गत्वमागुणात् ।।१-५-१०।।

( १. ५. ३३८) समाकर्षी तु निर्हारी सुरभिर्घ्राणतर्पणः
Aromatics (4), Breath-freshner (2), Foul smelling (2), Rotten (1)
( १. ५. ३३९) इष्टगन्धः सुगन्धिः स्यात् अामोदी मुखवासनः ।।१-५-११।।

( १. ५. ३४०) पूतिगन्धस्तु दुर्गन्ध: विस्रं स्यादामगन्धि यत्
White (16), Grey (off-white) (2), Black or dark blue (7)
( १. ५. ३४१) शुक्लशुभ्रशुचिश्वेतविशदश्येतपाण्डराः ।।१-५-१२।।
-> गौरोऽवलक्षो
( १. ५. ३४२) अवदातः सितो गौरो वलक्षो धवलोऽर्जुनः

( १. ५. ३४३) हरिणः पाण्डुरः पाण्डु: ईषत्पाण्डुस्तु धूसरः ।।१-५-१३।।

( १. ५. ३४४) कृष्णे नीलासितश्यामकालश्यामलमेचकाः
Yellow (3), Green (3), Red (2), Crimson (1)
( १. ५. ३४५) पीतो गौरो हरिद्राभः पलाशो हरितो हरित् ।।१-५-१४।।

( १. ५. ३४६) लोहितो रोहितो रक्तः शोणः कोकनदच्छविः
Light pink (1), Dark pink (1), Brown (2), Purple (3)
( १. ५. ३४७) अव्यक्तरागस्त्वरुणः श्वेतरक्तस्तु पाटलः ।।१-५-१५।।

( १. ५. ३४८) श्यावः स्यात्कपिश: धूम्रधूमलौ कृष्णलोहिते
Tawny (6), variegated (6)
( १. ५. ३४९) कडारः कपिलः पिङ्गपिशङ्गौ कद्रुपिङ्गलौ ।।१-५-१६।।

( १. ५. ३५०) चित्रं किर्मीरकल्माषशबलैताश्च कर्बुरे
Colors as words are masculine, as adjectives follow nouns
( १. ५. ३५१) गुणे शुक्लादयः पुंसि गुणिलिङ्गास्तु तद्वति ।।१-५-१७।।
%iti dhiivargaH ||

शब्दवर्गः|
Talk or speech or language (13)
( १. ६. ३५२) ब्राह्मी तु भारती भाषा गीर्वाग्वाणी सरस्वती %atha shabdaadivargaH |
( १. ६. ३५३) व्याहार उक्तिर्लपितं भाषितं वचनं वचः ।।१-६-१।।

Corrupted (or changed) speech (2), word (1), Sentence (1)
( १. ६. ३५४) अपभ्रंशोऽपशब्दः स्यात् शास्त्रे शब्दस्तु वाचकः
( १. ६. ३५५) तिङ् सुबन्तचयो वाक्यं क्रिया वा कारकान्विता ।।१-६-२।।

Vedas (scriptures) (4), Prescribed way of life (dharme) (1)
( १. ६. ३५६) श्रुतिः स्त्री वेद आम्नायस्त्रयी धर्मस्तु तद्विधिः
Three vedas (listed) (1), Subsidiary vedas (vedanga) (1), Om (2)
( १. ६. ३५७) स्त्रियामृक् सामयजुषी इति वेदास्त्रयस्त्रयी ।।१-६-३।।

( १. ६. ३५८) शिक्षेत्यादि श्रुतेरङ्गम् ओङ्कारप्रणवौ समौ
History (2), Vedic accents (1), Logic (1), Ethics (1)
( १. ६. ३५९) इतिहासः पुरावृत्तम् उदात्ताद्यास्त्रयः स्वराः ।।१-६-४।।

( १. ६. ३६०) आन्वीक्षिकी दण्डनीतिस्तर्कविद्याऽर्थशास्त्रयोः

Tale (1), Epic story (1), Story (2), Riddle (2)
( १. ६. ३६१) आख्यायिकोपलब्धार्था पुराणं पञ्चलक्षणम् ।।१-६-५।।

( १. ६. ३६२) प्रबन्धकल्पना कथा प्रवह्लिका प्रहेलिका
Social code (Dharma) (1), Compendium (2)
( १. ६. ३६३) स्मृतिस्तु धर्मसंहिता समाहृतिस्तु संग्रहः ।।१-६-६।।

Poetic challenge line for completion (1), Rumor (2)
( १. ६. ३६४) समस्या तु समासार्था किंवदन्ती जनश्रुतिः

News (4), Name (6), Call or summons (3), Collective call (1)
( १. ६. ३६५) वार्ता प्रवृत्तिर्वृत्तान्त उदन्तः स्यात् अथाऽह्वयः ।।१-६-७।।
( १. ६. ३६६) आख्याह्वे अभिधानं च नामधेयं च नाम च

( १. ६. ३६७) हूतिराकारणाऽऽह्वानं संहूतिर्बहुभिः कृता
।।१-६-८।।

Dispute or debate (2), Preface or introduction (2)
( १. ६. ३६८) विवादो व्यवहारः स्यात् उपन्यासस्तु वाङ्मुखम्

Illustration or example (2), Oath (2), Question (3), Answer (2)
( १. ६. ३६९) उपोद्धात उदाहारः शपनं शपथः पुमान्
।।१-६-९।।

( १. ६. ३७०) प्रश्नोऽनुयोगः पृच्छा च प्रतिवाक्योत्तरे समे
Groundless demand (2), False accusation (2), Rapture or roar (1)
( १. ६. ३७१) मिथ्याभियोगोऽभ्याख्यानम् अथ मिथ्याभिशंसनम् ।।१-६-१०।।

( १. ६. ३७२) अभिशापः प्रणादस्तु शब्दः स्यादनुरागजः
Fame (3), Praise (4), Repetition (1), Shouting (2)
( १. ६. ३७३) यशः कीर्तिः समज्ञा च स्तवः स्तोत्रं स्तुतिर्नुतिः ।।१-६-११।।

( १. ६. ३७४) आम्रेडितं द्विस्त्रिरुक्तम् उच्चैर्घुष्टं तु घोषणा

Trembling (of speech in stress) (1), Censure, blame or contempt (10)
( १. ६. ३७५) काकुः स्त्रियां विकारो यः शोकभीत्यादिभिर्ध्वनेः ।।१-६-१२।।

( १. ६. ३७६) अवर्णाऽक्षेपनिर्वादपरीवादापवादवत्.
( १. ६. ३७७) उपक्रोशो जुगुप्सा च कुत्सा निन्दा च गर्हणे ।।१-६-१३।।

Harsh speech (2), Reproach (1), Admonition or gossip (1)
( १. ६. ३७८) पारुष्यमतिवादः स्याद् भर्त्सनं त्वपकारगीः

( १. ६. ३७९) यः सनिन्द उपालम्भस्तत्र स्यात्परिभाषणम् ।।१-६-१४।।

Accusation (of adultery) (1), Conversation (2), Rambling (speech) (1)
( १. ६. ३८०) तत्र त्वाक्षारणा यः स्यादाक्रोशो मैथुनं प्रति

( १. ६. ३८१) स्यादाभाषणमालापः प्रलापोऽनर्थकं वचः
।।१-६-१५।।

repetitious speech (2), Lamentation (2)
( १. ६. ३८२) अनुलापो मुहुर्भाषा विलापः परिदेवनम्
Quarrel (2), Familiar or confidential conversation (1)
( १. ६. ३८३) विप्रलापो विरोधोक्तिः संलापो भाषणं मिथः ।।१-६-१६।।

Good speech (2), Denial or excuse (2), Objection (3), Cursing (3)
( १. ६. ३८४) सुप्रलापः सुवचनम् अपलापस्तु निह्नवः
( १. ६. ३८५) चोद्यमाक्षेपाऽभियोगौ शापाऽक्रोशौ दुरेषणा
Sweet-talk (3), Message (2)
( १. ६. ३८६) अस्त्री चाटु चटु श्लाघा प्रेम्णा मिथ्याविकत्थनम्
( १. ६. ३८७) संदेशवाग्वाचिकं स्याद् वाग्भेदास्तु त्रिषूत्तरे ।।१-६-१७।।

Following adjectives of speech take appropriate genders
Inauspicious (1), Auspicious (1), Very sweet (1), Proper or coherent (2)
( १. ६. ३८८) रुशती वागकल्याणी स्यात्कल्या तु शुभात्मिका
( १. ६. ३८९) अत्यर्थमधुरं सान्त्वं संगतं हृदयङ्गमम् ।।१-६-१८।।

Harsh (2), Obscene or crude (2), Pleasing and true (1), Contradictory (2)
( १. ६. ३९०) निष्ठुरं परुषं ग्राम्यमश्लीलं सूनृतं प्रिये
( १. ६. ३९१) सत्ये अथ संकुलक्लिष्टे परस्परपराहते ।।१-६-१९।।

Slurred (1), Fast (1), Sputtered (1), Meaningless (1)
( १. ६. ३९२) लुप्तवर्णपदं ग्रस्तं निरस्तं त्वरितोदितम्
-> जम्बूकृतं
( १. ६. ३९३) अम्बूकृतं सनिष्टीवम् अबद्धं स्यादनर्थकम्
।।१-६-२०।।

Inappropriate (2), Oxymoron (1), Sarcastic (2), Loving (1)
( १. ६. ३९४) अनक्षरमवाच्यं स्याद् अाहतं तु मृषार्थकम्
( १. ६. ३९५) सोल्लुठनं तु सोत्प्रासं मणितं रतिकूजितम्
Plain, pleasant, clear (5), Unclear or garbled (2), False (1)
( १. ६. ३९६) श्राव्यं हृद्यं मनोहारि विस्पष्टं प्रकटोदितम्
( १. ६. ३९७) अथ म्लिष्टमविस्पष्टं वितथं त्वनृतं वचः
।।१-६-२१।।

True (4)
( १. ६. ३९८) सत्यं तथ्यमृतं सम्यग् अमूनि त्रिषु तद्वति
Sound (17), (Sound of) clothes or leaves (1)
( १. ६. ३९९) शब्दे निनादनिनदध्वनिध्वानरवस्वनाः ।।१-६-२२।।
( १. ६. ४००) स्वाननिर्घोषनिर्ह्रादनादनिस्वाननिस्वनाः
( १. ६. ४०१) आरवाऽऽरावसंरावविरावा: अथ मर्मरः ।।१-६-२३।।
(Sound of) ornaments (1), (sound of) string instruments (5), Same but louder (2)
( १. ६. ४०२) स्वनिते वस्त्रपर्णानां भूषणानां तु शिञ्जितम्
( १. ६. ४०३) निक्वाणो निक्वणः क्वाणः क्वणः क्वणनमित्यपि ।।१-६-२४।।

( १. ६. ४०४) वीणायाः क्वणिते प्रादेः प्रक्वाणप्रक्वणादयः
Uproar (2), Uproar by birds (1), Echo (2), Singing (2)
( १. ६. ४०५) कोलाहलः कलकल: तिरश्चां वाशितं रुतम् ।।१-६-२५।।

( १. ६. ४०६) स्त्री प्रतिश्रुत्प्रतिध्वाने गीतं गानमिमे समे % iti shabdaadi vargaH ||

नाट्यवर्गः|
The seven notes. These are respectively natural sounds of:
Elephants, Cows, Goats, Peacocks, Curlews (krauncha), Horses, Cuckoos
In usual notation, these are: BDECFAG
Minute tone (1), Pleasing soft tone (1), Medium pitch (1), High pitch (1)
( १. ७. ४०७) निषादर्षभगान्धारषड्जमध्यमधैवताः % atha naaTyavargaH |
( १. ७. ४०८) पञ्चमश्चेत्यमी सप्त तन्त्रीकण्ठोत्थिताः स्वराः ।। १-७-१।।
-> ध्वनी
( १. ७. ४०९) काकली तु कले सूक्ष्मे ध्वनौ तु मधुराऽस्फुटे
( १. ७. ४१०) कल: मन्द्रस्तु गम्भीरे तारोऽत्युच्चै: त्रयस्त्रिषु ।।१-७-२।।

In the stomach form 22 low tones (Shruti). They become medium or high pitched if made in throat or head.
( १. ७. ४११) नृणामुरसि मध्यस्थो द्वाविंशतिविधो ध्वनिः
( १. ७. ४१२) स मन्द्रः कण्ठमध्यस्थस्तारः शिरसि गीयते
Harmony (1), Lute (veena) (3), Seven stringed lute (1)
( १. ७. ४१३) समन्वितलयस्त्वेकताल: वीणा तु वल्लकी
-> त्रिपञ्ची
( १. ७. ४१४) विपञ्ची सा तु तन्त्रीभिः सप्तभिः परिवादिनी ।।१-७-३।।

String instrument (1), Drum instrument (1), Wind instrument (1), Bell or gong (1)
( १. ७. ४१५) ततं वीणाऽऽदिकं वाद्यम् अानद्धं मुरजाऽऽदिकम्
( १. ७. ४१६) वंशाऽऽदिकं तु सुषिरं कांस्यतालाऽऽदिकं घनम् ।।१-७-४।।

Any of these four instruments (2), Twofaced drum (2), Its three types
( १. ७. ४१७) चतुर्विधमिदं वाद्यं वादित्राऽऽतोद्यनामकम्
( १. ७. ४१८) मृदङ्गा मुरजा: भेदास्त्वङ्क्याऽऽलिङ्ग्योर्ध्वकास्त्रयः ।।१-७-५।।

Large drum (2), Kettle drum (2), Large kettle drum (2), Bow (for playing
string instrument) (1)
-> भेरी स्त्री दुन्दुभिः पुमान्
( १. ७. ४१९) स्याद् यशःपटहो ढक्का भेर्यामानकदुन्दुभी
( १. ७. ४२०) आनकः पटहोऽस्त्री स्यात् कोणो वीणाऽऽदि वादनम् ।।१-७-६।।

Parts of the lute: Neck (1), The bowl (2)
( १. ७. ४२१) वीणादण्डः प्रवालः स्यात् ककुभस्तु प्रसेवकः
The body (1), String attachment (1)
( १. ७. ४२२) कोलम्बकस्तु कायोऽस्या: उपनाहो निबन्धनम् ।।१-७-७।।

Six names of other special drums, (Female) dancer (2)
( १. ७. ४२३) वाद्यप्रभेदा डमरुमड्डुडिण्डिमझर्झराः
( १. ७. ४२४) मर्दलः पणवोऽन्ये च नर्तकीलासिके समे ।।१-७-८।।

Dancing speeds low, medium, high, Beating time(1), Musical pause or rest (1)
( १. ७. ४२५) विलम्बितं द्रुतं मध्यं तत्त्वमोघो घनं क्रमात्
-> साम्यममथाऽस्त्रियाम्
( १. ७. ४२६) तालः कालक्रियामानं लयः साम्यम् अथाऽस्त्रियाम् ।।१-७-९।।

Dance (6), The musical arts (dance, song, instrument) (1)
( १. ७. ४२७) ताण्डवं नटनं नाट्यं लास्यं नृत्यं च नर्तने
( १. ७. ४२८) तौर्यत्रिकं नृत्यगीतवाद्यं नाट्यमिदं त्रयम्
।।१-७-१०।।

Female impersonator dancer in drama (3), Courtesan (1)
( १. ७. ४२९) भ्रकुंसश्च भ्रुकुंसश्च भ्रूकुंसश्चेति नर्तकः
( १. ७. ४३०) स्त्रीवेषधारी पुरुष: नाट्योक्तौ गणिकाञ्जुका ।।१-७-११।।

Husband of sister (1), Learned man (1), Father (1), Prince (2)
( १. ७. ४३१) भगिनीपतिरावुत्त: भावो विद्वान् अथाऽऽवुकः
( १. ७. ४३२) जनक: युवराजस्तु कुमारो भर्तृदारकः ।।१-७-१२।।

King (2), Princess (1), Queen (1), Other wives of a king (1)
( १. ७. ४३३) राजा भट्टारको देव: तत्सुता भर्तृदारिका
( १. ७. ४३४) देवी कृताभिषेकायाम् इतरासु तु भट्टिनी ।।१-७-१३।।

Interjection for a forbidden act (1), King’s brother-in-law (1)
( १. ७. ४३५) अब्रह्मण्यमवध्योक्तौ राजश्यालस्तु राष्ट्रियः

Mother (1), Young lass (2), Venerable man (1), Catastrophe or end of drama (2)
( १. ७. ४३६) अम्बा माता अथ बाला स्याद्वासू: अार्यस्तु मारिषः ।।१-७-१४।।

( १. ७. ४३७) अत्तिका भगिनी ज्येष्ठा निष्ठा निर्वहणे समे
Vocatives for different female servants (1) each, Gesture (2), Expressive gesture (2)
-> हलाऽऽह्वाने
( १. ७. ४३८) हण्डे हञ्जे हलाऽऽह्वानं नीचां चेटीं सखीं प्रति ।।१-७-१५।।

( १. ७. ४३९) अङ्गहारोऽङ्गविक्षेप: व्यञ्जकाऽभिनयौ समौ
Acting by body or expression (1), Eight types of emotions (rasa) listed
( १. ७. ४४०) निर्वृत्ते त्वङ्गसत्त्वाभ्यां द्वे त्रिष्वाङ्गिकसात्त्विके ।।१-७-१६।।

( १. ७. ४४१) शृङ्गारवीरकरुणाऽद्भुतहास्यभयानकाः
Love emotion (3), Heroism (2), Tenderness (7), Merriment (3), Disgust(2)
( १. ७. ४४२) बीभत्सरौद्रौ च रसाः शृङ्गारः शुचिरुज्ज्वलः ।।१-७-१७।।

( १. ७. ४४३) उत्साहवर्धनो वीरः कारुण्यं करुणा घृणा
( १. ७. ४४४) कृपा दयाऽनुकम्पा स्यादनुक्रोशोऽपि अथो हसः ।।१-७-१८।।
( १. ७. ४४५) हासो हास्यं च बीभत्सं विकृतं त्रिष्विदं द्वयम्
Wonderment (4), Terror (9), Anger or horror (2), Fear (6)
( १. ७. ४४६) विस्मयोऽद्भुतमाश्चर्यं चित्रमपि अथ भैरवम् ।।१-७-१९।।
( १. ७. ४४७) दारुणं भीषणं भीष्मं घोरं भीमं भयानकम्
( १. ७. ४४८) भयङ्करं प्रतिभयं रौद्रं तूग्रम् अमी त्रिषु ।।१-७-२०।।
-> दरस्त्रासो
( १. ७. ४४९) चतुर्दश दरत्रासौ भीतिर्भीः साध्वसं भयम्
Mental sentiment or attitude (1), Expression of it (1)
( १. ७. ४५०) विकारो मानसो भाव: अनुभावो भावबोधकः ।।१-७-२१।।

Pride (5), Arrogance (6), Disrespect (9)
( १. ७. ४५१) गर्वोऽभिमानोऽहङ्कार: मानश्चित्तसमुन्नतिः

( १. ७. ४५२) दर्पोऽवलोकोऽवष्टम्भश्चित्तोद्रेकः स्मयो मदः
( १. ७. ४५३) अनादरः परिभवः परीभावस्तिरस्क्रिया ।।१-७-२२।।
( १. ७. ४५४) रीढाऽवमाननाऽवज्ञाऽवहेलनमसूर्क्षणम्
Modesty or shame (5), Bashfulness (1)
( १. ७. ४५५) मन्दाक्षं ह्रीस्त्रपा व्रीडा लज्जा साऽपत्रपाऽन्यतः ।।१-७-२३।।

Patience, tolerance (2), Greed (for other’s property) (1)
( १. ७. ४५६) क्षान्तिस्तितिक्षा अभिध्या तु परस्य विषये स्पृहा
Jealousy or envy (2), Nitpicking (1), Enmity (3), Grief (3)
( १. ७. ४५७) अक्षान्तिरीर्ष्या असूया तु दोषाऽऽरोपो गुणेष्वपि ।।१-७-२४।।

( १. ७. ४५८) वैरं विरोधो विद्वेष: मन्युशोकौ तु शुक् स्त्रियाम्
Repentance (3), Wrath or rage (7)
( १. ७. ४५९) पश्चात्तापोऽनुतापश्च विप्रतीसार इत्यपि
।।१-७-२५।।

( १. ७. ४६०) कोपक्रोधाऽमर्षरोषप्रतिघा रुट्क्रुधौ स्त्रियौ
Character or good conduct (1), Insanity (2)
( १. ७. ४६१) शुचौ तु चरिते शीलम् उन्मादश्चित्तविभ्रमः ।।१-७-२६।।

Affection or kindness (3), Desire or wish (12), Lust (1)
( १. ७. ४६२) प्रेमा ना प्रियता हार्दं प्रेम स्नेह: अथ दोहदम्
( १. ७. ४६३) इच्छा काङ्क्षा स्पृहेहा तृड् वाञ्छा लिप्सा मनोरथः ।।१-७-२७।।
( १. ७. ४६४) कामोऽभिलाषस्तर्षश्च सोऽत्यर्थं लालसा द्वयोः
Moral reflection (1), Mental decease (1) Recollection (3) Anxiety (2)
( १. ७. ४६५) उपाधिर्ना धर्मचिन्ता पुंस्याधिर्मानसी व्यथा ।।१-७-२८।।

( १. ७. ४६६) स्याच्चिन्ता स्मृतिराध्यानम् उत्कण्ठोत्कलिके समे
Perseverance or enthusiasm (2), Fortitude (1)
( १. ७. ४६७) उत्साहोऽध्यवसायः स्यात् स वीर्यमतिशक्तिभाक् ।।१-७-२९।।

Fraud or deceit (9), Carelessness or error (2)
( १. ७. ४६८) कपटोऽस्त्री व्याजदम्भोपधयश् छद्मकैतवे
( १. ७. ४६९) कुसृतिर्निकृतिः शाठ्यं प्रमादोऽनवधानता ।।१-७-३०।।

Eagerness or curiosity (4), Women’s affectionate actions (six listed) (1)
( १. ७. ४७०) कौतूहलं कौतुकं च कुतुकं च कुतूहलम्
-> विलासबिब्बोकविभ्रमा
( १. ७. ४७१) स्त्रीणां विलासविव्वोकविभ्रमा ललितं तथा ।।१-७-३१।।
( १. ७. ४७२) हेला लीलेत्यमी हावाःक्रियाः शृङ्गारभावजाः
Sport or amusement (6), Concealment or disguise (3)
-> लीला
( १. ७. ४७३) द्रवकेलिपरीहासाः क्रीडा खेला च नर्म च ।।१-७-३२।।

( १. ७. ४७४) व्याजोऽपदेशो लक्ष्यं च क्रीडा खेला च कूर्दनम्
Sweat (3), Unconsciousness (2), camouflage (2), Excitement or hurry (2)
( १. ७. ४७५) घर्मो निदाघः स्वेदः स्यात् प्रलयो नष्टचेष्टता ।।१-७-३३।।

( १. ७. ४७६) अवहित्थाकारगुप्तिः समौ संवेगसंभ्रमौ
Three laughs: loud articulated (1), smile (1), laugh (1), Thrill (goosepimples) (2)
( १. ७. ४७७) स्यादाच्छुरितकं हासः सोत्प्रासः स मनाक् स्मितम् ।।१-७-३४।।

( १. ७. ४७८) मध्यमः स्याद्विहसितं रोमाञ्चो रोमहर्षणम्
Weeping (3), Yawning (2), Dishonest talk (2), Deviation or failure (2)
( १. ७. ४७९) क्रन्दितं रुदितम् क्रुष्टं जृम्भस्तु त्रिषु जृम्भणम् ।।१-७-३५।।

( १. ७. ४८०) विप्रलम्भो विसंवाद: रिङ्गणं स्खलनं समे

Sleep (5), Sleepiness or lassitude (2), Frown (3)
( १. ७. ४८१) स्यान्निद्रा शयनं स्वापः स्वप्नः संवेश इत्यपि ।।१-७-३६।।

( १. ७. ४८२) तन्द्री प्रमीला भ्रकुटिर्भ्रुकुटिर्भ्रूकुटिः स्त्रियाम्
(Angry) staring (1), Natural state or nature (5), trembling (2), Elation or festival (5)
( १. ७. ४८३) अदृष्टिः स्यादसौम्येऽक्ष्णि संसिद्धिप्रकृती त्विमे ।।१-७-३७।।
( १. ७. ४८४) स्वरूपं च स्वभावश्च निसर्गश्च अथ वेपथुः
( १. ७. ४८५) कम्प: अथ क्षण उद्धर्षो मह उद्धव उत्सवः ।।१-७-३८।।
%iti naaTyavargaH

पातालभोगिवर्गः
Nether world (5), Hole or empty space (11)
The word सुषिरंhas a variant शुषिरं. Similar for सुषिःalso
( १. ८. ४८६) अधोभुवनपातालं बलिसद्म रसातलम् %atha paataalabhogivargaH
-> सुषिरं
( १. ८. ४८७) नागलोक: अथ कुहरं शुषिरं विवरं बिलम् ।।१-८-१।।

( १. ८. ४८८) छिद्रं निर्व्यथनं रोकं रन्ध्रं श्वभ्रं वपा सुषिः
Hole in the ground (2), Darkness (5), Complete darkness (1), Partial darkness (1)
-> सुषिरं
( १. ८. ४८९) गर्ताऽवटौ भुवि श्वभ्रे सरन्ध्रे शुषिरं त्रिषु ।।१-८-२।।

( १. ८. ४९०) अन्धकारोऽस्त्रियां ध्वान्तं तमिस्रं तिमिरं तमः
( १. ८. ४९१) ध्वान्ते गाढेऽन्धतमसं क्षीणेऽवतमसं तमः ।।१-८-३।।

Universal darkness (1), Snake (2), King of snakes (2), A type of snake (2), Python or large snake (3)
( १. ८. ४९२) विष्वक्संतमसं नागाः काद्रवेया: तदीश्वरे
( १. ८. ४९३) शेषोऽनन्तो वासुकिस्तु सर्पराज: अथ गोनसे ।।१-८-४।।
( १. ८. ४९४) तिलित्सः स्यात् अजगरे शयुर्वाहस इत्युभौ
Water snake (2), A type of nonpoisonous snake (2), A variegated snake (2), Shedded snake (2)
-> राजिलडुण्डुमौ
( १. ८. ४९५) अलगर्दो जलव्यालः समौ राजिलडुण्डुभौ ।।१-८-५।।
( १. ८. ४९६)
मालुधानो मातुलाहि: र्निर्मुक्तो मुक्तकञ्चुकः
Snake or serpent (33)
( १. ८. ४९७) सर्पः पृदाकुर्भुजगो भुजङ्गोऽहिर्भुजङ्गमः ।।१-८-६।।
( १. ८. ४९८) आशीविषो विषधरश्चक्री व्यालः सरीसृपः
( १. ८. ४९९) कुण्डली गूढपाच्चक्षुःश्रवाः काकोदरः फणी ।।१-८-७।।
( १. ८. ५००) दर्वीकरो दीर्घपृष्ठो दन्दशूको बिलेशयः
( १. ८. ५०१) उरगः पन्नगो भोगी जिह्मगः पवनाशनः ।।१-८-८।।
( १. ८. ५०२) लेलिहानो द्विरसनो गोकर्णः कञ्चुकी तथा
( १. ८. ५०३) कुम्भीनसः फणधरो हरिर्भोगधरस्तथा
Body of a snake (1), Fang (2), Pertaining to a snake (1), Hood of a snake(2)
( १. ८. ५०४) अहेः शरीरं भोगः स्यादाशीरप्यहिदंष्ट्रिका
( १. ८. ५०५) त्रिष्वाहेयं विषाऽस्थ्यादि स्फटायां तु फणा द्वयोः
Snake’s venom (3), List of nine specific venoms
( १. ८. ५०६) समौ कञ्चुकनिर्मोकौ क्ष्वेडस्तु गरलं विषम् ।।१-८-९।।
( १. ८. ५०७) पुंसि क्लीबे च काकोलकालकूटहलाहलाः
( १. ८. ५०८) सौराष्ट्रिकः शौक्लिकेयो ब्रह्मपुत्रः प्रदीपनः ।।१-८-१०।।
( १. ८. ५०९) दारदो वत्सनाभश्च विषभेदा अमी नव
Poison expert (2), Snake catcher (2)
-> व्यालग्राह्यहितुण्डिकः
( १. ८. ५१०) विषवैद्यो जाङ्गुलिक: व्यालग्राह्याहितुण्डिकः ।।१-८-११।।
% iti paataalabhogivargaH

नरकवर्गः
Hell (4), Six specific hells listed, (Hell-bound) souls (1), River in hell (1), Misery (in hell) (1)
( १. ९. ५११) स्यान्नारकस्तु नरको निरयो दुर्गतिः स्त्रियाम् % atha narakavargaH
( १. ९. ५१२) तद्भेदास्तपनाऽवीचिमहारौरवरौरवाः ।।१-९-१।।
-> संघातः
( १. ९. ५१३) संहार: कालसूत्रं चेत्याद्याः सत्त्वास्तु नारकाः
( १. ९. ५१४) प्रेता: वैतरणी सिन्धुः स्यादलक्ष्मीस्तु निरृतिः ।।१-९-२।।
Condemnation (to hell) (2), Agony (3)
( १. ९. ५१५) विष्टिराजूः कारणा तु यातना तीव्रवेदना
Pain or suffering of various types (9)
( १. ९. ५१६) पीडा बाधा व्यथा दुःखमामनस्यं प्रसूतिजम् ।।१-९-३।।
( १. ९. ५१७) स्यात्कष्टं कृच्छ्रमाभीलं त्रिष्वेषां भेद्यगामि यत् %iti narakavargaH

वारिवर्गः
Sea or ocean (15), Specific oceans (two listed)
( १. १०. ५१८) समुद्रोऽब्धिरकूपारः पारावारः सरित्पतिः %atha vaarivargaH
( १. १०. ५१९) उदन्वानुदधिः सिन्धुः सरस्वान्सागरोऽर्णवः ।।१-१०-१।।
( १. १०. ५२०) रत्नाकरो जलनिधिर्यादःपतिरपाम्पतिः
( १. १०. ५२१) तस्य प्रभेदाः क्षीरोदो लवणोदस्तथाऽपरे ।।१-१०-२।।

Water (27), watery (2)
( १. १०. ५२२) आपः स्त्री भूम्नि वार्वारि सलिलं कमलं जलं
( १. १०. ५२३) पयः कीलालममृतं जीवनं भुवनं वनम् ।।१-१०-३।।

( १. १०. ५२४) कबन्धमुदकं पाथः पुष्करं सर्वतोमुखम्
-> अम्भोर्णस्तोयपानीयनीरक्षीरोऽम्बुशम्बरम्
( १. १०. ५२५) अम्भोर्णस्तोयपानीयनीरक्षीराम्बुशम्वरम् ।।१-१०-४।।
( १. १०. ५२६) मेघपुष्पं घनरस: त्रिषु द्वे आप्यमम्मयम् Wave (4), Big wave (2), Whirlpool (1), Droplet (4)
( १. १०. ५२७) भङ्गस्तरङ्ग ऊर्मिर्वा स्त्रियां वीचि: अथोर्मिषु ।।१-१०-५।।
( १. १०. ५२८) महत्सूल्लोलकल्लोलौ स्यादावर्तोऽम्भसां भ्रमः
( १. १०. ५२९) पृषन्ति बिन्दुपृषताः पुमांसो विप्रुषः स्त्रियाम् ।।१-१०-६।।

Circular motion in a water drain (4), Bank or shore (5)
-> चक्राणि
( १. १०. ५३०) वक्राणि पुटभेदाः स्यु: भ्रमाश्च जलनिर्गमाः( १. १०. ५३१) कूलं रोधश्च तीरं च प्रतीरं च तटं त्रिषु ।।१-१०-७।।

Two banks listed, The channel or bed of a river (1)
( १. १०. ५३२) पारावारे परार्वाची तीरे पात्रं तदन्तरम्
Island (2), Islet in the river bank (1), Sandy beach (2)
( १. १०. ५३३) द्वीपोऽस्त्रियामन्तरीपं यदन्तर्वारिणस्तटम् ।।१-१०-८।।

( १. १०. ५३४) तोयोत्थितं तत्पुलिनं सैकतं सिकतामयम्Mud or clay (5), Overflow (2), Ditches (for water) made in dry beds (2)
( १. १०. ५३५) निषद्वरस्तु जम्बालः पङ्कोऽस्त्री शादकर्दमौ ।।१-१०-९।।

( १. १०. ५३६) जलोच्छ्वासाः परीवाहाः कूपकास्तु विदारकाः
Navigable (1), Boat (3), Raft or small boat (3), Stream of water (1)
( १. १०. ५३७) नाव्यं त्रिलिङ्गं नौतार्ये स्त्रियां नौस्तरणिस्तरिः ।।१-१०-१०।।

( १. १०. ५३८) उडुपं तु प्लवः कोलः स्रोतोऽम्बुसरणं स्वतः
Toll (for crossing river) (2), Wooden water carrier (1), Merchants on waterways (2), Helmsman (2)
-> काष्टाम्बुवाहिनी
( १. १०. ५३९) आतरस्तरपण्यं स्याद् द्रोणी काष्ठाम्बुवाहिनी ।।१-१०-११।।

( १. १०. ५४०) सांयात्रिकः पोतवणिक् कर्णधारस्तु नाविकः
Steersman or rower (2), Mast (2), Oar (2), Rudder (2)
( १. १०. ५४१) नियामकाः पोतवाहाः कूपको गुणवृक्षकः ।।१-१०-१२।।
-> क्षेपणी
( १. १०. ५४२) नौकादण्डः क्षिपणी स्यात् अरित्रं केनिपातकः
Scraper or shovel (2), Bucket (2), Half of a boat (1), Alit (1)
( १. १०. ५४३) अभ्रिः स्त्री काष्टकुद्दालः सेकपात्रं तु सेचनम् ।।१-१०-१३।।

( १. १०. ५४४) क्लीबेऽर्धनावं नावोऽर्धे अतीतनौकेऽतिनु त्रिषु
Clear or transparent (2), Turbid (3), Deep (3), Shallow (1)
( १. १०. ५४५) त्रिष्वागाधात् प्रसन्नोऽच्छः कलुषोऽनच्छ आविलः
।।१-१०-१४।।

( १. १०. ५४६) निम्नं गभीरं गम्भीरम् उत्तानं तद्विपर्यये
Bottomless or very deep (2), Fisherman (3), (Fishing) net (2), (Hemp) rope (2)
( १. १०. ५४७) अगाधमतलस्पर्शे कैवर्ते दाशधीवरौ ।।१-१०-१५।।

( १. १०. ५४८) आनायः पुंसि जालं स्यात् शणसूत्रं पवित्रकम्
Fish storage (2), Fishing (2), Fish (8), Specific (flat) fish (2)
-> बडिशं
( १. १०. ५४९) मत्स्याधानी कुवेणी स्याद् बलिशं मत्स्यवेधनम् ।।१-१०-१६।।

( १. १०. ५५०) पृथुरोमा झषो मत्स्यो मीनो वैसारिणोऽण्डजः
( १. १०. ५५१) विसारः शकली च अथ गडकः शकुलार्भकः ।।१-१०-१७।।
note: some editions have पाठभेदः as शकुली
Porpoise (2), Specific small fish (2), Type of carp (2), Type of white fish (2)
( १. १०. ५५२) सहस्रदंष्ट्रः पाठीन: उलूपी शिशुकः समौ
( १. १०. ५५३) नलमीनश्चिलिचिमः प्रोष्ठी तु शफरी द्वयोः ।।१-१०-१८।।

Tiny fish (1), List of specific seven fishes, Aquatic creatures (2)
( १. १०. ५५४) क्षुद्राण्डमत्स्यसंघातः पोताधानम् अथो झषाः
( १. १०. ५५५) रोहितो मद्गुरः शालो राजीवः शकुलस्तिमिः ।।१-१०-१९।।

( १. १०. ५५६) तिमिङ्गलादयश्च अथ यादांसि जलजन्तवः
List of four aquatic creatures, Crab (2), Turtle or tortoise (3)
( १. १०. ५५७) तद्भेदाः शिशुमारोद्रशङ्कवो मकरादयः ।।१-१०-२०।।

( १. १०. ५५८) स्यात्कुलीरः कर्कटकः कूर्मे कमठकच्छपौ
Shark (2), Crocodile (2), Worm (3), Crocodile in Ganges (2)
( १. १०. ५५९) ग्राहोऽवहार: नक्रस्तु कुम्भीर: अथ महीलता ।।१-१०-२१।।
-> किञ्चुलक:
( १. १०. ५६०) गण्डूपदः किञ्चुलुक: निहाका गोधिका समे
Leech (3), Pearl oyster (2), Conch (2)
( १. १०. ५६१) रक्तपा तु जलौकायां स्त्रियां भूम्नि जलौकसः ।।१-१०-२२।।

( १. १०. ५६२) मुक्तास्फोटः स्त्रियां शुक्तिः शङ्खः स्यात्कम्बुरस्त्रियौ
Small shell (2), Bivalve shell (2), Frog (6)
-> शङ्खनखाः
( १. १०. ५६३) क्षुद्रशङ्खा: शङ्खनका: शम्बूका जलशुक्तयः ।।१-१०-२३।।

( १. १०. ५६४) भेके मण्डूकवर्षाभूशालूरप्लवदर्दुराः
Small worm (2), Female frog (2), Female turtle (2)
-> डुलिः
( १. १०. ५६५) शिली गण्डूपदी भेकी वर्षाभ्वी कमठी दुलिः ।।१-१०-२४।।

Female sheat fish (1), Cocle (2), Lake or pond (2), Deep lake (1)

( १. १०. ५६६) मद्गुरस्य प्रिया शृङ्गी दुर्नामा दीर्घकोशिका
( १. १०. ५६७) जलाशया जलाधारा: तत्रागाधजलो ह्रदः ।।१-१०-२५।।

Trough near a well (2), Well (4)
( १. १०. ५६८) आहावस्तु निपानं स्यादुपकूपजलाशये
( १. १०. ५६९) पुंस्येवाऽन्धुः प्रहिः कूप उदपान्ं तु पुंसि वा ।।१-१०-२६।।

Wooden contraption for extracting water from well (1), Facing of well
( १. १०. ५७०) नेमिस्त्रिकास्य वीनाहो मुखबन्धनमस्य यत्
Square or large pond (2), Natural pond (2)
( १. १०. ५७१) पुष्करिण्यां तु खातं स्यात् अखातं देवखातकम् ।।१-१०-२७।।

Deep pond or tank (5), Basin (2), Large circular reservoir (2)
( १. १०. ५७२) पद्माकरस्तडागोऽस्त्री कासारः सरसी सरः
( १. १०. ५७३) वेशन्तः पल्वलं चाल्पसर: वापी तु दीर्घिका ।।१-१०-२८।।

Moat or ditch (2), Dike or dam (1), Watering basin around a tree (3), River (16)
( १. १०. ५७४) खेयं तु परिखा धारस्त्वम्भसां यत्र धारणम्
( १. १०. ५७५) स्यादालवालमावालमावाप: अथ नदी सरित् ।।१-१०-२९।।
-> ह्रादिनी
( १. १०. ५७६) तरङ्गिणी शैवलिनी तटिनी हृदिनी धुनी
-> स्रोतस्विनी
( १. १०. ५७७) स्रोतस्वती द्वीपवती स्रवन्ती निम्नगाऽपगा ।।१-१०-३०।।

( १. १०. ५७८) कूलङ्कषा निर्झरिणी रोधोवक्रा सरस्वती
River Ganges (8)
( १. १०. ५७९) गङ्गा विष्णुपदी जह्नुतनया सुरनिम्नगा
( १. १०. ५८०) भागीरथी त्रिपथगा त्रिस्रोता भीष्मसूरपि ।।१-१०-३१।।

River Yamuna (4), River Narmada (4)
( १. १०. ५८१) कालिन्दी सूर्यतनया यमुना शमनस्वसा
( १. १०. ५८२) रेवा तु नर्मदा सोमोद्भवा मेकलकन्यका ।।१-१०-३२।।

River created at the time of Gauri’s marriage (2), River brought down by कार्तवीर्यार्जुन(2)
( १. १०. ५८३) करतोया सदानीरा बाहुदा सैतवाहिनी
River Shatardu (2), River Vipasha (2), River Shona (2), Canal (1)
-> विपाशा
( १. १०. ५८४) शतद्रुस्तु शुतुद्रिः स्याद् विशापा तु विपाट् स्त्रियाम् ।।१-१०-३३।।

( १. १०. ५८५) शोणो हिरण्यवाहः स्यात् कुल्याऽल्पा कृत्रिमा सरित्
List of five rivers, additional list includes:कौशिकी, गण्डकी, चर्मण्वती, गोदा, वेणी etc.
Mouth of a river (1), Channel or water-course (1)
-> चन्द्रभागा
( १. १०. ५८६) शरावती वेत्रवती चन्द्रभागी सरस्वती ।।१-१०-३४।।

( १. १०. ५८७) कावेरी सरितोऽन्याश्च सम्भेदः सिन्धुसङ्गमः
( १. १०. ५८८) द्वयोः प्रणाली पयसः पदव्यां त्रिषु तूत्तरौ ।।१-१०-३५।।
Things born in a river देविकाor सरयू: sample construction
( १. १०. ५८९) देविकायां सरय्वां च भवे दाविकसारवौ

Night-blooming lotus: White (2), Red (2)
( १. १०. ५९०) सौगन्धिकं तु कल्हारं हल्लकं रक्तसंध्यकम् ।।१-१०-३६।।

Water lily (2), Blue (2), White (2), Root (of) lily (1), Pistia Stratiotes (2)
( १. १०. ५९१) स्यादुत्पलं कुवलयम् अथ नीलाम्बुजन्म च
( १. १०. ५९२) इन्दीवरं च नीलेऽस्मिन् सिते कुमुदकैरवे ।।१-१०-३७।।

( १. १०. ५९३) शालूकमेषां कन्दः स्याद् वारिपर्णी तु कुम्भिका
Aquatic plant, moss (3), Full of lilies (2), Full of lotuses (3)
( १. १०. ५९४) जलनीली तु शैवालं शैवल: अथ कुमुद्वती ।।१-१०-३८।।
-> विसिनीपद्मिनीमुखाः
( १. १०. ५९५) कुमुदिन्यां नलिन्यां तु बिसिनीपद्मिनीमुखाः
Lotus (16)
( १. १०. ५९६) वा पुंसि पद्मं नलिनमरविन्दं महोत्पलम् ।।१-१०-३९।।
( १. १०. ५९७) सहस्रपत्रं कमलं शतपत्रं कुशेशयम्
( १. १०. ५९८) पङ्केरुहं तामरसं सारसं सरसीरुहम् ।।१-१०-४०।।
( १. १०. ५९९) बिसप्रसूनराजीवपुष्कराऽम्भोरुहाणि च
Lotus: white (2), red (3), Stalk of water lily (3)
( १. १०. ६००) पुण्डरीकं सिताम्भोजम् अथ रक्तसरोरुहे ।।१-१०-४१।।
( १. १०. ६०१) रक्तोत्पलं कोकनदं नालो नालम् अथाऽस्त्रियाम्
Lotus fibre (2), Collection of water lilies (1)
The words खण्डाor षण्डmean an assemblage in general.
-> खण्डमस्त्रियाम्
( १. १०. ६०२) मृणालं बिसम् अब्जादिकदम्बे षण्डमस्त्रियाम् ।।१-१०-४२।।

Parts of water lily: root (2), filament (2), new leaf (2), Lotus seed (2)
( १. १०. ६०३) करहाटः शिफाकन्दः किञ्जल्कः केसरोऽस्त्रियाम्
-> बीजकोशो
( १. १०. ६०४) संवर्तिका नवदलं विजकोषो वराटकः ।।१-१०-४३।।
% iti vaarivargaH

काण्डसमाप्तिः|
All the 10 sections of the first part with main and related words are thus finished.
( १. ११. ६०५) उक्तं स्वर्व्योमदिक्कालधीशब्दादि सनाट्यकम्
( १. ११. ६०६) पातालभोगिनरकं वारि चैषां च सङ्गतम् ।।१-१०-४४।।
( १. ११. ६०७) इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गानुशासने
( १. ११. ६०८) स्वरादिकाण्डः प्रथमः साङ्ग एव समर्थितः ।।१-१०-४५।।

||Amarakosha Thesaurus Chapter 2 ||

||अमरकोश एवं नामलिङ्गाऽनुशासनं काण्ड २ ||

अमरकोशे द्वितीयं भूम्यादिकाण्डम् |
वर्गभेदाः|
( २. ०. १) वर्गाः पृथ्वीपुरक्ष्माभृद्वनौषधिमृगादिभिः
( २. ०. २) नृब्रह्मक्षत्रविट् शूद्रैः साङ्गोपाङ्गैरिहोदिताः ।।२-१-१।।

भूमिवर्गः
-> स्थिता,
( २. १. ३) भूर्भूमिरचलाऽनन्ता रसा विश्वम्भरा स्थिरा
-> धरणिः , क्षोणिर्ज्या
( २. १. ४) धरा धरित्री धरणी क्षोणि ज्या काश्यपी क्षितिः ।।२-१-२।।
( २. १. ५) सर्वंसहा वसुमती वसुधोर्वी वसुन्धरा
( २. १. ६) गोत्रा कुः पृथिवी पृथ्वी क्ष्माऽवनिर्मेदिनी मही ।।२-१-३।।

( २. १. ७) विपुला गह्वरी धात्री गौरिला कुम्भिनी क्षमा
( २. १. ८) भूतधात्री रत्नगर्भा जगती सागराम्बरा
( २. १. ९) मृन्मृत्तिका प्रशस्ता तु मृत्सा मृत्स्ना च मृत्तिका
( २. १. १०) उर्वरा सर्वसस्याढ्या स्यादूषः क्षारमृत्तिका ।।२-१-४।।
( २. १. ११) ऊषवानूषरो द्वावप्यन्यलिङ्गौ स्थलं स्थली
( २. १. १२) समानौ मरुधन्वानौ द्वे खिलाप्रहते समे ।।२-१-५।।
( २. १. १३) त्रिषु अथो जगती लोको विष्टपं भुवनं जगत्
( २. १. १४) लोकोऽयं भारतं वर्षम् शरावत्यास्तु योऽवधेः ।।२-१-६।।

( २. १. १५) देशः प्राग्दक्षिणः प्राच्य: उदीच्यः पश्चिमोत्तरः
-> मध्यद्देशस्तु
( २. १. १६) प्रत्यन्तो म्लेच्छदेशः स्यात् मध्यदेशस्तु मध्यमः ।।२-१-७।।
-> विन्ध्यहिमालयोः
( २. १. १७) आर्यावर्तः पुण्यभूमिर्मध्यं विन्ध्यहिमागयोः
( २. १. १८) नीवृज्जनपद: देशविषयौ तूऽपवर्तनम् ।।२-१-८।।

( २. १. १९) त्रिष्वागोष्ठात् नडप्राये नड्वान्नड्वल इत्यपि
( २. १. २०) कुमुद्वान्कुमुदप्राये वेतस्वान्बहुवेतसे ।।२-१-९।।

( २. १. २१) शाद्वलः शादहरिते सजम्बाले तु पङ्किलः
( २. १. २२) जलप्रायमनूपं स्यात्पुंसि कच्छस्तथाविधः ।।२-१-१०।।

( २. १. २३) स्त्री शर्करा शर्करिलः शार्करः शर्करावति
( २. १. २४) देश एवादिमौ एववमुन्नेयाः सिकतावति ।।२-१-११।।

( २. १. २५) देशो नद्यम्बुवृष्ट्यम्बुसंपन्नव्रीहिपालितः
( २. १. २६) स्यान्नदीमातृको देवमातृकश्च यथाक्रमम् ।।२-१-१२।।

( २. १. २७) सुराज्ञि देशे राजन्वान्स्यात् ततोऽन्यत्र राजवान्
( २. १. २८) गोष्ठं गोस्थानकं तत्तु गौष्ठीनं भूतपूर्वकम् ।।२-१-१३।।

( २. १. २९) पर्यन्तभूः परिसरः सेतुरालौ स्त्रियां पुमान्
( २. १. ३०) वामलूरश्च नाकुश्च वल्मीकं पुंनपुंसकम् ।।२-१-१४।।

( २. १. ३१) अयनं वर्त्म मार्गाध्वपन्थानः पदवी सृतिः
( २. १. ३२) सरणिः पद्धतिः पद्या वर्तन्येकपदीति च ।।२-१-१५।।

( २. १. ३३) अतिपन्थाः सुपन्थाश्च सत्पथश्चार्चितेऽध्वनि
( २. १. ३४) व्यध्वो दुरध्वो विपथः कदध्वा कापथः समाः ।।२-१-१६।।

( २. १. ३५) अपन्थास्त्वपथं तुल्ये शृण्गाटकचतुष्पथे
( २. १. ३६) प्रान्तरं दूरशून्योऽध्वा कान्तारं वर्त्म दुर्गमम् ।।२-१-१७।।

( २. १. ३७) गव्यूतिः स्त्री क्रोशयुगं नल्वः किष्कुचतुःशतम्
( २. १. ३८) घण्टापथः संसरणं तत्पुरस्योपनिष्करम् ।।२-१-१८।।

( २. १. ३९) द्यावापृथिव्यौ रोदस्यौ द्यावाभूमी च रोदसी
( २. १. ४०) दिवस्पृथिव्यौ गञ्जा तु रुमा स्याल्लवणाकरः %iti bhuumivargaH

पुरवर्गः|
( २. २. ४१) पूः स्त्री पुरीनगर्यौ वा पत्तनं पुटभेदनम् %atha puravargaH
( २. २. ४२) स्थानीयं निगम: अन्यत्तु यन्मूलनगरात्पुरम् ।।२-२-१।।
( २. २. ४३) तच्छाखानगरं वेशो वेश्याजनसमाश्रयः
( २. २. ४४) आपणस्तु निषद्यायां विपणिः पण्यवीथिका ।।२-२-२।।

( २. २. ४५) रथ्या प्रतोली विशिखा स्याच्चयो वप्रमस्त्रियाम्
( २. २. ४६) प्राकारो वरणः सालः प्राचीनं प्रातन्तो वृतिः ।।२-२-३।।

( २. २. ४७) भित्तिः स्त्री कुड्यम् एडूकं यदन्तर्न्यस्तकीकसम्
( २. २. ४८) गृहं गेहोदवसितं वेश्म सद्म निकेतनम् ।।२-२-४।।
-> पस्त्यसदनं
( २. २. ४९) निशान्तं वस्त्यसदनं भवनागारमन्दिरम्
( २. २. ५०) गृहाः पुंसि च भूम्न्येव निकाय्यनिलयालयाः ।।२-२-५।।

( २. २. ५१) वासः कुटी द्वयोः शाला सभा संजवनं त्विदम्
( २. २. ५२) चतुःशालं मुनीनां तु पर्णशालोटजोऽस्त्रियाम् ।।२-२-६।।

( २. २. ५३) चैत्यमायतनं तुल्ये वाजिशाला तु मन्दुरा
( २. २. ५४) आवेशनं शिल्पिशाला प्रपा पानीयशालिका ।।२-२-७।।

( २. २. ५५) मठश्छात्रादिनिलयः गञ्जा तु मदिरागृहम्
( २. २. ५६) गर्भागारं वासगृहम् अरिष्टं सूतिकागृहम् ।।२-२-८।।

( २. २. ५७) कुट्टिमोऽस्त्री निबद्धा भूश्चन्द्रशाला शिरोगृहम्
( २. २. ५८) वातायनं गवाक्षः अथ मण्डपोऽस्त्री जनाश्रयः
( २. २. ५९) हर्म्यादि धनिनां वासः प्रासादो देवभूभुजाम् ।।२-२-९।।

( २. २. ६०) सौधोऽस्त्री राजसदनम् उपकार्योपकारिका
( २. २. ६१) स्वस्तिकः सर्वतोभद्रो नन्द्यावर्तादयोऽपि च ।।२-२-१०।।
( २. २. ६२) विच्छन्दकः प्रभेदा हि भवन्तीश्वरसद्मनाम्
( २. २. ६३) स्त्र्यगारं भूभुजामन्तःपुरं स्यादवरोधनम् ।।२-२-११।।
( २. २. ६४) शुद्धान्तश्चावरोधश्च स्यादट्टः क्षौममस्त्रियाम्
( २. २. ६५) प्रघाणप्रघणालिन्दा बहिर्द्वारप्रकोष्ठके ।।२-२-१२।।
-> अङ्गणं
( २. २. ६६) गृहावग्रहणी देहली अङ्गनं चत्वराजिरे
( २. २. ६७) अधस्ताद्दारुणि शिला नासा दारुपरि स्थितम् ।।२-२-१३।।

( २. २. ६८) प्रच्छन्नमन्तर्द्वारं स्यात् पक्षद्वारं तु पक्षकम्
( २. २. ६९) वलीकनीध्रे पटलप्रान्ते अथ पटलं छदिः ।।२-२-१४।।

( २. २. ७०) गोपानसी तु वलभी छादने वक्रदारुणि
( २. २. ७१) कपोतपालिकायां तु विटङ्कं पुंनपुंसकम् ।।२-२-१५।।

( २. २. ७२) स्त्री द्वार्द्वारं प्रतीहारः स्याद्धितर्दिस्तु वेदिका
( २. २. ७३) तोरणोऽस्त्री बहिर्द्वारम् पुरद्वारं तु गोपुरम् ।।२-२-१६।।

( २. २. ७४) कूटं पूर्द्वारि यद्धस्तिनखस्तस्मिन् अथ त्रिषु
( २. २. ७५) कपाटमररं तुल्ये तद्विष्कम्भोऽर्गलं न ना ।।२-२-१७।।

( २. २. ७६) आरोहणं स्यात्सोपानं निश्रेणिस्त्वधिरोहिणी
( २. २. ७७) संमार्जनी शोधनी स्यात् संकरोऽवकरस्तथा ।।२-२-१८।।
-> निकर्षणम्
( २. २. ७८) क्षिप्ते मुखं निःसरणं संनिवेशो निकर्षण:
( २. २. ७९) समौ संवसथग्रामौ वेश्मभूर्वास्तुरस्त्रियाम् ।।२-२-१९।।
-> स्त्रियामुभे
( २. २. ८०) ग्रामान्त उपशल्यं स्यात् सीमसीमे स्त्रियामुभौ
( २. २. ८१) घोष आभीरपल्ली स्यात् पक्कणः शबरालयः ।।२-२-२०।।
%iti puravargaH

शैलवर्गः|
( २. ३. ८२) महीध्रे शिखरिक्ष्माभृदहार्यधरपर्वताः % atha shailavargaH
( २. ३. ८३) अद्रिगोत्रगिरिग्रावाचलशैलशिलोच्चयाः ।।२-३-१।।

( २. ३. ८४) लोकालोकश्चक्रवाल: त्रिकूटस्त्रिककुत्समौ
( २. ३. ८५) अस्तस्तु चरमक्ष्माभृत् उदयः पूर्वपर्वतः ।।२-३-२।।

( २. ३. ८६) हिमवान्निषधो विन्ध्यो माल्यवान्पारियात्रिकः
( २. ३. ८७) गन्धमादनमन्ये च हेमकूटादयो नगाः ।।२-३-३।।

( २. ३. ८८) पाषाणप्रस्तरग्रावोपलाश्मानः शिला दृषत्
( २. ३. ८९) कूटोऽस्त्री शिखरं शृङ्गं प्रपातस्त्वतटो भृगुः ।।२-३-४।।
-> सानुरस्त्रियाम्
( २. ३. ९०) कटकोऽस्त्री नितम्बोऽद्रेः स्नुः प्रस्थः सानुरस्त्रियौ
( २. ३. ९१) उत्सः प्रस्रवणं वारिप्रवाहो निर्झरो झरः ।।२-३-५।।

( २. ३. ९२) दरी तु कन्दरो वा स्त्री देवखातबिले गुहा
( २. ३. ९३) गह्वरं गण्डशैलास्तु च्युताः स्थूलोपला गिरेः ।।२-३-६।।

( २. ३. ९४) दन्तकास्तु बहिस्तिर्यक् प्रदेशान्निर्गता गिरेः
( २. ३. ९५) खनिः स्त्रियामाकरः स्यात् पादाः प्रत्यन्तपर्वताः
( २. ३. ९६) उपत्यकाद्रेरासन्ना भूमिरूर्ध्वमधित्यका ।।२-३-७।।

( २. ३. ९७) धातुर्मनःशिलाद्यद्रे: गैरिकं तु विशेषतः
( २. ३. ९८) निकुञ्जकुञ्जौ वा क्लीबे लतादिपिहितोदरे ।।२-३-८।।
% iti shailavargaH
वनौषधिवर्गः|
( २. ४. ९९) अटव्यरण्यं विपिनं गहनं काननं वनम् % atha vanauShadhivargaH
( २. ४. १००) महारण्यमरण्यानी गृहारामास्तु निष्कुटाः ।।२-४-१।।

( २. ४. १०१) आरामः स्यादुपवनं कृत्रिमं वनमेव यत्
( २. ४. १०२) अमात्यगणिकागेहोपवने वृक्षवाटिका ।।२-४-२।।

( २. ४. १०३) पुमानाक्रीड उद्यानं राज्ञः साधारणं वनम्
( २. ४. १०४) स्यादेतदेव प्रमदवनमन्तःपुरोचितम् ।।२-४-३।।

( २. ४. १०५) वीथ्यालिरावलिः पङ्क्तिः श्रेणी लेखास्तु राजयः
( २. ४. १०६) वन्या वनसमूहे स्याद् अङ्कुरोऽभिनवोद्भिदि ।।२-४-४।।

( २. ४. १०७) वृक्षो महीरुहः शाखी विटपी पादपस्तरुः
( २. ४. १०८) अनोकहः कुटः शालः पलाशी द्रुद्रुमागमाः ।।२-४-५।।

( २. ४. १०९) वानस्पत्यः फलैः पुष्पात् तैरपुष्पाद्वनस्पतिः
-> ओषध्यः फलपाकान्ताः स्युरवन्ध्यह्
( २. ४. ११०) ओषधि: फलपाकान्ता स्या दबन्ध्य: फलेग्रहिः ।।२-४-६।।
-> वन्ध्योऽफलोऽवकेशी
( २. ४. १११) बन्ध्योऽफलोऽवकेशी च फलवान्फलिनः फली
( २. ४. ११२) प्रफुल्लोत्फुल्लसंफुल्लव्याकोशविकचस्फुटाः ।।२-४-७।।
-> स्युरवन्ध्यादयस्त्रिषु
( २. ४. ११३) फुल्लश्चैते विकसिते स्युरबन्ध्यादयस्त्रिषु
-> स्थाणुर्वा
( २. ४. ११४) स्थाणु वा ना ध्रुवः शङ्कु: ह्रस्वशाखाशिफः क्षुपः ।।२-४-८।।
( २. ४. ११५) अप्रकाण्डे स्तम्बगुल्मौ वल्ली तु व्रततिर्लता
( २. ४. ११६) लता प्रतानिनी वीरुद्गुल्मिन्युलप इत्यपि ।।२-४-९।।
( २. ४. ११७) नगाद्यारोह उच्छ्राय उत्सेधश्चोच्छ्रयश्च सः
( २. ४. ११८) अस्त्री प्रकाण्डः स्कन्धः स्यान्मूलाच्छाखावधिस्तरोः ।।२-४-१०।।

( २. ४. ११९) समे शाखालते स्कन्धशाखाशाले शिफाजटे
( २. ४. १२०) शाखाशिफावरोहः स्यात् मूलाच्चाग्रं गता लता ।।२-४-११।।

( २. ४. १२१) शिरोग्रं शिखरं वा ना मूलं बुध्नोऽङ्घ्रिनामकः
( २. ४. १२२) सारो मज्जा नरि त्वक्स्त्री वल्कं वल्कलमस्त्रियाम् ।।२-४-१२।।

( २. ४. १२३) काष्ठं दारु इन्धनं त्वेध इध्ममेधः समित्स्त्रियाम्
( २. ४. १२४) निष्कुहः कोटरं वा ना वल्लरिर्मञ्जरिः स्त्रियौ ।।२-४-१३।।

( २. ४. १२५) पत्रं पलाशं छदनं दलं पर्णं छदः पुमान्
( २. ४. १२६) पल्लवोऽस्त्री किसलयं विस्तारो विटपोऽस्त्रियाम् ।।२-४-१४।।

( २. ४. १२७) वृक्षादीनां फलं सस्यं वृन्तं प्रसवबन्धनम्
( २. ४. १२८) आमे फले शलाटुः स्यात् शुष्के वानम् उभे त्रिषु ।।२-४-१५।।

( २. ४. १२९) क्षारको जालकं क्लीबे कलिका कोरकः पुमान्
-> स्याद्गुच्छकस्तु , कुङ्मलो
( २. ४. १३०) स्याद्गुत्सकस्तु स्तबकः कुट्मलो मुकुलोऽस्त्रियाम् ।।२-४-१६।।

( २. ४. १३१) स्त्रियः सुमनसः पुष्पं प्रसूनं कुसुमं सुमम्
( २. ४. १३२) मकरन्दः पुष्परसः परागः सुमनोरजः ।।२-४-१७।।

( २. ४. १३३) द्विहीनं प्रसवे सर्वं हरीतक्यादयः स्त्रियाम्
( २. ४. १३४) आश्वत्थवैणवप्लाक्षनैयग्रोधैङ्गुदम् फले ।।२-४-१८।।
( २. ४. १३५) बार्हतं च फले जम्ब्वा जम्बूः स्त्री जम्बु जाम्बवम्
-> जातीप्रभृतयः
( २. ४. १३६) पुष्पे जातिप्रभृतयः स्वलिङ्गाः व्रीहयः फले ।।२-४-१९।।

( २. ४. १३७) विदार्याद्यास्तु मूलेऽपि पुष्पे क्लीबेऽपि पाटला
( २. ४. १३८) बोधिद्रुमश्चलदलः पिप्पलः कुञ्जराशनः ।।२-४-२०।।
( २. ४. १३९) अश्वत्थे अथ कपित्थे स्युर्दधित्थग्राहिमन्मथाः
( २. ४. १४०) तस्मिन्दधिफलः पुष्पफलदन्तशठावपि ।।२-४-२१।।

( २. ४. १४१) उदुम्बरो जन्तुफलो यज्ञाङ्गो हेमदुग्धकः
( २. ४. १४२) कोविदारे चमरिकः कुद्दालो युगपत्रकः ।।२-४-२२।।
-> सप्तपर्णो
( २. ४. १४३) सप्तपर्णे विशालत्वक् शारदो विषमच्छदः
-> राजवृक्षशम्पाक
( २. ४. १४४) आरग्वधे राजवृक्षसंपाकचतुरङ्गुलाः ।।२-४-२३।।
( २. ४. १४५) आरेवतव्याधिघातकृतमालसुवर्णकाः
( २. ४. १४६) स्युर्जम्बीरे दन्तशठजम्भजम्भीरजम्भलाः ।।२-४-२४।।
( २. ४. १४७) वरुणो वरणः सेतुस्तिक्तशाकः कुमारकः
( २. ४. १४८) पुंनागे पुरुषस्तुङ्गः केसरो देववल्लभः ।।२-४-२५।।
( २. ४. १४९) पारिभद्रे निम्बतरुर्मन्दारः पारिजातकः
( २. ४. १५०) तिनिशे स्यन्दनो नेमी रथद्रुरतिमुक्तकः ।।२-४-२६।।
( २. ४. १५१) वञ्जुलश्चित्रकृच्च अथ द्वौ पीतनकपीतनौ
( २. ४. १५२) आम्रातके मधूके तु गुडपुष्पमधुद्रुमौ ।।२-४-२७।।
( २. ४. १५३) वानप्रस्थमधुष्ठीलौ जलजेऽत्र मधूलकः
( २. ४. १५४) पीलौ गुडफलः स्रंसी तस्मिंस्तु गिरिसम्भवे ।।२-४-२८।।
( २. ४. १५५) अक्षोटकन्दरालौ द्वौ अङ्कोटे तु निकोचकः
-> वातपोतोऽथ
( २. ४. १५६) पलाशे किंशुकः पर्णो वातपोथ: अथ वेतसे ।।२-४-२९।।
-> पुष्पविदुरशीत
( २. ४. १५७) रथाभ्रपुष्पविदुलशीतवानीरवञ्जुलाः
( २. ४. १५८) द्वौ परिव्याधविदुलौ नादेयी चाम्बुवेतसे ।।२-४-३०।।
( २. ४. १५९) शोभाञ्जने शिग्रुतीक्ष्णगन्धकाक्षीवमोचकाः
( २. ४. १६०)
रक्तोऽसौ मधुशिग्रुः स्याद् अरिष्टः फेनिलः समौ ।।२-४-३१।।

( २. ४. १६१) बिल्वे शाण्डिल्यशैलूषौ मालूरश्रीफलावपि
( २. ४. १६२) प्लक्षो जटी पर्कटी स्यात् न्यग्रोधो बहुपाद्वटः ।।२-४-३२।।

( २. ४. १६३) गालवः शाबरो लोध्रस्तिरीटस्तिल्वमार्जनौ
( २. ४. १६४) आम्रश्चूतो रसाल: असौ सहकारोऽतिसौरभः ।।२-४-३३।।
( २. ४. १६५) कुम्भोलूखलकं क्लीबे कौशिको गुग्गुलुः पुरः
( २. ४. १६६) शेलुः श्लेष्मातकः शीत उद्दालो बहुवारकः ।।२-४-३४।।
-> स्यात्सन्नकद्रुर्धनुःपटः
( २. ४. १६७) राजादनं प्रियालः स्यात्सन्नकद्रुर्धनुष्पटः
( २. ४. १६८) गम्भारी सर्वतोभद्रा काश्मरी मधुपर्णिका ।।२-४-३५।।
( २. ४. १६९) श्रीपर्णी भद्रपर्णी च काश्मर्यश्चापि अथ द्वयोः
-> कोलिः
( २. ४. १७०) कर्कन्धूर्बदरी कोली कोलं कुवलफेनिले ।।२-४-३६।।
( २. ४. १७१) सौवीरं बदरं घोण्टापि अथ स्यात्स्वादुकण्टकः
( २. ४. १७२) विकङ्कतः सुवावृक्षो ग्रन्थिलो व्याघ्रपादपि ।।२-४-३७।।

( २. ४. १७३) ऐरावतो नागरङ्ग: नादेयी भूमिजम्बुका
( २. ४. १७४) तिन्दुकः स्फूर्जकः कालस्कन्धश्च शितिसारके ।।२-४-३८।।

( २. ४. १७५) काकेन्दुः कुलकः काकतिन्दुकः काकपीलुके
( २. ४. १७६) गोलीढो झाटलो घण्टापाटलिर्मोक्षमुष्ककौ ।।२-४-३९।।
( २. ४. १७७) तिलकः क्षुरकः श्रीमान् समौ पिचुलझावुकौ
( २. ४. १७८) श्रीपर्णिका कुमुदिका कुम्भी कैटर्यकट्फलौ ।।२-४-४०।।
( २. ४. १७९) क्रमुकः पट्टिकाख्यः स्यात्पट्टी लाक्षाप्रसादनः
-> तूदस्तु
( २. ४. १८०) नूदस्तु यूपः क्रमुको ब्रह्मण्यो ब्रह्मदारु च ।।२-४-४१।।
-> हरिप्रियः
( २. ४. १८१) तूलं च नीपप्रियककदम्बास्तु हरिप्रिये
( २. ४. १८२) वीरवृक्षोऽरुष्करोऽग्निमुखी भल्लातकी त्रिषु ।।२-४-४२।।
( २. ४. १८३) गर्दभाण्डे कन्दरालकपीतनसुपार्श्वकाः
( २. ४. १८४) प्लक्षश्च तिन्तिडी चिञ्चाम्लिका अथो पीतसारके ।।२-४-४३।।
( २. ४. १८५) सर्जकासनबन्धूकपुष्पप्रियकजीवकाः
-> सर्जकार्श्याश्वकर्णकाः, सस्यसम्बरः
( २. ४. १८६) साले तु सर्जकाष् र्याश्वकर्णकाः सस्यसंवरः ।।२-४-४४।।
( २. ४. १८७) नदीसर्जो वीरतरुरिन्द्रद्रुः ककुभोऽर्जुनः
( २. ४. १८८) राजादनः फलाध्यक्षः क्षीरिकायाम् अथ द्वयोः ।।२-४-४५।।
( २. ४. १८९) इङ्गुदी तापसतरु: र्भूर्जे चर्मिमृदुत्वचौ
( २. ४. १९०) पिच्छिला पूरणी मोचा स्थिरायुः शाल्मलिर्द्वयोः ।।२-४-४६।।
( २. ४. १९१) पिच्छा तु शाल्मलीवेष्टे रोचनः कूटशाल्मलिः
( २. ४. १९२) चिरबिल्वो नक्तमालः करजश्च करञ्जके ।।२-४-४७।।
( २. ४. १९३) प्रकीर्यः पूतिकरजः पूतिकः कलिमारकः
-> ष्ड्ग्रन्थो
( २. ४. १९४) करञ्जभेदाः षड्ग्रन्थो मर्कट्यङ्गारवल्लरी ।।२-४-४८।।
( २. ४. १९५) रोही रोहितकः प्लीहशत्रुर्दाडिमपुष्पकः
( २. ४. १९६) गायत्री बालतनयः खदिरो दन्तधावनः ।।२-४-४९।।

( २. ४. १९७) अरिमेदो विट्खदिरे कदरः खदिरे सिते
( २. ४. १९८) सोमवल्कोपि अथ व्याघ्रपुच्छगन्धर्वहस्तकौ ।।२-४-५०।।
( २. ४. १९९) एरण्ड उरुबूकश्च रुचकश्चित्रकश्च सः
( २. ४. २००) चञ्चुः पञ्चाङ्गुलो मण्डवर्धमानव्यडम्बकाः ।।२-४-५१।।

( २. ४. २०१) अल्पा शमी शमीरः स्यात् शमी सक्तुफला शिवा
( २. ४. २०२) पिण्डीतको मरुबकः श्वसनः करहाटकः ।।२-४-५२।।
( २. ४. २०३) शल्यश्च मदने शक्रपादपः पारिभद्रकः
( २. ४. २०४) भद्रदारु द्रुकिलिमं पीतदारु च दारु च ।।२-४-५३।।
( २. ४. २०५) पूतिकाष्ठं च सप्त स्युर्देवदारुणि अथ द्वयोः
( २. ४. २०६) पाटलिः पाटलामोघा काचस्थाली फलेरुहा ।।२-४-५४।।
( २. ४. २०७) कृष्णवृन्ता कुबेराक्षी श्यामा तु महिलाह्वया
( २. ४. २०८) लता गोवन्दनी गुन्द्रा प्रियङ्गुः फलिनी फली ।।२-४-५५।।
( २. ४. २०९) विष्वक्सेना गन्धफली कारम्भा प्रियकश्च सा
( २. ४. २१०) मण्डूकपर्णपत्रोर्णनटकट्वङ्गटुण्टुकाः ।।२-४-५६।।
( २. ४. २११) स्योनाकशुकनासर्क्षदीर्घवृन्तकुटन्नटाः
शोणकश्चारलौ तिष्यफला त्वामलकी त्रिषु ।।२-४-५७।।
-> वयःस्था, बिभीतकः
( २. ४. २१२) अमृता च वयस्था च त्रिलिङ्गस्तु विभीतकः
( २. ४. २१३) नाक्षस्तुषः कर्षफलो भूतावासः कलिद्रुमः ।।२-४-५८।।
( २. ४. २१४) अभया त्वव्यथा पथ्या कायस्था पूतनामृता
-> करीतकी
( २. ४. २१५) हरीतकी हैमवती चेतकी श्रेयसी शिवा ।।२-४-५९।।
( २. ४. २१६) पीतद्रुः सरलः पूतिकाष्ठं च अथ द्रुमोत्पलः
-> परिव्याधो
( २. ४. २१७) कर्णिकारः परिव्याधे लकुचो लिकुचो डहुः ।।२-४-६०।।
( २. ४. २१८) पनसः कण्टकिफल: निचुलो हिज्जलोऽम्बुजः -> फल्गुर्मलयूर्जघनेफला
( २. ४. २१९) काकोदुम्बरिका फल्गुर्मलपूर्जघनेफला ।।२-४-६१।।
( २. ४. २२०) अरिष्टः सर्वतोभद्रहिङ्गुनिर्यासमालकाः
-> पिच्छिलागुरुशिंशपा
( २. ४. २२१) पिचुमन्दश्च निम्बे अथ पिच्छिलागुरुशिंशण ।।२-४-६२।।
( २. ४. २२२) कपिला भस्मगर्भा सा शिरीषस्तु कपीतनः
( २. ४. २२३) भण्डिलोऽपि अथ चाम्पेयश्चम्पको हेमपुष्पकः ।।२-४-६३।।
( २. ४. २२४) एतस्य कलिका गन्धफली स्यात् अथ केसरे
( २. ४. २२५) बकुल: वञ्जुलोऽशोके समौ करकदाडिमौ ।।२-४-६४।।
( २. ४. २२६) चाम्पेयः केसरो नागकेसरः काञ्चनाह्वयः
( २. ४. २२७) जया जयन्ती तर्कारी नादेयी वैजयन्तिका ।।२-४-६५।।
( २. ४. २२८) श्रीपर्णमग्निमन्थः स्यात्कणिका गणिकारिका
( २. ४. २२९) जया अथ कुटजः शक्रो वत्सको गिरिमल्लिका ।।२-४-६६।।
( २. ४. २३०) एतस्यैव कलिङ्गेन्द्रयवभद्रयवं फले
( २. ४. २३१) कृष्णपाकफलाविग्नसुषेणाः करमर्दके ।।२-४-६७।।
-> सिन्दुके
( २. ४. २३२) कालस्कन्धस्तमालः स्यात्तापिच्छोऽपि अथ सिन्दुक:
-> सिन्दुवारेन्द्रसुरसौ
( २. ४. २३३) सिन्दुवारेन्द्रसुरसा निर्गुण्डीन्द्राणिकेत्यपि ।।२-४-६८।।
-> गरा
( २. ४. २३४) वेणी खरा गरी देवताडो जीमूत इत्यपि
( २. ४. २३५) श्रीहस्तिनी तु भूरुण्डी तृणशून्यं तु मल्लिका ।।२-४-६९।।
-> सैवास्फोटा
( २. ४. २३६) भूपदी शीतभीरुश्च सैवास्फोता वनोद्भवा
( २. ४. २३७) शेफालिका तु सुवहा निर्गुण्डी नीलिका च सा ।।२-४-७०।।
( २. ४. २३८) सितासौ श्वेतसुरसा भूतवेशी अथ मागधी
( २. ४. २३९) गणिका यूथिकाम्बष्ठा सा पीता हेमपुष्पिका ।।२-४-७१।।
( २. ४. २४०) अतिमुक्तः पुण्ड्रकः स्याद्वासन्ती माधवी लता
( २. ४. २४१) सुमना मालती जातिः सप्तला नवमालिका ।।२-४-७२।।
( २. ४. २४२) माध्यं कुन्दं रक्तकस्तु बन्धूको बन्धुजीवकः
( २. ४. २४३) सहा कुमारी तरणि: अम्लानस्तु महासहा ।।२-४-७३।।
-> कुरकण्टकः
( २. ४. २४४) तत्र शोणे कुरबकः तत्र पीते कुरुण्टकः
( २. ४. २४५) नीली झिण्टी द्वयोर्बाणा दासी चार्तगलश्च सा ।।२-४-७४।।
-> तस्मिन्कुरबकोऽरुणे
( २. ४. २४६) सैरेयकस्तु झिण्टी स्यात् तस्मिन्कुरवकोऽरुणे
( २. ४. २४७) पीता कुरण्टको झिण्टी तस्मिन्सहचरी द्वयोः ।।२-४-७५।।
-> ओण्ड्रपुष्पं जपा
( २. ४. २४८) ओड्रपुष्पं जवा पुष्पं वज्रपुष्पं तिलस्य यत्
( २. ४. २४९) प्रतिहासशतप्रासचण्डातहयमारकाः ।।२-४-७६।।
( २. ४. २५०) करवीरे करीरे तु क्रकरग्रन्थिलावुभौ
( २. ४. २५१) उन्मत्तः कितवो धूर्तो धत्तूरः कनकाह्वयः ।।२-४-७७।।
( २. ४. २५२) मातुलो मदनश्च अस्य फले मातुलपुत्रकः
( २. ४. २५३) फलपूरो बीजपूरः रुचको मातुलुङ्गके ।।२-४-७८।।
( २. ४. २५४) समीरणो मरुबकः प्रस्थपुष्पः फणिज्जकः
( २. ४. २५५) जम्बीरोऽपि अथ पर्णासे कठिञ्जरकुठेरकौ ।।२-४-७९।।
( २. ४. २५६) सितेऽर्जकोऽत्र पाठी तु चित्रको वह्निसंज्ञकः
-> स्फोटगण
( २. ४. २५७) अर्काह्ववसुकास्फोतगणरूपविकीरणाः ।।२-४-८०।।
( २. ४. २५८) मन्दारश्चार्कपर्णे अत्र शुक्लेऽलर्कप्रतापसौ
-> बुको
( २. ४. २५९) शिवमल्ली पाशुपत एकाष्ठीलो वुको वसुः ।।२-४-८१।।
-> वन्दा
( २. ४. २६०) बन्दा वृक्षादनी वृक्षरुहा जीवन्तिकेत्यपि
( २. ४. २६१) वत्सादनी छिन्नरुहा गुडूची तन्त्रिकामृता ।।२-४-८२।।
( २. ४. २६२) जीवन्तिका सोमवल्ली विशल्या मधुपर्ण्यपि
( २. ४. २६३) मूर्वा देवी मधुरसा मोरटा तेजनी स्रवा ।।२-४-८३।।
( २. ४. २६४) मधूलिका मधुश्रेणी गोकर्णी पीलुपर्ण्यपि
-> पाटाम्बष्टा
( २. ४. २६५) पाठाऽम्बष्ठा विद्धकर्न्णी स्थापनी श्रेयसी रसा ।।२-४-८४।।
-> एकाष्टीला
( २. ४. २६६) एकाष्ठीला पापचेली प्राचीना वनतिक्तिका
( २. ४. २६७) कटुः कटम्भराशोकरोहिणी कटुरोहिणी ।।२-४-८५।।
( २. ४. २६८) मत्स्यपित्ता कृष्णभेदी चक्राङ्गी शकुलादनी
( २. ४. २६९) आत्मगुप्ताजहाव्यण्डा कण्डूरा प्रावृषायणी ।।२-४-८६।।
( २. ४. २७०) ऋष्यप्रोक्ता शूकशिम्बिः कपिकच्छुश्च मर्कटी
-> वृशा
( २. ४. २७१) चित्रोपचित्रा न्यग्रोधी द्रवन्ती शम्बरी वृषा ।।२-४-८७।।
-> प्रत्यक्ष्रेणी
( २. ४. २७२) प्रत्यकूश्रेणी सुतश्रेणी रण्डा मूषिकपर्ण्यपि
( २. ४. २७३) अपामार्गः शैखरिको धामार्गवमयूरकौ ।।२-४-८८।।
-> प्रत्यक्पर्णी,केशपर्णी, खरमञ्जरी
( २. ४. २७४) प्रत्यकूपर्णी कीशपर्णी किणिही खरमञ्जरिः
-> भर्गी
( २. ४. २७५) हञ्जिका ब्राम्हणी पद्मा भार्गी ब्राह्मणयष्टिका ।।२-४-८९।।
-> बालेयशाकबर्बरवर्धकाः
( २. ४. २७६) अङ्गारवल्ली बालेयशाकवर्वरवर्धकाः
-> मञ्जिष्टा,कालमेषिका
( २. ४. २७७) मञ्जिष्ठा विकसा जिङ्गी समङ्गा कालमेशिका ।।२-४-९०।।
-> मण्डीरी
( २. ४. २७८) मण्डूकपर्णी भण्डीरी भण्डी योजनवल्ल्यपि
( २. ४. २७९) यासो यवासो दुःस्पर्शो धन्वयासः कुनाशकः ।।२-४-९१।।
( २. ४. २८०) रोदनी कच्छुरानन्ता समुद्रान्ता दुरालभा
-> चित्रपर्ण्यङ्घ्रिवल्लिका
( २. ४. २८१) पृश्निपर्णी पृथक्पर्णी चित्रपर्ण्यङ्घ्रिपर्णिका ।।२-४-९२।।
-> कलशी धावनी गुहा
( २. ४. २८२) क्रोष्टुविन्ना सिंहपुच्छी कलशिर्धावनिर्गुहा
( २. ४. २८३) निदिग्धिका स्पृशी व्याघ्री बृहती कण्टकारिका ।।२-४-९३।।
( २. ४. २८४) प्रचोदनी कुली क्षुद्रा दुःस्पर्शा राष्ट्रिकेत्यपि
( २. ४. २८५) नीली काला क्लीतकिका ग्रामीणा मधुपर्णिका ।।२-४-९४।।
( २. ४. २८६) रञ्जनी श्रीफली तुत्था द्रोणी दोला च नीलिनी
( २. ४. २८७) अवल्गुजः सोमराजी सुवल्लिः सोमवल्लिका ।।२-४-९५।।
-> कृष्णफली बाकुची
( २. ४. २८८) कालमेषी कृष्णफला वाकुची पूतिफल्यपि
( २. ४. २८९) कृष्णोपकुल्या वैदेही मागधी चपला कणा ।।२-४-९६।।
( २. ४. २९०) उषणा पिप्पली शौण्डी कोला अथ करिपिप्पली
( २. ४. २९१) कपिवल्ली कोलवल्ली श्रेयसी वशिरः पुमान् ।।२-४-९७।।
-> चविका, काकचिञ्चीगुञ्जे
( २. ४. २९२) चव्यं तु चविकम् काकचिञ्चागुञ्जे तु कृष्णला
( २. ४. २९३) पलंकषा त्विक्षुगन्धा श्वदंष्ट्रा स्वादुकण्टकः ।।२-४-९८।।
( २. ४. २९४) गोकण्टको गोक्षुरको वनशृन्ङ्गाट इत्यपि
( २. ४. २९५) विश्वा विषा प्रतिविषातिविषोपविषारुणा ।।२-४-९९।।
( २. ४. २९६) शृन्गी महौषधं च अथ क्षीरावी दुग्धिका समे
( २. ४. २९७) शतमूली बहुसुताभीरूरिन्दीवरी वरी ।।२-४-१००।।
( २. ४. २९८) ऋष्यप्रोक्ताभीरुपत्रीनारायण्यः शतावरी
( २. ४. २९९) अहेरुः अथ पीतद्रुकालीयकहरिद्रवः ।।२-४-१०१।।
( २. ४. ३००) दार्वी पचंपचा दारुहरिद्रा पर्जनीत्यपि
( २. ४. ३०१) वचोग्रगन्धा षड्ग्रन्था गोलोमी शतपर्विका ।।२-४-१०२।।
( २. ४. ३०२) शुक्ला हैमवती वैध्यमातृसिंह्यौ तु वाशिका
( २. ४. ३०३) वृषोऽटरूषः सिंहास्यो वासको वाजिदन्तकः ।।२-४-१०३।।
( २. ४. ३०४) आस्फोटा गिरिकर्णी स्याद्विष्णुक्रान्तापराजिता
( २. ४. ३०५) इक्षुगन्धा तु काण्डेक्षुकोकिलाक्षेक्षुरक्षुराः ।।२-४-१०४।।
( २. ४. ३०६) शालेयः स्याच्छीतशिवश्छत्रा मधुरिका मिसिः
-> मिश्रेयापि, स्नुक्स्त्री
( २. ४. ३०७) मिश्रेयोऽपि अथ सीहुण्डो वज्रः स्नुक्स्नुही स्नुही गुडा ।।२-४-१०५।।
( २. ४. ३०८) समन्तदुग्धा अथो वेल्लममोघा चित्रतण्डुला
( २. ४. ३०९) तण्डुलश्च कृमिघ्नश्च विडङ्गं पुंनपुंसकम् ।।२-४-१०६।।
-> वाट्यालका
( २. ४. ३१०) बला वाट्यालकः घण्टारवा तु शणपुष्पिका
( २. ४. ३११) मृद्वीका गोस्तनी द्राक्षा स्वाद्वी मधुरसेति च ।।२-४-१०७।।
( २. ४. ३१२) सर्वानुभूतिः सरला त्रिपुटा त्रिवृता त्रिवृत्
( २. ४. ३१३) त्रिभण्डी रोचनी श्यामापालिन्ध्यौ तु सुषेणिका ।।२-४-१०८।।
( २. ४. ३१४) काला मसूरविदलार्धचन्द्रा कालमेषिका
( २. ४. ३१५) मधुकं क्लीतकं यष्टिमधुकं मधुयष्टिका ।।२-४-१०९।।
-> क्रोष्टी तु
( २. ४. ३१६) विदारी क्षीरशुक्लेक्षुगन्धा क्रोष्ट्री या सिता
( २. ४. ३१७) अन्या क्षीरविदारी स्यान्महाश्वेतर्क्षगन्धिका ।।२-४-११०।।
( २. ४. ३१८) लाङ्गली शारदी तोयपिप्पली शकुलादनी
( २. ४. ३१९) खराश्वा कारवी दीप्यो मयूरो लोचमस्तकः ।।२-४-१११।।
( २. ४. ३२०) गोपी श्यामा शारिवा स्यादनन्तोत्पलशारिवा
( २. ४. ३२१) योग्यमृद्धिः सिद्धिलक्ष्म्यौ वृद्धेरप्याह्वया इमे ।।२-४-११२।।
-> वारणबुसा
( २. ४. ३२२) कदली वारणवुसा रम्भा मोचांशुमत्फला
( २. ४. ३२३) काष्ठीला मुद्गपर्णी तु काकमुद्गा सहेत्यपि ।।२-४-११३।।
( २. ४. ३२४) वार्ताकी हिङ्गुली सिंही भण्टाकी दुष्प्रधर्षिणी
( २. ४. ३२५) नाकुली सुरसा रास्ना सुगन्धा गन्धनाकुली ।।२-४-११४।।
( २. ४. ३२६) नकुलेष्टा भुजंगाक्षी छत्राकी सुवहा च सा
( २. ४. ३२७) विदारिगन्धांशुमती सालपर्णी स्थिरा ध्रुवा ।।२-४-११५।।
( २. ४. ३२८) तुण्डिकेरी समुद्रान्ता कार्पासी बदरेति च
-> वृशः
( २. ४. ३२९) भारद्वाजी तु सा वन्या शृङ्गी तु ऋषभो वृषः ।।२-४-११६।।
( २. ४. ३३०) गाङ्गेरुकी नागबला झषा ह्रस्वगवेधुका
%117 p.43
-> घोशकः
( २. ४. ३३१) धामार्गवो घोषकः स्यात् महाजाली स पीतकः ।।२-४-११७।।
८८३ %118 p.43
( २. ४. ३३२) ज्योत्स्नी पटोलिका जाली नादेयी भूमिजम्बुका
( २. ४. ३३३) स्याल्लाङ्गलिक्यग्निशिखा काकाङ्गी काकनासिका ।।२-४-११८।।
( २. ४. ३३४) गोधापदी तु सुवहा मुसली तालमूलिका
( २. ४. ३३५) अजशृङ्गी विषाणी स्यात गोजिह्वादार्विके समे ।।२-४-११९।।
( २. ४. ३३६) ताम्बूलवल्ली तम्बूली नागवल्ल्यपि अथ द्विजा
( २. ४. ३३७) हरेणू रेणुका कौन्ती कपिला भस्मगन्धिनी ।।२-४-१२०।।
-> हरिवालुकम्
( २. ४. ३३८) एलावालुकमैलेयं सुगन्धि हरिबालुकम्
-> वालुकं
( २. ४. ३३९) बालुकं च अथ पालङ्क्यां मुकुन्दः कुन्दकुन्दुरू ।।२-४-१२१।।
( २. ४. ३४०) बालं ह्रीबेरबर्हिष्ठोदीच्यं केशाम्बुनाम च
( २. ४. ३४१) कालानुसार्यवृद्धाश्मपुष्पशीतशिवानि तु ।।२-४-१२२।।
( २. ४. ३४२) शैलेयं तालपर्णी तु दैत्या गन्धकुटी मुरा
( २. ४. ३४३) गन्धिनी गजभक्ष्या तु सुवहा सुरभी रसा ।।२-४-१२३।।
( २. ४. ३४४) महेरणा कुन्दुरुकी सल्लकी ह्लादिनीति च
-> धातुपुष्पिका
( २. ४. ३४५) अग्निज्वालासुभिक्षे तु धातकी धातृपुष्पिका ।।२-४-१२४।।
-> चन्द्रवालैला, निष्कुटिर्बहिला
( २. ४. ३४६) पृथ्वीका चन्द्रबालैला निष्कुटिर्बहुला अथ सा
( २. ४. ३४७) सूक्ष्मोपकुञ्चिका तुत्था कोरङ्गी त्रिपुटा त्रुटिः ।।२-४-१२५।।
-> कुष्टं, वाप्यं
( २. ४. ३४८) व्याधिः कुष्ठं पारिभाव्यं व्याप्यं पाकलमुत्पलम्
( २. ४. ३४९) शङ्खिनी चोरपुष्पी स्यात्केशिनी अथ वितुन्नकः ।।२-४-१२६।।
( २. ४. ३५०) झटामलाज्झटा ताली शिवा तामलकीति च
-> पौण्डर्यम्
( २. ४. ३५१) प्रपौण्डरीकं पुण्डर्यम् अथ तुन्नः कुबेरकः ।।२-४-१२७।।
( २. ४. ३५२) कुणिः कच्छः कान्तलको नन्दिवृक्षः अथ राक्षसी
( २. ४. ३५३) चण्डा धनहरी क्षेमदुष्पत्रगणहासकाः ।।२-४-१२८।।
( २. ४. ३५४) व्याडायुधं व्याघ्रनखं करजं चक्रकारकम्
-> सुषिरा
( २. ४. ३५५) शुषिरा विद्रुमलता कपोताङ्घ्रिर्नटी नली ।।२-४-१२९।।
( २. ४. ३५६) धमन्यञ्जनकेशी च हनुर्हट्टविलासिनी
( २. ४. ३५७) शुक्तिः शङ्खः खुरः कोलदलं नखम् अथाढकी ।।२-४-१३०।।
-> मृत्तालकसुराष्ट्रजे
( २. ४. ३५८) काक्षी मृत्स्ना तुवरिका मृतालकसुराष्ट्रजे
( २. ४. ३५९) कुटन्नटं दाशपुरं वानेयं परिपेलवम् ।।२-४-१३१।।
( २. ४. ३६०) प्लवगोपुरगोनर्दकैवर्तीमुस्तकानि च
-> बर्हं
( २. ४. ३६१) ग्रन्थिपर्णं शुकं बर्हि पुष्पं स्थौणेयकुक्कुरे ।।२-४-१३२।।
( २. ४. ३६२) मरुन्माला तु पिशुना स्पृक्का देवी लता लघुः
( २. ४. ३६३) समुद्रान्ता वधूः कोटिवर्षा लङ्कोपिकेत्यपि ।।२-४-१३३।।
-> लोमशामिषी
( २. ४. ३६४) तपस्विनी जटामांसी जटिला लोमशामिसी
( २. ४. ३६५) त्वक्पत्रमुत्कटं भृङ्गं त्वचं चोचं वराङ्गकम् ।।२-४-१३४।।
( २. ४. ३६६) कर्चूरको द्राविडकः काल्पको वेधमुख्यकः
( २. ४. ३६७) ओषध्यो जातिमात्रे स्युः अजातौ सर्वमौषधम् ।।२-४-१३५।।
( २. ४. ३६८) शाकाख्यं पत्रपुष्पादि तण्डुलीयोऽल्पमारिषः
-> शक्रपुष्पिका
( २. ४. ३६९) विशल्याग्निशिखानन्ता फलिनी शक्रपुष्प्यपि ।।२-४-१३६।।
( २. ४. ३७०) स्याद्दक्षगन्धा छगलान्त्रयावेगी वृद्धदारकः
-> ब्रम्ही, वयःस्था
( २. ४. ३७१) जुङ्गः ब्राम्ही तु मत्स्याक्षी वयस्था सोमवल्लरी ।।२-४-१३७।।
( २. ४. ३७२) पटुपर्णी हैमवती स्वर्णक्षीरी हिमावती
( २. ४. ३७३) हयपुच्छी तु काम्बोजी माषपर्णी महासहा ।।२-४-१३८।।
( २. ४. ३७४) तुण्डिकेरी रक्तफला बिम्बिका पीलुपर्ण्यपि
-> बर्बरा कबरी
( २. ४. ३७५) वर्वरा कवरी तुङ्गी खरपुष्पाजगन्धिका ।।२-४-१३९।।
( २. ४. ३७६) एलापर्णी तु सुवहा रास्ना युक्तरसा च सा
-> दन्तशटा
( २. ४. ३७७) चाङ्गेरी चुक्रिका दन्तशठाम्बष्ठाम्ललोणिका ।।२-४-१४०।।
( २. ४. ३७८) सहस्रवेधी चुक्रोऽम्लवेतसः शतवेध्यपि
-> गण्डकारी
( २. ४. ३७९) नमस्कारी गण्डकाली समङ्गा खदिरेत्यपि ।।२-४-१४१।।
-> मधुस्रवा
( २. ४. ३८०) जीवन्ती जीवनी जीवा जीवनीया मधुः स्रवा
( २. ४. ३८१) कूर्चशीर्षो मधुरकः शृङ्गह्रस्वाङ्गजीवकाः ।।२-४-१४२।।
( २. ४. ३८२) किराततिक्तो भूनिम्बोऽनार्यतिक्तः अथ सप्तला
( २. ४. ३८३) विमला सातला भूरिफेना चर्मकषेत्यपि ।।२-४-१४३।।
-> वयःस्था
( २. ४. ३८४) वायसोली स्वादुरसा वयस्था अथ मकूलकः
-> प्रत्यक्ष्रेण्युदुम्बरपर्ण्यपि
( २. ४. ३८५) निकुम्भो दन्तिका प्रत्यक्श्रेण्युदुम्बरपर्ण्यपि ।।२-४-१४४।।
( २. ४. ३८६) अजमोदा तूग्रगन्धा ब्रह्मदर्भा यवानिका
( २. ४. ३८७) मूले पुष्करकाश्मीरपद्मपत्राणि पौष्करे ।।२-४-१४५।।
( २. ४. ३८८) अव्यथातिचरा पद्मा चारटी पद्मचारिणी
( २. ४. ३८९) काम्पिल्यः कर्कशश्चन्द्रो रक्ताङ्गो रोचनीत्यपि ।।२-४-१४६।।
-> दद्रुघ्नश्चकमर्दकः
( २. ४. ३९०) प्रपुन्नाडस्त्वेडगजो दद्रुघ्नश्चक्रमर्दकः
( २. ४. ३९१) पद्माट उरणाख्यश्च पलाण्डुस्तु सुकन्दकः ।।२-४-१४७।।
( २. ४. ३९२) लतार्कदुद्रुमौ तत्र हरिते अथ महौषधम्
( २. ४. ३९३) लशुनं गृञ्जनारिष्टमहाकन्दरसोनकाः ।।२-४-१४८।।
( २. ४. ३९४) पुनर्नवा तु शोथघ्नी वितुन्नं सुनिषण्णकम्
( २. ४. ३९५) स्याद्वातकः शीतलोऽपराजिता शणपर्ण्यपि ।।२-४-१४९।।
( २. ४. ३९६) पारावताङ्घ्रिः कटभी पण्या ज्योतिष्मती लता
( २. ४. ३९७) वार्षिकं त्रायमाणा स्यात्त्रायन्ती बलभद्रिका ।।२-४-१५०।।
( २. ४. ३९८) विष्वक्सेनप्रिया गृष्टिर्वाराही बदरेति च
( २. ४. ३९९) मार्कवो भृङ्गराजः स्यात् काकमाची तु वायसी ।।२-४-१५१।।
( २. ४. ४००) शतपुष्पा सितच्छत्रातिच्छत्रा मधुरा मिसिः
( २. ४. ४०१) अवाक्पुष्पी कारवी च सरणा तु प्रसारिणी ।।२-४-१५२।।
( २. ४. ४०२) तस्यां कटंभरा राजबला भद्रबलेति च
( २. ४. ४०३) जनी जतूका रजनी जतुकृच्चक्रवर्तिनी ।।२-४-१५३।।
( २. ४. ४०४) संस्पर्शा अथ शटी गन्धमूली षड्ग्रन्थिकेत्यपि
-> कठिल्लकः
( २. ४. ४०५) कर्चूरोऽपि पलाश: अथ कारवेल्लः कटिल्लकः ।।२-४-१५४।।
-> पतोलस्तिक्तकः
( २. ४. ४०६) सुषवी च अथ कुलकं पटोलस्तिक्तकः पटुः
-> उर्वारुः
( २. ४. ४०७) कूष्माण्डकस्तु कर्कारु: ईर्वारुः कर्कटी स्त्रियौ ।।२-४-१५५।।
( २. ४. ४०८) इक्ष्वाकुः कटुतुम्बी स्यात् तुम्ब्यलाबूरुभे समे
( २. ४. ४०९) चित्रा गवाक्षी गोडुम्बा विशाला त्विन्द्रवारुणी ।।२-४-१५६।।
-> सूरणः
( २. ४. ४१०) अर्शोघ्नः शूरणः कन्द: गण्डीरस्तु समष्ठिला
-> उपोदिका, स्त्री
( २. ४. ४११) कलम्बी उपोदका अस्त्री तु मूलकं हिलमोचिका ।।२-४-१५७।।
( २. ४. ४१२) वास्तुकं शाकभेदाः स्यु:
दूर्वा तु शतपर्विका
( २. ४. ४१३) सहस्रवीर्याभार्गव्यौ रुहानन्ता अथ सा सिता ।।२-४-१५८।।
-> शकुलाक्षका
( २. ४. ४१४) गोलोमी शतवीर्या च गण्डाली शकुलाक्षकः
( २. ४. ४१५) कुरुविन्दो मेघनामा मुस्ता मुस्तकमस्त्रियाम् ।।२-४-१५९।।
( २. ४. ४१६) स्याद्भद्रमुस्तको गुन्द्रा चूडाला चक्रलोच्चटा
( २. ४. ४१७) वंशे त्वक्सारकर्मारत्वाचिसारतृणध्वजाः ।।२-४-१६०।।
( २. ४. ४१८) शतपर्वा यवफलो वेणुमस्करतेजनाः ९७०
( २. ४. ४१९) वेणवः कीचकास्ते स्युर्ये स्वनन्त्यनिलोद्धताः ।।२-४-१६१।।
( २. ४. ४२०) ग्रन्थिर्ना पर्वपरुशी गुन्द्रस्तेजनकः शरः
( २. ४. ४२१) नडस्तु धमनः पोटकलः अथो काशमस्त्रियाम् ।।२-४-१६२।।
-> पुंसि भूम्नि, बल्वजाः
( २. ४. ४२२) इक्षुगन्धा पोटगलः पुंभूमनि तु वल्वजाः
( २. ४. ४२३) रसाल इक्षुः तद्भेदाः पुण्ड्रकान्तारकादयः ।।२-४-१६३।।
( २. ४. ४२४) स्याद्वीरणं वीरतरं मूलेऽस्योशीरमस्त्रियाम्
( २. ४. ४२५) अभयं नलदं सेव्यममृणालं जलाशयम् ।।२-४-१६४।।
( २. ४. ४२६) लामज्जकं लघुलयमवदाहेष्टकापथे
-> नडादयस्तृणं
( २. ४. ४२७) नलादयस्तृणं गर्मुच्छ्यामाकप्रमुखा अपि ।।२-४-१६५।।
( २. ४. ४२८) अस्त्री कुशं कुथो दर्भः पवित्रम् अथ कत्तृणम् ९८०
-> देवेजग्ध
( २. ४. ४२९) पौरसौगन्धिकध्यामदेवजग्धकरौहिषम् ।।२-४-१६६।।
-> मालातृणकभूस्तृणे
( २. ४. ४३०) छत्रातिच्छत्रपालघ्नौ मालातृणकभूस्तृणौ
( २. ४. ४३१) शष्पं बालतृणम् घासो यवसं तृणमर्जुनम् ।।२-४-१६७।।
( २. ४. ४३२) तृणानां संहतिस्तृण्या नड्या तु नडसंहतिः
( २. ४. ४३३) तृणराजाह्वयस्तालः नालिकेरस्तु लाङ्गली ।।२-४-१६८।।
( २. ४. ४३४) घोण्टा तु पूगः क्रमुको गुवाकः खपुरः अस्य तु
( २. ४. ४३५) फलमुद्वेगम एते च हिन्तालसहितास्त्रयः ।।२-४-१६९।।
( २. ४. ४३६) खर्जूरः केतकी ताली खर्जुरी च तृणद्रुमाः
इति वनौषधिवर्गः

अथ सिंहादिवर्गः
( २. ५. ४३७) सिंहो मृगेन्द्रः पञ्चास्यो हर्यक्षः केसरी हरिः
( २. ५. ४३८) कण्टीरवो मृगारिपुर्मृगदृष्टिर्मृगाशनः
( २. ५. ४३९) पुण्डरीकः पञ्चनखचित्रकायमृगद्विषः
( २. ५. ४४०) शार्दूलद्वीपिनौ व्याघ्रे तरक्षुस्तु मृगादनः ।।२-५-१।।
९९०
-> किरिः
( २. ५. ४४१) वराहः सूकरो घृष्टिः कोलः पोत्री किरः किटिः
( २. ५. ४४२) दंष्ट्री घोणी स्तब्धरोमा क्रोडो भूदार इत्यपि ।।२-५-२।।
( २. ५. ४४३) कपिप्लवंगप्लवगशाखामृगवलीमुखाः
-> अथ
( २. ५. ४४४) मर्कटो वानरः कीशो वनौका: मथ भल्लुके ।।२-५-३।।
( २. ५. ४४५) ऋक्षाच्छभल्लभल्लूका: गण्डके खड्गखड्गिनौ
-> लुलायो
( २. ५. ४४६) लुलापो महिषो वाहाद्विषत्कासरसैरिभाः ।।२-५-४।।

( २. ५. ४४७) स्त्रियां शिवा भूरिमायगोमायुमृगधूर्तकाः
-> शृगालवञ्चक
( २. ५. ४४८) सृगालवञ्चकक्रोष्टुफेरुफेरवजम्बुकाः ।।२-५-५।।
-> ओतुर्बिडालो
( २. ५. ४४९) ओतुर्विडालो मार्जारो वृषदंशक आखुभुक्
( २. ५. ४५०) त्रयो गौधेरगौधारगौधेया गोधिकात्मजे १००० ।।२-५-६।।

( २. ५. ४५१) श्वावित्तु शल्यः तल्लोम्नि शलली शललं शलम्
-> कोकस्त्वीहामृगो
( २. ५. ४५२) वातप्रमीर्वातमृगः कोक ईहामृगो वृकः ।।२-५-७।।

( २. ५. ४५३) मृगे कुरङ्गवातायुहरिणाजिनयोनयः
( २. ५. ४५४) ऐणेयमेण्याश्चर्माध्यम् एणस्यैणम् उभे त्रिषु ।।२-५-८।।

( २. ५. ४५५) कदली कन्दली चीनश्चमूरुप्रियकावपि
( २. ५. ४५६) समूरुश्चेति हरिणा अमी अजिनयोनयः ।।२-५-९।।
-> शम्बर
( २. ५. ४५७) कृष्णसाररुरुन्यङ्कुरङ्कुशम्वररौहिषाः
( २. ५. ४५८) गोकर्णपृषतैणर्श्यरोहिताश्चमरो मृगाः ।।२-५-१०।।

( २. ५. ४५९) गन्धर्वः शरभो रामः सृमरो गवयः शशः
( २. ५. ४६०) इत्यादयो मृगेन्द्राद्या गवाद्याः पशुजातयः १०१० ।।२-५-११।।

( २. ५. ४६१) अधोगन्ता तु खनको वृकः पुंध्वज उन्दुरः %in quotes##? ##
( २. ५. ४६२) उन्दुरुर्मूषकोऽप्याखुः गिरिका बालमूषिका
( २. ५. ४६३) चुचुन्दरी गन्धमूषी दीर्घदेही तु मूषिका
( २. ५. ४६४) सरटः कृकलासः स्यात मुसली गृहगोधिका ।।२-५-१२।।

( २. ५. ४६५) लूता स्त्री तन्तुवायोर्णनाभमर्कटकाः समाः
-> कृमिः, कर्णजलौकाः
( २. ५. ४६६) नीलङ्गुस्तु क्रिमिः कर्णजलौका शतपद्युभे ।।२-५-१३।।

( २. ५. ४६७) वृश्चिकः शूककीटः स्यात् अलिद्रुणौ तु वृश्चिके
( २. ५. ४६८) पारावतः कलरवः कपोतः अथ शशादनः ।।२-५-१४।।
( २. ५. ४६९) पत्री श्येनः उलूकस्तु वायसारातिपेचकौ
( २. ५. ४७०) दिवान्धः कौशिको घूको दिवाभीतो निशाटनः %in quotes##? ##
( २. ५. ४७१) व्याघ्राटः स्याद्भरद्वाजः खञ्जरीटस्तु खञ्जनः ।।२-५-१५।।
( २. ५. ४७२) लोहपृष्ठस्तु कङ्कः स्यात् अथ चाषः किकीदिविः
( २. ५. ४७३) कलिङ्गभृङ्गधूम्याटाः अथ स्याच्छतपत्रकः १०२० ।।२-५-१६।।
( २. ५. ४७४) दार्वाघाटः अथ सारङ्गः स्तोककश्चातकः समाः
( २. ५. ४७५) कृकवाकुस्ताम्रचूडः कुक्कुटश्चरणायुधः ।।२-५-१७।।

( २. ५. ४७६) चटकः कलविङ्कः स्यात् तस्य स्त्री चटका तयोः
-> सा
( २. ५. ४७७) पुमपत्ये चाटकैरः स्त्र्यपत्ये चटकैव हि ।।२-५-१८।।
-> कुकणक्रकरौ
( २. ५. ४७८) कर्करेटुः करेटुः स्यात् कृकणक्रकरौ समौ
( २. ५. ४७९) वनप्रियः परभृतः कोकिलः पिक इत्यपि ।।२-५-१९।।

( २. ५. ४८०) काके तु करटारिष्टबलिपुष्टसकृत्प्रजाः
( २. ५. ४८१) ध्वाङ्क्षात्मघोषपरभृद्बलिभुग्वायसा अपि ।।२-५-२०।।

( २. ५. ४८२) स एव च चिरञ्जीवी चैकदृष्टिश्च मौकुलिः %in quotes##? ##
( २. ५. ४८३) द्रोणकाकस्तु काकोलः दात्यूहः कालकण्ठकः
-> आतापिचिल्लौ
( २. ५. ४८४) आतायिचिल्लौ दाक्षाय्यगृध्रौ कीरशुकौ समौ १०३० ।।२-५-२१।।

( २. ५. ४८५) क्रुङ्क्रौञ्चः अथ बकः कह्वः पुष्कराह्वस्तु सारसः
( २. ५. ४८६) कोकश्चक्रश्चक्रवाको रथाङ्गाह्वयनामकः ।।२-५-२२।।

( २. ५. ४८७) कादम्बः कलहंसः स्यात् उत्क्रोशकुररौ समौ
( २. ५. ४८८) हंसास्तु श्वेतगरुतश्चक्राङ्गा मानसौकसः ।।२-५-२३।।

( २. ५. ४८९) राजहंसास्तु ते चञ्चुचरणैर्लोहितैः सिताः
( २. ५. ४९०) मलिनैर्मल्लिकाक्षास्ते धार्तराष्ट्राः सितेतरैः ।।२-५-२४।।
-> बिसकण्ठिका
( २. ५. ४९१) शरारिराटिराडिश्च बलाका विसकण्ठिका
( २. ५. ४९२) हंसस्य योषिद्वरटा सारसस्य तु लक्ष्मणा ।।२-५-२५।।

( २. ५. ४९३) जतुकाजिनपत्रा स्यात् परोष्णी तैलपायिका
( २. ५. ४९४) वर्वणा मक्षिका नीला सरघा मधुमक्षिका १०४० ।।२-५-२६।।

( २. ५. ४९५) पतङ्गिका पुत्तिका स्यात् दंशस्तु वनमक्षिका
( २. ५. ४९६) दंशी तज्जातिरल्पा स्याद् गन्धोली वरटा द्वयोः ।।२-५-२७।।

( २. ५. ४९७) भृङ्गारी झीरुका चीरी झिल्लिका च समा इमाः
-> खध्योतो
( २. ५. ४९८) समौ पतङ्गशलभौ खद्योतो ज्योतिरिङ्गणः ।।२-५-२८।।

( २. ५. ४९९) मधुव्रतो मधुकरो मधुलिण्मधुपालिनः
( २. ५. ५००) द्विरेफपुष्पलिड् भृङ्ग षट्पद भ्रमरालयः ।।२-५-२९।।

( २. ५. ५०१) मयूरो बर्हिणो बर्ही नीलकण्ठो भुजंगभुक्
( २. ५. ५०२) शिखावलः शिखी केकी मेघनादानुलास्यपि ।।२-५-३०।।

( २. ५. ५०३) केका वाणी मयूरस्य समौ चन्द्रकमेचकौ
( २. ५. ५०४) शिखा चूडा शिखण्डस् तु पिच्छबर्हे नपुंसके ।।२-५-३१।।

( २. ५. ५०५) खगे विहङ्गविहगविहङ्गमविहायसः
( २. ५. ५०६) शकुन्तिपक्षिशकुनिशकुन्तशकुनद्विजाः ।।२-५-३२।।
( २. ५. ५०७) पतत्रिपत्रिपतगपतत्पत्ररथाण्डजाः
( २. ५. ५०८) नगौकोवाजिविकिरविविष्किरपतत्रयः ।।२-५-३३।।
( २. ५. ५०९) नीडोद्भवा गरुत्मन्तः पित्सन्तो नभसंगमाः
( २. ५. ५१०) तेषां विशेषा हारीतो मद्गुः कारण्डवः प्लवः ।।२-५-३४।।
( २. ५. ५११) तित्तिरिः कुक्कुभो लावो जीवञ्जीवश्च कोरकः
( २. ५. ५१२) कोयष्टिकष् टिट्टिभको वर्तको वर्तिकादयः ।।२-५-३५।।

( २. ५. ५१३) गरुत्पक्षच्छदाः पत्रं पतत्रं च तनूरुहम्
( २. ५. ५१४) स्त्री पक्षतिः पक्षमूलं चञ्चुस्त्रोटिरुभे स्त्रियौ ।।२-५-३६।।
( २. ५. ५१५) प्रडीनोड्डीनसंडीनान्येताः खगगतिक्रियाः
-> कोशो
( २. ५. ५१६) पेशी कोषो द्विहीनेऽण्डं कुलायो नीडमस्त्रियाम् ।।२-५-३७।।

( २. ५. ५१७) पोतः पाकोऽर्भको डिम्भः पृथुकः शावकः शिशुः
-> युगुलं
( २. ५. ५१८) स्त्रीपुंसौ मिथुनं द्वन्द्वं युग्मं तु युगलं युगम् ।।२-५-३८।।

( २. ५. ५१९) समूहे निवहव्यूहसंदोहविसरव्रजाः
( २. ५. ५२०) स्तोमौघनिकरत्रातवारसंघातसंचयाः ।।२-५-३९।।
( २. ५. ५२१) समुदायः समुदयः समवायश्च यो गणः
( २. ५. ५२२) स्त्रियां तु संहतिर्वृन्दं निकुरम्बं कदम्बकम् ।।२-५-४०।।

( २. ५. ५२३) वृन्दभेदाः समैर्वर्गः संघसार्थौ तु जन्तुभिः
( २. ५. ५२४) सजातीयैः कुलं यूथं तिरश्चां पुंनपुंसकम् ।।२-५-४१।।

( २. ५. ५२५) पशूनां समजः अन्येषां समाजः अथ सधर्मिणाम्
( २. ५. ५२६) स्यान्निकायः पुञ्जराशी तूत्करः कूटमस्त्रियाम् ।।२-५-४२।।

( २. ५. ५२७) कापोतशौकमायूरतैत्तिरादीनि तद्गणे
( २. ५. ५२८) गृहासक्ताः पक्षिमृगाश्छेकास्ते गृह्यकाश्च ते ।।२-५-४३।।
% iti si.nhaadivargaH

मनुष्यवर्गः
( २. ६. ५२९) मनुष्या मानुषा मर्त्या मनुजा मानवा नराः % atha manuShyavargaH
( २. ६. ५३०) स्युः पुमांसः पञ्चजनाः पुरुषाः पूरुषा नरः
।।२-६-१।।

( २. ६. ५३१) स्त्री योषिदबला योषा नारी सीमन्तिनी वधूः
( २. ६. ५३२) प्रतीपदर्शिनी वामा वनिता महिला तथा ।।२-६-२।।

( २. ६. ५३३) विशेषास्तु अङ्गना भीरुः कामिनी वामलोचना
( २. ६. ५३४) प्रमदा मानिनी कान्ता ललना च नितम्बिनी ।।२-६-३।।
( २. ६. ५३५) सुन्दरी रमणी रामा कोपना सैव भामिनी
( २. ६. ५३६) वरारोहा मत्तकाशिन्युत्तमा वरवर्णिनी ।।२-६-४।।

( २. ६. ५३७) कृताभिषेका महिषी भोगिन्योऽन्या नृपस्त्रियः
( २. ६. ५३८) पत्नी पाणिगृहीती च द्वितीया सहधर्मिणी ।।२-६-५।।
( २. ६. ५३९) भार्या जायाथ पुंभूम्नि दाराः स्यात्तु कुटुम्बिनी
( २. ६. ५४०) पुरंध्री सुचरित्रा तु सती साध्वी पतिव्रता ।।२-६-६।।
-> कृतसापत्निका
( २. ६. ५४१) कृतसपत्निकाध्यूढाधिविन्ना अथ स्वयंवरा
( २. ६. ५४२) पतिंवरा च वर्या च कुलस्त्री कुलपालिका ।।२-६-७।।
( २. ६. ५४३) कन्या कुमारी गौरी तु नग्निकाऽनागतार्तवा
( २. ६. ५४४) स्यान्मध्यमा दृष्टरजाः तरुणी युवतिः समे ।।२-६-८।।
( २. ६. ५४५) समाः स्नुषाजनीवध्वः चिरिण्टी तु सुवासिनी
( २. ६. ५४६) इच्छावती कामुका स्याद् वृषस्यन्ती तु कामुकी ।।२-६-९।।

( २. ६. ५४७) कान्तार्थिनी तु या याति संकेतं साभिसारिका
-> धर्षिणी
( २. ६. ५४८) पुंश्चली चर्षिणी बन्धक्यसती कुलटेत्वरी ।।२-६-१०।।
( २. ६. ५४९) स्वैरिणी पांसुला च स्यात् अशिश्वी शिशुना विना
( २. ६. ५५०) अवीरा निष्पतिसुता विश्वस्ताविधवे समे ।।२-६-११।।

( २. ६. ५५१) आलिः सखी वयस्या च पतिवत्नी सभर्तृका
( २. ६. ५५२) वृद्धा पलिक्नी प्राज्ञी तु प्रज्ञा प्राज्ञा तु धीमती ।।२-६-१२।।

( २. ६. ५५३) शूद्री शूद्रस्य भार्या स्यात् शूद्रा तज्जातिरेव च
( २. ६. ५५४) आभीरी तु महाशूद्री जातिपुंयोगयोः समा ।।२-६-१३।।

( २. ६. ५५५) अर्याणी स्वयमर्या स्यात् क्षत्रिया क्षत्रियाण्यपि
( २. ६. ५५६) उपाध्यायाप्युपाध्यायी स्यादाचार्यापि च स्वतः ।।२-६-१४।।

( २. ६. ५५७) आचार्यानी तु पुंयोगे स्यादर्यी क्षत्रियी तथा
( २. ६. ५५८) उपाध्यायान्युपाध्यायी पोटा स्त्रीपुंसलक्षणा ।।२-६-१५।।

( २. ६. ५५९) वीरपत्नी वीरभार्या वीरमाता तु वीरसूः
( २. ६. ५६०) जातापत्या प्रजाता च प्रसूता च प्रसूतिका ।।२-६-१६।।

( २. ६. ५६१) स्त्री नग्निका कोटवी स्याद् दूतीसंचारिके समे
( २. ६. ५६२) कात्यायन्यर्धवृद्धा या काषायवसनाऽधवा ।।२-६-१७।।

( २. ६. ५६३) सैरन्ध्री परवेश्मस्था स्ववशा शिल्पकारिका
( २. ६. ५६४) असिक्नी स्यादवृद्धा या प्रेष्याऽन्तःपुरचारिणी ।।२-६-१८।।

( २. ६. ५६५) वारस्त्री गणिका वेश्या रूपाजीवा अथ सा जनैः
( २. ६. ५६६) सत्कृता वारमुख्या स्यात् कुट्टनी शम्भली समे ।।२-६-१९।।

( २. ६. ५६७) विप्रश्निका त्वीक्षणिका दैवज्ञा अथ रजस्वला
( २. ६. ५६८) स्त्रीधर्मिण्यविरात्रेयी मलिनी पुष्पवत्यपि ।।२-६-२०।।
( २. ६. ५६९) ऋतुमत्यप्युदक्यापि स्याद्रजः पुष्पमार्तवम्
( २. ६. ५७०) श्रद्धालुर्दोहदवती निष्कला विगतार्तवा ।।२-६-२१।।

( २. ६. ५७१) आपन्नसत्त्वा स्याद्गुर्विण्यन्तर्वत्नी च गर्भिणी
( २. ६. ५७२) गणिकादेस्तु गाणिक्यं गार्भिणं यौवतं गणे ।।२-६-२२।।

( २. ६. ५७३) पुनर्भूर्दिधिषूरूढा द्विः तस्या दिधिषुः पतिः
( २. ६. ५७४) स तु द्विजोऽग्रेदिधिषूः सैव यस्य कुटुम्बिनी ।।२-६-२३।।

( २. ६. ५७५) कानीनः कन्यकाजातः सुतः अथ सुभगासुतः
( २. ६. ५७६) सौभागिनेयः स्यात्पारस्त्रैणेयस्तु परस्त्रियाः ।।२-६-२४।।

( २. ६. ५७७) पैतृष्वसेयः स्यात्पैतृष्वस्रीयश्च पितृष्वसुः
( २. ६. ५७८) सुतः मातृष्वसुश्चैवं वैमात्रेयो विमातृजः ।।२-६-२५।।

( २. ६. ५७९) अथ बान्धकिनेयः स्याद्बन्धुलश्चासतीसुतः
-> कौलतेयो
( २. ६. ५८०) कौलटेरः कौलटेयः भिक्षुकी तु सती यदि ।।२-६-२६।।
-> कौलतेयोऽपि
( २. ६. ५८१) तदा कौलटिनेयोऽस्याः कौलटेयोऽपि चात्मजः
( २. ६. ५८२) आत्मजस्तनयः सूनुः सुतः पुत्रः स्त्रियां त्वमी ।।२-६-२७।।
( २. ६. ५८३) आहुर्दुहितरं सर्वे अपत्यं तोकं तयोः समे
( २. ६. ५८४) स्वजाते त्वौरसोरस्यौ तातस्तु जनकः पिता ।।२-६-२८।।

( २. ६. ५८५) जनयित्री प्रसूर्माता जननी भगिनी स्वसा
( २. ६. ५८६) ननान्दा तु स्वसा पत्युः नप्त्री पौत्री सुतात्मजा ।।२-६-२९।।

( २. ६. ५८७) भार्यास्तु भ्रातृवर्गस्य यातरः स्युः परस्परम्
( २. ६. ५८८) प्रजावती भ्रातृजाया मातुलानी तु मातुली ।।२-६-३०।।

( २. ६. ५८९) पतिपत्न्योः प्रसूः श्वश्रूः श्वशुरस्तु पिता तयोः
( २. ६. ५९०) पितुर्भ्राता पितृव्यः स्यात् मातुर्भ्राता तु मातुलः ।।२-६-३१।।

( २. ६. ५९१) श्यालाः स्युर्भ्रातरः पत्न्याः स्वामिनो देवृदेवरौ
( २. ६. ५९२) स्वस्रीयो भागिनेयः स्यात् जामाता दुहितुः पतिः ।।२-६-३२।।

( २. ६. ५९३) पितामहः पितृपिता तत्पिता प्रपितामहः
( २. ६. ५९४) मातुर्मातामहाद्येवं सपिण्डास्तु सनाभयः ।।२-६-३३।।

( २. ६. ५९५) समानोदर्यसोदर्यसगर्भ्यसहजाः समाः
( २. ६. ५९६) सगोत्रबान्धवज्ञातिबन्धुस्वस्वजनाः समाः ।।२-६-३४।।

( २. ६. ५९७) ज्ञातेयं बन्धुता तेषां क्रमाद्भावसमूहयोः
( २. ६. ५९८) धवः प्रियः पतिर्भर्ता जारस्तूपपतिः समौ ।।२-६-३५।।

( २. ६. ५९९) अमृते जारजः कुण्डः मृते भर्तरि गोलकः
( २. ६. ६००) भ्रात्रीयो भ्रातृजः भ्रातृभगिन्यौ भ्रातरावुभौ ।।२-६-३६।।

( २. ६. ६०१) मातापितरौ पितरौ मातरपितरौ प्रसूजनयितारौ
( २. ६. ६०२) श्वश्रूश्वशुरौ श्वशुरौ पुत्रौ पुत्रश्च दुहिता च ।।२-६-३७।।

( २. ६. ६०३) दंपती जंपती जायापती भार्यापती च तौ
( २. ६. ६०४) गर्भाशयो जरायुः स्याद् उल्बं च कललोऽस्त्रियाम् ।।२-६-३८।।
( २. ६. ६०५) सूतिमासो वैजननः गर्भो भ्रूण इमौ समौ
-> पण्दो
( २. ६. ६०६) तृतीयाप्रकृतिः शण्ढः क्लीबः पण्डो नपुंसकम् ।।२-६-३९।।
( २. ६. ६०७) शिशुत्वं शैशवं बाल्यं तारुण्यं यौवनं समे
( २. ६. ६०८) स्यात्स्थाविरं तु वृद्धत्वं वृद्धसंघेऽपि वार्धकम् ।।२-६-४०।।
( २. ६. ६०९) पलितं जरसा शौक्ल्यं केशादौ विस्रसा जरा
( २. ६. ६१०) स्यादुत्तानशया डिम्भा स्तनपा च स्तनंधयी ।।२-६-४१।।
( २. ६. ६११) बालस्तु स्यान्माणवकः वयस्थस्तरुणो युवा
( २. ६. ६१२) प्रवयाः स्थविरो वृद्धो जीनो जीर्णो जरन्नपि ।।२-६-४२।।
( २. ६. ६१३) वर्षीयान्दशमी ज्यायान् पूर्वजस्त्वग्रियोऽग्रजः
( २. ६. ६१४) जघन्यजे स्युः कनिष्ठयवीयोऽवरजानुजाः ।।२-६-४३।।
( २. ६. ६१५) अमांसो दुर्बलश् छातः बलवान्मांसलोंऽसलः
-> तुन्दिलस्तुन्दिभस्तुन्दी
( २. ६. ६१६) तुन्दिलस्तुन्दिकस्तुन्दी बृहत्कुक्षिः पिचण्डिलः ।।२-६-४४।।
( २. ६. ६१७) अवटीटोऽवनाटश्चावभ्रटो नतनासिके
-> वलिनो वलिभः
( २. ६. ६१८) केशवः केशिकः केशी बलिनो बलिभः समौ ।।२-६-४५।।
( २. ६. ६१९) विकलाङ्गस्त्वपोगण्डः खर्वो ह्रस्वश्च वामनः
( २. ६. ६२०) खरणाः स्यात्खरणसः विग्रस्तु गतनासिकः ।।२-६-४६।।
( २. ६. ६२१) खुरणाः स्यात्खुरणसः प्रज्ञुः प्रगतजानुकः
( २. ६. ६२२) ऊर्ध्वज्ञुरूर्ध्वजानुः स्यात् संज्ञुः संहतजानुकः ।।२-६-४७।।
( २. ६. ६२३) स्यादेडे बधिरः कुब्जे गडुलः कुकरे कुणिः
( २. ६. ६२४) पृश्निरल्पतनौ श्रोणः पङ्गौ मुण्डस्तु मुण्डिते ।।२-६-४८।।
( २. ६. ६२५) वलिरः केकरे खोडे खञ्जः त्रिषु जरावराः
( २. ६. ६२६) जडुलः कालकः पिप्लुः तिलकस्तिलकालकः ।।२-६-४९।।
( २. ६. ६२७) अनामयं स्यादारोग्यं चिकित्सा रुक्प्रतिक्रिया
( २. ६. ६२८) भेषजौषधभैषज्यान्यगदो जायुरित्यपि ।।२-६-५०।।
( २. ६. ६२९) स्त्री रुग्रुजा चोपतापरोगव्याधिगदामयाः
( २. ६. ६३०) क्षयः शोषश्च यक्ष्मा च प्रतिश्यायस्तु पीनसः ।।२-६-५१।।
( २. ६. ६३१) स्त्री क्षुत्क्षुतं क्षवः पुंसि कासस्तु क्षवथुः पुमान्
( २. ६. ६३२) शोफस्तु श्वयथुः शोथः पादस्फोटो विपादिका ।।२-६-५२।।
( २. ६. ६३३) किलाससिध्मे कच्छ्वां तु पाम पामा विचर्चिका
-> पिटकः स्त्रियाम्
( २. ६. ६३४) कण्डूः खर्जूश्च कण्डूया विस्फोटः पिटकस्त्रिषु ।।२-६-५३।।
( २. ६. ६३५) व्रणोऽस्त्रियामीर्ममरुः क्लीबे नाडीव्रणः पुमान्
-> कुश्ठश्वित्रे
( २. ६. ६३६) कोठो मण्डलकं कुष्ठश्वित्रे दुर्नामकार्शसी ।।२-६-५४।।
( २. ६. ६३७) आनाहस्तु निबन्धः स्याद् ग्रहणीरुक्प्रवाहिका
( २. ६. ६३८) प्रच्छर्दिका वमिश्च स्त्री पुमांस्तु वमथुः समाः ।।२-६-५५।।
( २. ६. ६३९) व्याधिभेदा विद्रधिः स्त्री ज्वरमेहभगंदराः
( २. ६. ६४०) श्लीपदं पादवल्मीकं केशघ्नस्त्विन्द्रलुप्तकः
( २. ६. ६४१) अश्मरी मूत्रकृच्छ्रम् स्यात् पूर्वे शुक्रावधेस्त्रिषु ।।२-६-५६।।
( २. ६. ६४२) रोगहार्यगदंकारो भिषग्वैद्यौ चिकित्सके
( २. ६. ६४३) वार्तो निरामयः कल्य उल्लाघो निर्गतो गदात् ।।२-६-५७।।
( २. ६. ६४४) ग्लानग्लास्नू आमयावी विकृतो व्याधितोऽपटुः
( २. ६. ६४५) आतुरोऽभ्यमितोऽभ्यान्तः समौ पामनकच्छुरौ ।।२-६-५८।।
( २. ६. ६४६) दद्रुणो दद्रुरोगी स्याद् अर्शोरोगयुतोऽर्शसः
( २. ६. ६४७) वातकी वातरोगी स्यात् सातिसारोऽतिसारकी ।।२-६-५९।।
( २. ६. ६४८) स्युः क्लिन्नाक्षे चुल्लचिल्लपिल्लाः क्लिन्नेऽक्ष्णि चाप्यमी
( २. ६. ६४९) उन्मत्त उन्मादवति श्लेष्मलः श्लेष्मणः कफी ।।२-६-६०।।
-> तुन्दिलतुन्दिभौ
( २. ६. ६५०) न्युब्जो भुग्ने रुजा वृद्धनाभौ तुण्डिभतुन्दिभौ
-> विलासी
( २. ६. ६५१) किलासी सिध्मलः अन्धोऽदृक् मूर्च्छाले मूर्तमूर्च्छितौ ।।२-६-६१।।
( २. ६. ६५२) शुक्रं तेजोरेतसी च बीजवीर्येन्द्रियाणि च
( २. ६. ६५३) मायुः पित्तं कफः श्लेष्मा स्त्रियां तु त्वगसृग्धरा ।।२-६-६२।।
( २. ६. ६५४) पिशितं तरसं मांसं पललं क्र्व्यमामिषम्
-> उत्ततप्तं
( २. ६. ६५५) उत्तप्तं शुश्कमांसं स्यात्तद्वल्लूरं त्रिलिङ्गकम् ।।२-६-६३।।
( २. ६. ६५६) रुधिरेऽसृग्लोहितास्ररक्तक्षतजशोणितम्
-> बुक्काग्रमांसं
( २. ६. ६५७) वुक्काग्रमांसं हृदयं हृत् मेदस्तु वपा वसा ।।२-६-६४।।
-> पश्चाद्ग्रीवाशिरा
( २. ६. ६५८) पश्चाद्ग्रीवासिरा मन्या नाडी तु धमनिः शिरा
( २. ६. ६५९) तिलकं क्लोम मस्तिष्कं गोर्दं किट्टं मलोऽस्त्रियाम् ।।२-६-६५।।
( २. ६. ६६०) अन्त्रं पुरीतत् गुल्मस्तु प्लीहा पुंसि अथ वस्नसा
( २. ६. ६६१) स्नायुः स्त्रियां कालखण्डयकृती तु समे इमे ।।२-६-६६।।
( २. ६. ६६२) सृणिका स्यन्दनी लाला दूषिका नेत्रयोर्मलम्
( २. ६. ६६३) नासामलं तु सिंघाणं पिञ्जूषं कर्णयोर्मलम्
( २. ६. ६६४) मूत्रं प्रस्रावः उच्चारावस्करौ शमलं शकृत् ।।२-६-६७।।
-> विष्ठाविशौ
( २. ६. ६६५) गूथं पुरीषं वर्चस्कमस्त्री विष्ठाविषौ स्त्रियौ
( २. ६. ६६६) स्यात्कर्परः कपालोऽस्त्री कीकसं कुल्यमस्थि च ।।२-६-६८।।
( २. ६. ६६७) स्याच्छरीरास्थ्नि कंकालः पृष्ठास्थ्नि तु कशेरुका
( २. ६. ६६८) शिरोस्थनि करोटिः स्त्री पार्श्वास्थनि तु पर्शुका ।।२-६-६९।।
( २. ६. ६६९) अङ्गं प्रतीकोऽवयवोऽपघनः अथ कलेवरम्
( २. ६. ६७०) गात्रं वपुः संहननं शरीरं वर्ष्म विग्रहः ।।२-६-७०।।
( २. ६. ६७१) कायो देहः क्लीबपुंसोः स्त्रियां मूर्तिस्तनुस्तनूः
( २. ६. ६७२) पादाग्रं प्रपदं पादः पदङ्घ्रिश्चरणोऽस्त्रियाम् ।।२-६-७१।।
( २. ६. ६७३) तद् ग्रन्थी घुटिके गुल्फौ पुमान्पार्ष्णिस्तयोरधः
( २. ६. ६७४) जङ्घा तु प्रसृता जानूरुपर्वाष्ठीवदस्त्रियाम् ।।२-६-७२।।
( २. ६. ६७५) सक्थि क्लीबे पुमानूरुः तत्संधिः पुंसि वङ्क्षणः
-> बस्तिर्नाभेरधो
( २. ६. ६७६) गुदं त्वपानं पायुर्ना वस्तिर्नाभेरधो द्वयोः ।।२-६-७३।।
( २. ६. ६७७) कटो ना श्रोणिफलकं कटिः श्रोणिः ककुद्मती
( २. ६. ६७८) पश्चान्नितम्बः स्त्रीकट्याः क्लीबे तु जघनं पुरः ।।२-६-७४।।
-> ककुन्दरे
( २. ६. ६७९) कूपकौ तु नितम्बस्थौ द्वयहीने कुकुन्दरे
( २. ६. ६८०) स्त्रियाम् स्फिचौ कटिप्रोथौ उपस्थो वक्ष्यमाणयोः ।।२-६-७५।।
-> मेढ्रो
( २. ६. ६८१) भगं योनिर्द्वयोः शिश्नो मेढ्रं मेहनशेफसी
( २. ६. ६८२) मुष्कोऽण्डकोशो वृषणः पृष्ठवंशाधरे त्रिकम् ।।२-६-७६।।
( २. ६. ६८३) पिचण्डकुक्षी जठरोदरं तुन्दं स्तनौ कुचौ
( २. ६. ६८४) चूचुकं तु कुचाग्रं स्यात् न ना क्रोडं भुजान्तरम् ।।२-६-७७।।
( २. ६. ६८५) उरो वत्सं च वक्षश्च पृष्ठं तु चरमं तनोः
( २. ६. ६८६) स्कन्धो भुजशिरोंसोऽस्त्री संधी तस्यैव जत्रुणी ।।२-६-७८।।
( २. ६. ६८७) बाहुमूले उभे कक्षौ पार्श्वमस्त्री तयोरधः
( २. ६. ६८८) मध्यमं चावलग्नं च मध्योऽस्त्री द्वौ परौ द्वयोः ।।२-६-७९।।
( २. ६. ६८९) भुजबाहू प्रवेष्टो दोः स्यात् कफोणिस्तु कूर्परः
( २. ६. ६९०) अस्योपरि प्रगण्डः स्यात् प्रकोष्ठस्तस्य चाप्यधः ।।२-६-८०।।
( २. ६. ६९१) मणीबन्धादाकनिष्ठं करस्य करभो बहिः
( २. ६. ६९२) पञ्चशाखः शयः पाणिः तर्जनी स्यात्प्रदेशिनी ।।२-६-८१।।
( २. ६. ६९३) अङ्गुल्यः करशाखाः स्युः पुंस्यङ्गुष्ठः प्रदेशिनी
( २. ६. ६९४) मध्यमाऽनामिका चापि कनिष्ठा चेति ताः क्रमात् ।।२-६-८२।।
( २. ६. ६९५) पुनर्भवः कररुहो नखोऽस्त्री नखरोऽस्त्रियाम्
( २. ६. ६९६) प्रादेशतालगोकर्णास्तर्जन्यादियुते तते ।।२-६-८३।।
( २. ६. ६९७) अङ्गुष्ठे सकनिष्ठे स्याद्वितस्तिर्द्वादशाङ्गुलः
( २. ६. ६९८) पाणौ चपेटप्रतलप्रहस्ता विस्तृताङ्गुलौ ।।२-६-८४।।
-> संहततलप्रतलौ
( २. ६. ६९९) द्वौ संहतौ सिंहतलप्रतलौ वामदक्षिणौ
( २. ६. ७००) पाणिर्निकुब्जः प्रसृतिः तौ युतावञ्जलिः पुमान् ।।२-६-८५।।
( २. ६. ७०१) प्रकोष्ठे विस्तृतकरे हस्तः मुष्ट्या तु बद्धया
( २. ६. ७०२) स रत्निः स्यात् अरत्निस्तु निष्कनिष्ठेन मुष्टिना ।।२-६-८६।।
-> तिर्यगनन्तरम्
( २. ६. ७०३) व्यामो बाह्वोः सकरयोस्ततयोस्तिर्यगन्तरम्
( २. ६. ७०४) ऊर्ध्वविस्तृतदोः पाणिनृमाने पौरुषं त्रिषु ।।२-६-८७।।
( २. ६. ७०५) कण्ठो गलः अथ ग्रीवायां शिरोधिः कन्धरेत्यपि
( २. ६. ७०६) कम्बुग्रीवा त्रिरेखा सा अवटुर्घाटा कृकाटिका ।।२-६-८८।।
( २. ६. ७०७) वक्त्रास्ये वदनं तुण्डमाननं लपनं मुखम्
( २. ६. ७०८) क्लीबे घ्राणं गन्धवहा घोणा नासा च नासिका ।।२-६-८९।।
( २. ६. ७०९) ओष्ठाधरौ तु रदनच्छदौ दशनवाससी
-> अधस्ताच्चिबुकं, तत्परा
( २. ६. ७१०) अधस्ताच्चिवुकं गण्डौ कपोलौ तत्परो हनुः ।।२-६-९०।।
( २. ६. ७११) रदना दशना दन्ता रदाः तालु तु काकुदम्
-> सृक्किणी
( २. ६. ७१२) रसज्ञा रसना जिह्वा प्रान्तावोष्ठस्य सृक्कणी ।।२-६-९१।।
( २. ६. ७१३) ललाटमलिकं गोधिः ऊर्ध्वे दृग्भ्यां भ्रुवौ स्त्रियौ
( २. ६. ७१४) कूर्चमस्त्री भ्रुवोर्मध्यं तारकाक्ष्णः कनीनिका ।।२-६-९२।।
( २. ६. ७१५) लोचनं नयनं नेत्रमीक्षणं चक्षुरक्षिणी
( २. ६. ७१६) दृग्दृष्टी च अस्रु नेत्राम्बु रोदनं चास्रमश्रु च ।।२-६-९३।।
( २. ६. ७१७) अपाङ्गौ नेत्रयोरन्तौ कटाक्षोऽपाङ्गदर्शने
( २. ६. ७१८) कर्णशब्दग्रहौ श्रोत्रं श्रुतिः स्त्री श्रवणं श्रवः ।।२-६-९४।।
( २. ६. ७१९) उत्तमाङ्गं शिरः शीर्षं मूर्धा ना मस्तकोऽस्त्रियाम्
-> वालः
( २. ६. ७२०) चिकुरः कुन्तलो बालः कचः केशः शिरोरुहः ।।२-६-९५।।
( २. ६. ७२१) तद्वृन्दे कैशिकं कैश्यम् अलकाश्चूर्णकुन्तलाः
( २. ६. ७२२) ते ललाटे भ्रमरकाः काकपक्षः शिखण्डकः ।।२-६-९६।।
( २. ६. ७२३) कबरी केशवेशः अथ धम्मिल्लः संयताः कचाः
( २. ६. ७२४) शिखा चूडा केशपाशी व्रतिनस्तु सटा जटा ।।२-६-९७।।
( २. ६. ७२५) वेणी प्रवेणी शीर्षण्यशिरस्यौ विशदे कचे
( २. ६. ७२६) पाशः पक्षश्च हस्तश्च कलापार्थाः कचात्परे ।।२-६-९८।।
( २. ६. ७२७) तनूरुहं रोम लोम तद्वृद्धौ श्मश्रु पुम्मुखे
( २. ६. ७२८) आकल्पवेषौ नेपथ्यं प्रतिकर्म प्रसाधनम् ।।२-६-९९।।
( २. ६. ७२९) दशैते त्रिषु अलंकर्ताऽलंकरिष्णुश्च मण्डितः
( २. ६. ७३०) प्रसाधितोऽलंकृतश्च भूषितश्च परिष्कृतः ।।२-६-१००।।
-> भूषणं
( २. ६. ७३१) विभ्राड्भ्राजिष्णुरोचिष्णू भूषा स्यादलंक्रिया
( २. ६. ७३२) अलंकारस्त्वाभरणं परिष्कारो विभूषणम् ।।२-६-१०१।।
( २. ६. ७३३) मण्डनं च अथ मुकुटं किरीटं पुंनपुंसकम्
-> चूदामणिः
( २. ६. ७३४) चूडामणिः शिरोरत्नं तरलो हारमध्यगः ।।२-६-१०२।।
-> वालपाश्या
( २. ६. ७३५) बालपाश्या पारितथ्या पत्रपाश्या ललाटिका
( २. ६. ७३६) कर्णिका तालपत्रं स्यात् कुण्डलं कर्णवेष्टनम् ।।२-६-१०३।।
( २. ६. ७३७) ग्रैवेयकं कण्ठभूषा लम्बनं स्याल्ललन्तिका
( २. ६. ७३८) स्वर्णैः प्रालम्बिका अथोरःसूत्रिका मौक्तिकैः कृता ।।२-६-१०४।।
-> शतयष्टिका
( २. ६. ७३९) हारो मुक्तावली देवच्छन्दोऽसौ शतयष्टिकः
( २. ६. ७४०) हारभेदा यष्टिभेदाद्गुच्छगुच्छार्धगोस्तनाः ।।२-६-१०५।।
( २. ६. ७४१) अर्धहारो माणवक एकावल्येकयष्टिका
( २. ६. ७४२) सैव नक्षत्रमाला स्यात्सप्तविंशतिमौक्तिकैः ।।२-६-१०६।।
( २. ६. ७४३) आवापकः पारिहार्यः कटको वलयोऽस्त्रियाम्
( २. ६. ७४४) केयूरमङ्गदं तुल्ये अङ्गुलीयकमूर्मिका ।।२-६-१०७।।
-> स्यात्
( २. ६. ७४५) साक्षराङ्गुलिमुद्रा सा कङ्कणं करभूषणम्
( २. ६. ७४६) स्त्रीकट्यां मेखला काञ्ची सप्तकी रशना तथा ।।२-६-१०८।।
( २. ६. ७४७) क्लीबे सारसनं च अथ पुंस्कट्यां शृङ्खलं त्रिषु
( २. ६. ७४८) पादाङ्गदं तुलाकोटिर्मञ्जीरो नूपुरोऽस्त्रियाम् ।।२-६-१०९।।
( २. ६. ७४९) हंसकः पादकटकः किङ्किणी क्षुद्रघण्टिका
( २. ६. ७५०) त्वक्फलकृमिरोमाणि वस्त्रयोनिः दश त्रिषु ।।२-६-११०।।
( २. ६. ७५१) वाल्कं क्षौमादि फालं तु कार्पासं बादरं च तत्
( २. ६. ७५२) कौशेयं कृमिकोशोत्थं राङ्कवं मृगरोमजम् ।।२-६-१११।।
( २. ६. ७५३) अनाहतं निष्प्रवाणि तन्त्रकं च नवाम्बरे
( २. ६. ७५४) तस्यादुद्गमनीयं यद्धौतयोर्वस्त्रयोर्युगम् ।।२-६-११२।।
( २. ६. ७५५) पत्रोर्णं धौतकौशेयं बहुमूल्यं महाधनम्
( २. ६. ७५६) क्षौमं दुकूलं स्याद् द्वे तु निवीतं प्रावृतं त्रिषु ।।२-६-११३।।
( २. ६. ७५७) स्त्रियां बहुत्वे वस्त्रस्य दशाः स्युर्वस्तयोर्द्वयोः
-> आरोहः
( २. ६. ७५८) दैर्घ्यमायाम आनाहः परिणाहो विशालता ।।२-६-११४।।
( २. ६. ७५९) पटच्चरं जीर्णवस्त्रं समौ नक्तककर्पटौ
( २. ६. ७६०) वस्त्रमाच्छादनं वासश्चैलं वसनमंशुकम् ।।२-६-११५।।
-> स्याद्वराशिः
( २. ६. ७६१) सुचेलकः पटोऽस्त्री न वराशिः स्थूलशाटकः
( २. ६. ७६२) निचोलः प्रच्छदपटः समौ रल्लककम्बलौ ।।२-६-११६।।
( २. ६. ७६३) अन्तरीयोपसंव्यानपरिधानान्यधोंशुके
( २. ६. ७६४) द्वौ प्रावारोत्तरासङ्गौ समौ बृहतिका तथा ।।२-६-११७।।
-> चोलः कूर्पासकोऽस्त्रियाम्
( २. ६. ७६५) संव्यानमुत्तरीयं च चोलकूर्पासकौ स्त्रियाः
( २. ६. ७६६) नीशारः स्यात्प्रावरणे हिमाऽनिलनिवारणे ।।२-६-११८।।
-> स्याच्छण्डातकमस्त्रियाम्
( २. ६. ७६७) अर्धोरुकं वरस्त्रीणां स्याच्चण्डातकमंशुकम्
( २. ६. ७६८) स्यात् त्रिष्वाप्रपदीनं तत्प्राप्नोत्याप्रपदं हि यत् ।।२-६-११९।।
( २. ६. ७६९) अस्त्री वितानमुल्लोचः दूष्याद्यं वस्त्रवेश्मनि
( २. ६. ७७०) प्रतिसीरा जवनिका स्यात्तिरस्करिणी च सा ।।२-६-१२०।।
( २. ६. ७७१) परिकर्माङ्गसंस्कारः स्यान्मार्ष्टिर्मार्जना मृजा
( २. ६. ७७२) उद्वर्तनोत्सादने द्वे समे आप्लाव आप्लवः ।।२-६-१२१।।
( २. ६. ७७३) स्नानं चर्चा तु चार्चिक्यं स्थासकः अथ प्रबोधनम्
( २. ६. ७७४) अनुबोधः पत्रलेखा पत्राङ्गुलिरिमे समे ।।२-६-१२२।।
( २. ६. ७७५) तमालपत्रतिलकचित्रकाणि विशेषकम्
( २. ६. ७७६) द्वितीयं च तुरीयं च न स्त्रियाम् अथ कुङ्कुमम् ।।२-६-१२३।।
( २. ६. ७७७) काश्मीरजन्माग्निशिखं वरं बाह्लीकपीतने
( २. ६. ७७८) रक्तसंकोचपिशुनं धीरं लोहितचन्दनम् ।।२-६-१२४।।
( २. ६. ७७९) लाक्षा राक्षा जतु क्लीबे यावोऽलक्तो द्रुमामयः
( २. ६. ७८०) लवङ्गं देवकुसुमं श्रीसंज्ञम् अथ जायकम् ।।२-६-१२५।।
( २. ६. ७८१) कालीयकं च कालानुसार्यं च अथ समार्थकम्
( २. ६. ७८२) वंशकागुरुराजार्हलोहकृमिजजोङ्गकम् ।।२-६-१२६।।
( २. ६. ७८३) कालागुर्वगुरु स्यात्तन्मङ्गल्या मल्लिगन्धि यत्
( २. ६. ७८४) यक्षधूपः सर्जरसो रालसर्वरसावपि ।।२-६-१२७।।
( २. ६. ७८५) बहुरूपोऽपि अथ वृकधूपकृत्रिमधूपकौ
( २. ६. ७८६) तुरुष्कः पिण्डकः सिह्लो यावनोऽपि अथ पायसः ।।२-६-१२८।।
( २. ६. ७८७) श्रीवासो वृकधूपोऽपि श्रीवेष्टसरलद्रवौ
( २. ६. ७८८) मृगनाभिर्मृगमदः कस्तूरी च अथ कोलकम् ।।२-६-१२९।।
-> कङ्कोलकं
( २. ६. ७८९) कक्कोलकं कोशफलम् अथ कर्पूरमस्त्रियाम्
घनसारश्चन्द्रसंज्ञः सिताभ्रो हिमवालुका ।।२-६-१३०।।
गन्धसारो मलजो भद्रश्रीश्चन्दनोऽस्त्रियाम्

( २. ६. ७९०) तैलपर्णिकगोशीर्षे हरिचन्दनमस्त्रियाम् ।।२-६-१३१।।
( २. ६. ७९१) तिलपर्णी तु पत्राङ्गं रञ्जनं रक्तचन्दनम्
( २. ६. ७९२) कुचन्दनं च अथ जातीकोशजातीफले समे ।।२-६-१३२।।
( २. ६. ७९३) कर्पूरागुरुकस्तूरीकक्कोलैर्यक्षकर्दमः
( २. ६. ७९४) गात्रानुलेपनी वर्तिर्वर्णकं स्याद्विलेपनम् ।।२-६-१३३।।
( २. ६. ७९५) चूर्णानि वासयोगाः स्युः भावितं वासितं त्रिषु
( २. ६. ७९६) संस्कारो गन्धमाल्याद्यैर्यः स्यात्तदधिवासनम् ।।२-६-१३४।।
( २. ६. ७९७) माल्यं मालास्रजौ मूर्ध्नि केशमध्ये तु गर्भकः
( २. ६. ७९८) प्रभ्रष्तकं शिखालम्बि पुरोन्यस्तं ललामकम् ।।२-६-१३५।।
( २. ६. ७९९) प्रालम्बमृजुलम्बि स्यात्कण्ठाद् वैकक्षिकं तु तत्
( २. ६. ८००) यत्तिर्यक् क्षिप्तमुरसि शिखास्वापीडशेखरौ ।।२-६-१३६।।
( २. ६. ८०१) रचना स्यात्परिस्यन्दः आभोगः परिपूर्णता
( २. ६. ८०२) उपधानं तूपबर्हः शय्यायां शयनीयवत् ।।२-६-१३७।।
( २. ६. ८०३) शयनं मञ्चपर्यङ्कपल्यङ्काः खट्व्या समाः
( २. ६. ८०४) गेन्दुकः कन्दुकः
दीपः प्रदीपः पीठमासनम् ।।२-६-१३८।।
( २. ६. ८०५) समुद्गकः संपुटकः प्रतिग्राहः पतद्ग्रहः
( २. ६. ८०६) प्रसाधनी कङ्कतिका पिष्टातः पटवासकः ।।२-६-१३९।।
-> मुकुरादर्शौ
( २. ६. ८०७) दर्पणे मकुरादर्शौ व्यजनं तालवृन्तकम्
% iti manuShyavargaH

ब्रह्मवर्गः
( २. ७. ८०८) संततिर्गोत्रजननकुलान्यभिजनान्वयौ %atha brahmavargaH
( २. ७. ८०९) वंशोऽन्ववायः संतानः वर्णाः स्युर्ब्राह्मणादयः ।।२-७-१।।

( २. ७. ८१०) विप्रक्षत्रियविट् शूद्राश्चातुर्वर्ण्यमिति स्मृतम्
-> राजबीजी, बीज्यस्तु
( २. ७. ८११) राजवीजी राजवंश्यः वीज्यस्तु कुलसंभवः ।।२-७-२।।
( २. ७. ८१२) महाकुलकुलीनार्यसभ्यसज्जनसाधवः
( २. ७. ८१३) ब्रह्मचारी गृही वानप्रस्थो भिक्षुश्चतुष्टये ।।२-७-३।।
( २. ७. ८१४) आश्रमोऽस्त्री द्विजात्यग्रजन्मभूदेववाडवाः
-> यागादिभिर्वृतः
( २. ७. ८१५) विप्रश्च ब्राह्मणः असौ षट्कर्मा यागादिभिर्युतः ।।२-७-४।।
( २. ७. ८१६) विद्वान्विपश्चिद्दोषज्ञः सन्सुधीः कोविदो बुधः
( २. ७. ८१७) धीरो मनीषी ज्ञः प्राज्ञः संख्यावान्पण्डितः कविः ।।२-७-५।।
( २. ७. ८१८) धीमान्सूरिः कृती कृष्टिर्लब्धवर्णो विचक्षणः
( २. ७. ८१९) दूरदर्शी दीर्घदर्शी श्रोत्रियच्छान्दसौ समौ ।।२-७-६।।
( २. ७. ८२०) मीमांसको जैमिनीये वेदान्ती ब्रह्मवादिनि
( २. ७. ८२१) वैशेषिके स्यादौलूक्यः सौगतः शून्यवादिनि
( २. ७. ८२२) नैयायिकस्त्वक्षपादः स्यात्स्याद्वादिक आर्हकः
( २. ७. ८२३) चार्वाकलौकायतिकौ सत्कार्ये सांख्यकापिलौ
( २. ७. ८२४) उपाध्यायोऽध्यापकः अथ स निषेकादिकृद्गुरुः
( २. ७. ८२५) मन्त्रव्याख्याकृदाचार्यः आदेष्टा त्वध्वरे व्रती ।।२-७-७।।
( २. ७. ८२६) यष्टा च यजमानश्च स सोमवति दीक्षितः
( २. ७. ८२७) इज्याशीलो यायजूकः यज्वा तु विधिनेष्टवान् ।।२-७-८।।
-> सोमपाः
( २. ७. ८२८) स गीर्पतीष्टया स्थपतिः सोमपीथी तु सोमपः
( २. ७. ८२९) सर्ववेदाः स येनेष्टो यागः सर्वस्वदक्षिणः ।।२-७-९।।

( २. ७. ८३०) अनूचानः प्रवचने साङ्गेऽधीती गुरोस्तु यः
( २. ७. ८३१) लब्धानुज्ञः समावृत्तः सुत्वा त्वभिषवे कृते ।।२-७-१०।।
( २. ७. ८३२) छात्रान्तेवासिनौ शिष्ये शैक्षाः प्राथमकल्पिकाः
( २. ७. ८३३) एकब्रह्मव्रताचारा मिथः सब्रह्मचारिणः ।।२-७-११।।

( २. ७. ८३४) सतीर्थ्यास्त्वेकगुरवः चितवानग्निमग्निचित्
( २. ७. ८३५) पारम्पर्योपदेशे स्यादैतिह्यमितिहाव्ययम् ।।२-७-१२।।
( २. ७. ८३६) उपज्ञा ज्ञानमाद्यं स्यात् ज्ञात्वारम्भ उपक्रमः
( २. ७. ८३७) यज्ञः सवोऽध्वरो यागः सप्ततन्तुर्मखः क्रतुः ।।२-७-१३।।

( २. ७. ८३८) पाठो होमश्चातिथीनां सपर्या तर्पणं बलिः
( २. ७. ८३९) एते पञ्चमहायज्ञा ब्रह्मयज्ञादिनामकाः ।।२-७-१४।।

( २. ७. ८४०) समज्या परिषद्गोष्ठी सभासमितिसंसदः
( २. ७. ८४१) आस्थानी क्लीबमास्थानं स्त्रीनपुंसकयोः सदः ।।२-७-१५।।

( २. ७. ८४२) प्राग्वंशः प्राग् हविर्गेहात् सदस्या विधिदर्शिनः
( २. ७. ८४३) सभासदः सभास्ताराः सभ्याः सामाजिकाश्च ते ।।२-७-१६।।

( २. ७. ८४४) अध्वर्यूद्गातृहोतारो यजुःसामर्ग्विदः क्रमात्
-> आग्नीग्राद्या
( २. ७. ८४५) आग्नीध्राद्या धनैर्वार्या ऋत्विजो याजकाश्च ते ।।२-७-१७।।

( २. ७. ८४६) वेदिः परिष्कृता भुमिः समे स्थण्डिलचत्वरे
( २. ७. ८४७) चषालो यूपकटकः कुम्बा सुगहना वृतिः ।।२-७-१८।।
( २. ७. ८४८) यूपाग्रं तर्म निर्मन्थ्यदारुणि त्वरणिर्द्वयोः
( २. ७. ८४९) दक्षिणाग्निर्गार्हपत्याहवनीयौ त्रयोऽग्नयः ।।२-७-१९।।
( २. ७. ८५०) अग्नित्रयमिदं त्रेता प्रणीतः संस्कृतोऽनलः
( २. ७. ८५१) समूह्यः परिचाय्योपचाय्यावग्नौ प्रयोगिणः ।।२-७-२०।।

( २. ७. ८५२) यो गार्हपत्यादानीय दक्षिणाग्निः प्रणीयते
( २. ७. ८५३) तस्मिन्नानाय्यः अथाग्नायी स्वाहा च हुतभुक्प्रिया ।।२-७-२१।।

( २. ७. ८५४) ऋक्सामिधेनी धाय्या च या स्यादग्निसमिन्धने
( २. ७. ८५५) गायत्रीप्रमुखं छन्दः हव्यपाके चरुः पुमान् ।।२-७-२२।।

( २. ७. ८५६) आमिक्षा सा शृतोष्णे या क्षीरे स्याद्दधियोगतः
( २. ७. ८५७) धवित्रं व्यजनं तद्यद्रचितं मृगचर्मणा ।।२-७-२३।।

( २. ७. ८५८) पृषदाज्यं सदध्याज्ये परमान्नं तु पायसम्
-> दैवपित्र्ये
( २. ७. ८५९) हव्यकव्ये दैवपैत्रे अन्ने पात्रं स्रुवादिकम् ।।२-७-२४।।

( २. ७. ८६०) ध्रुवोपभृज्जुहूर्ना तु स्रुवो भेदाः स्रुचः स्त्रियः
( २. ७. ८६१) उपाकृतः पशुरसौ योऽभिमन्त्र्य क्रतौ हतः ।।२-७-२५।।

( २. ७. ८६२) परम्पराकमं शमनं प्रोक्षणं च वधार्थकम्
( २. ७. ८६३) वाच्यलिङ्गाः प्रमीतोपसंपन्नप्रोक्षिता हते ।।२-७-२६।।

( २. ७. ८६४) सांनाय्यं हविः अग्नौ तु हुतं त्रिषु वषट् कृतम्
( २. ७. ८६५) दीक्षान्तोऽवभृतो यज्ञः तत्कर्मार्हं तु यज्ञियम् ।।२-७-२७।।
-> कर्म यत्
( २. ७. ८६६) त्रिषु अथ क्रतुकर्मेष्टं पूर्तं खातादि कर्मणि
( २. ७. ८६७) अमृतं विघसो यज्ञशेषभोजनशेषयोः ।।२-७-२८।।

( २. ७. ८६८) त्यागो विहापितं दानमुत्सर्जनविसर्जने
( २. ७. ८६९) विश्राणनं वितरणं स्पर्शनं प्रतिपादनम् ।।२-७-२९।।
( २. ७. ८७०) प्रादेशनं निर्वपणमपवर्जनमंहतिः
-> म्र्तार्थं
( २. ७. ८७१) मृतार्थं तदहे दानं त्रिषु स्यादौर्ध्वदेहिकम् ।।२-७-३०।।

( २. ७. ८७२) पितृदानं निवापः स्यात् श्राद्धं तत्कर्म शस्त्रतः
-> अन्वाहार्यं
( २. ७. ८७३) अन्वाहार्थं मासिकः अंशोऽष्टमोऽह्नः कुतपोऽस्त्रियाम् ।।२-७-३१।।

( २. ७. ८७४) पर्येषणा परीष्टिश्चान्वेषणा च गवेषणा
( २. ७. ८७५) सनिस्त्वध्येषणा याञ्चाऽभिशस्तिर्याचनार्थना ।।२-७-३२।।
( २. ७. ८७६) षट्तु त्रिषु अर्घ्यमर्घार्थे पाद्यं पादाय वारिणि
( २. ७. ८७७) क्रमादातिथ्यातिथेये अतिथ्यर्थेऽत्र साधुनि ।।२-७-३३।।

( २. ७. ८७८) स्युरावेशिक आगन्तुरतिथिर्ना गृहागते
( २. ७. ८७९) प्राघूर्णिकः प्राघूणकश्चाभ्युत्थानं तु गौरवम्
( २. ७. ८८०) पूजा नमस्यापचितिः सपर्यार्चार्हणाः समाः ।।२-७-३४।।

( २. ७. ८८१) वरिवस्या तु शुश्रूषा परिचर्याप्युपासना
( २. ७. ८८२) व्रज्याटाट्या पर्यटनं चर्या त्वीर्यापथस्थितिः ।।२-७-३५।।

( २. ७. ८८३) उपस्पर्शस्त्वाचमनम् अथ मौनमभाषणम्
( २. ७. ८८४) प्राचेतसश्चाअदिकविः स्यान्मैत्रावरुणिश्च सः
( २. ७. ८८५) वाल्मीकश्चाथ गाधेयो विश्वामित्रश्च कौशिकः
( २. ७. ८८६) व्यासो द्वैपायनः पाराशर्यः सत्यवतीसुतः
( २. ७. ८८७) आनुपूर्वी स्त्रियां वावृत्परिपाठी अनुक्रमः ।।२-७-३६।।
( २. ७. ८८८) पर्यायश्च अतिपातस्तु स्यात्पर्यय उपात्ययः
( २. ७. ८८९) नियमो व्रतमस्त्री तच्चोपवासादि पुण्यकम् ।।२-७-३७।।

( २. ७. ८९०) औपवस्तं तूपवासः विवेकः पृथगात्मता
( २. ७. ८९१) स्याद्ब्रह्मवर्चसं वृत्ताध्ययनर्द्धिः अथाञ्जलिः ।।२-७-३८।।
( २. ७. ८९२) पाठे ब्रह्माञ्जलिः पाठे विप्रुषो ब्रह्मबिन्दवः
( २. ७. ८९३) ध्यानयोगासने ब्रह्मासनं कल्पे विधिक्रमौ ।।२-७-३९।।

( २. ७. ८९४) मुख्यः स्यात्प्रथमः कल्पो अनुकल्पस्ततोऽधमः
( २. ७. ८९५) संस्कारपूर्वं ग्रहणं स्यादुपाकरणं श्रुतेः ।।२-७-४०।।

( २. ७. ८९६) समे तु पादग्रहणमभिवादनमित्युभे
( २. ७. ८९७) भिक्षुः परिव्राट् कर्मन्दी पाराशर्यपि मस्करी ।।२-७-४१।।

( २. ७. ८९८) तपस्वी तापसः पारिकाङ्क्षी वाचंयमो मुनिः
( २. ७. ८९९) तपःक्लेशसहो दान्तः वर्णिनो ब्रह्मचारिणः ।।२-७-४२।।
-> स्नातकस्त्वाप्लुतो
( २. ७. ९००) ऋषयः सत्यवचसः स्नातकस्त्वाप्लुवव्रती
( २. ७. ९०१) ये निर्जितेन्द्रियग्रामा यतिनो यतयश्च ते ।।२-७-४३।।

( २. ७. ९०२) यः स्थण्डिले व्रतवशाच्छेते स्थण्डिलशाय्यसौ
( २. ७. ९०३) स्थाण्डिलश्च अथ विरजस्तमसः स्युर्द्वयातिगाः ।।२-७-४४।।

( २. ७. ९०४) पवित्रः प्रयतः पूतः पाषण्डाः सर्वलिङ्गिनः
( २. ७. ९०५) पालाशो दण्ड आषाढो व्रते राम्भस्तु वैणवः ।।२-७-४५।।
-> बृषी
( २. ७. ९०६) अस्त्री कमण्डलुः कुण्डी व्रतिनामासनं वृषी
( २. ७. ९०७) अजिनं चर्म कृत्तिः स्त्री भैक्षं भिक्षाकदम्बकम् ।।२-७-४६।।

( २. ७. ९०८) स्वाध्यायः स्याज्जपः सुत्याभिषवः सवनं च सा
( २. ७. ९०९) सर्वैनसामपध्वंसि जप्यं त्रिष्वघमर्षणम् ।।२-७-४७।।

( २. ७. ९१०) दर्शश्च पौर्णमासश्च यागौ पक्षान्तयोः पृथक्
( २. ७. ९११) शरीरसाधनापेक्षं नित्यं यत्कर्म तद्यमः ।।२-७-४८।।
-> यत्कर्म नित्यमागन्तुसाधनम्
( २. ७. ९१२) नियमस्तु स यत्कर्मानित्यमागन्तुसाधनम्
( २. ७. ९१३) क्षौरम् तु भद्राकरणं मुण्डनं वपनं त्रिषु
( २. ७. ९१४) कक्षापटी च कौपीनं शाटी च स्त्रीति लक्ष्यतः
-> ब्रह्मसूत्रं
( २. ७. ९१५) उपवीतं यज्ञसूत्रं प्रोद्धृते दक्षिणे करे ।।२-७-४९।।

( २. ७. ९१६) प्राचीनावीतमन्यस्मिन् निवीतं कण्ठलम्बितम्
( २. ७. ९१७) अङ्गुल्यग्रे तीर्थं दैवं स्वल्पाङ्गुल्योर्मूले कायम् ।।२-७-५०।।
-> त्वङ्गुष्ठस्य
( २. ७. ९१८) मध्येऽङ्गुष्ठाङ्गुल्योः पित्र्यं मूले ह्यङ्गुष्ठस्य ब्राह्मम्
( २. ७. ९१९) स्याद्ब्रह्मभूयं ब्रह्मत्वं ब्रह्मसायुज्यमित्यपि ।।२-७-५१।।

( २. ७. ९२०) देवभूयादिकं तद्वत् कृचछ्रं सान्तपनादिकम्
( २. ७. ९२१) संन्यासवत्यनशने पुमान्प्रायः अथ वीरहा ।।२-७-५२।।
( २. ७. ९२२) नष्टाग्निः कुहना लोभान्मिथ्येर्यापथकल्पना
( २. ७. ९२३) व्रात्यः संस्कारहीनः स्यात् अस्वाध्यायो निराकृतिः ।।२-७-५३।।

( २. ७. ९२४) धर्मध्वजी लिङ्गवृत्तिः अवकीर्णी क्षतव्रतः
( २. ७. ९२५) सुप्ते यस्मिन्नस्तमेति सुप्ते यस्मिन्नुदेति च ।।२-७-५४।।
( २. ७. ९२६) अंशुमानभिनिर्मुक्ताभ्युदितौ च यथाक्रमम्
( २. ७. ९२७) परिवेत्तानुजोऽनूढे ज्येष्ठे दारपरिग्रहात् ।।२-७-५५।।
( २. ७. ९२८) परिवित्तिस्तु तज्जायान् विवाहोपयमौ समौ
( २. ७. ९२९) तथा परिणयोद्वाहोपयामाः पाणिपीडनम् ।।२-७-५६।।

( २. ७. ९३०) व्यवायो ग्राम्यधर्मो मैथुनं निधुवनं रतम्

( २. ७. ९३१) त्रिवर्गोधर्मकामार्थैः चतुर्वर्गः समोक्षकैः ।।२-७-५७।।

( २. ७. ९३२) सबलैस्तैश्चतुर्भद्रं जन्याः स्निग्धाः वरस्य ये %iti brahmavargaH

क्षत्रियवर्गः
( २. ८. ९३३) मूर्धाभिषिक्तो राजन्यो बाहुजः क्षत्रियो विराट् % atha xatriyavargaH
( २. ८. ९३४) राजा राट् पार्थिवक्ष्माभृन्नृपभूपमहीक्षितः ।।२-८-१।।

( २. ८. ९३५) राजा तु प्रणताशषसामन्तः स्यादधीश्वरः
( २. ८. ९३६) चक्रवर्ती सार्वभौमः नृपोऽन्यो मण्डलेश्वरः ।।२-८-२।।

( २. ८. ९३७) येनेष्टं राजसूयेन मण्डलस्येश्वरश्च यः
( २. ८. ९३८) शास्ति यश्चाज्ञया राज्ञः स सम्राट् अथ राजकम् ।।२-८-३।।
( २. ८. ९३९) राजन्यकं च नृपतिक्षत्रियाणां गणे क्रमात्
( २. ८. ९४०) मन्त्री धीसचिवोऽमात्यः अन्ये कर्मसचिवास्ततः ।।२-८-४।।

( २. ८. ९४१) महामात्राः प्रधानानि पुरोधास्तु पुरोहितः
( २. ८. ९४२) द्रष्टरि व्यवहाराणां प्राड्विवाकाक्षदर्शकौ ।।२-८-५।।

( २. ८. ९४३) प्रतीहारो द्वारपालद्वाःस्थद्वाःस्थितदर्शकाः
( २. ८. ९४४) रक्षिवर्गस्त्वनीकस्थः अथाध्यक्षाधिकृतौ समौ ।।२-८-६।।

( २. ८. ९४५) स्थायुकोऽधिकृतो ग्रामे गोपो ग्रामेषु भूरिषु
( २. ८. ९४६) भौरिकः कनकाध्यक्षः रूप्याध्यक्षस्तु नैष्किकः ।।२-८-७।।

( २. ८. ९४७) अन्तःपुरे त्वधिकृतः स्यादन्तर्वंशिको जनः
( २. ८. ९४८) सौविदल्लाः कञ्चुकिनः स्थापत्याः सौविदाश्च ते ।।२-८-८।।

( २. ८. ९४९) शण्ढो वर्षवरस्तुल्यौ सेवकार्थ्यनुजीविनः
( २. ८. ९५०) विषयानन्तरो राजा शत्रुः मित्रमतः परम् ।।२-८-९।।

( २. ८. ९५१) उदासीनः परतरः पार्ष्णिग्राहस्तु पृष्ठतः
( २. ८. ९५२) रिपौ वैरिसपत्नारिद्विषद्द्वेषणदुर्हृदः ।।२-८-१०।।    -> द्विड्
( २. ८. ९५३) द्विट्विपक्षाहितामित्रदस्युशात्रवशत्रवः
( २. ८. ९५४) अभिघातिपरारातिप्रत्यर्थिपरिपन्थिनः ।।२-८-११।।

( २. ८. ९५५) वयस्यः स्निग्धः सवयाः अथ मित्रं सखा सुहृत्
( २. ८. ९५६) सख्यं साप्तपदीनं स्यात् अनुरोधोऽनुवर्तनम् ।।२-८-१२।।

( २. ८. ९५७) यथार्हवर्णः प्रणिधिरपसर्पश्चरः स्पशः    -> आप्तप्रत्ययितौ समौ
( २. ८. ९५८) चारश्च गूढपुरुषश्च आप्तः प्रत्ययितस्त्रिषु ।।२-८-१३।।

( २. ८. ९५९) सांवत्सरो ज्यौतिषिको दैवज्ञगणकावपि
( २. ८. ९६०) स्युर्मौहूर्तिकमौहूर्तज्ञानिकार्तान्तिका अपि ।।२-८-१४।।

( २. ८. ९६१) तान्त्रिको ज्ञातसिद्धान्तः सत्री गृहपतिः समौ
( २. ८. ९६२) लिपिकारोऽक्षरचरणोऽक्षरचुञ्चुश्च लेखके ।।२-८-१५।।

( २. ८. ९६३) लिखिताक्षरविन्यासे ( संस्थाने) लिपिर्लिब्( भ्) इरुभे स्त्रियौ
( २. ८. ९६४) स्यात्संदेशहरो दूतः दूत्यं तद्भावकर्मणी ।।२-८-१६।।

( २. ८. ९६५) अध्वनीनोऽध्वगोऽध्वन्यः पान्थः पथिक इत्यपि    -> कोश
( २. ८. ९६६) स्वाम्यमात्यसुहृत्कोषराष्ट्रदुर्गबलानि च ।।२-८-१७।।
    -> श्रेनयो
( २. ८. ९६७) राज्याङ्गानि प्रकृतयः पौराणां श्रेणयोऽपि च
( २. ८. ९६८) संधिर्ना विग्रहो यानमासनं द्वैधमाश्रयः ।।२-८-१८।।
( २. ८. ९६९) षड्गुणा: शक्तयस्तिस्रः प्रभावोत्साहमन्त्रजाः
( २. ८. ९७०) क्षयः स्थानं च वृद्धिश्च त्रिवर्गो नीतिवेदिनाम् ।।२-८-१९।।

( २. ८. ९७१) स प्रतापः प्रभावश्च यत्तेजः कोशदण्डजम्
( २. ८. ९७२) भेदो दण्डः साम दानमित्युपायचतुष्टयम् ।।२-८-२०।।

( २. ८. ९७३) साहसं तु समो ( दमो) दण्डः साम सान्त्वम् अथो समौ
( २. ८. ९७४) भेदोपजापौ उपधा धर्माद्यैर्यत्परीक्षणम् ।।२-८-२१।।

( २. ८. ९७५) पञ्च त्रिषु अषडक्षीणो यस्तृतीयाद्यगोचरः
( २. ८. ९७६) विविक्तविजनच्छन्ननिःशलाकास्तथा रहः ।।२-८-२२।।
( २. ८. ९७७) रहश्चोपांशु चालिङ्गे रहस्यं तद्भवे त्रिषु
( २. ८. ९७८) समौ विस्रम्भविश्वासौ भ्रेषो भ्रंशो यथोचितात् ।।२-८-२३।।

( २. ८. ९७९) अभ्रेषान्यायकल्पास्तु देशरूपं समञ्जसम्
( २. ८. ९८०) युक्तमौपयिकं लभ्यं भजमानाभिनीतवत् ।।२-८-२४।।
( २. ८. ९८१) न्याय्यं च त्रिषु षट् संप्रधारणा तु समर्थनम्
( २. ८. ९८२) अववादस्तु निर्देशो निदेशः शासनं च सः ।।२-८-२५।।
( २. ८. ९८३) शिष्टिश्चाज्ञा च संस्था तु मर्यादा धारणा स्थितिः
( २. ८. ९८४) सुधरणा सुधारा स्त्री सुस्थितिः सुदशोन्नतिः
( २. ८. ९८५) आगोऽपराधो मन्तुश्च समे तूद्दानबन्धने ।।२-८-२६।।
( २. ८. ९८६) द्विपाद्यो द्विगुणो दण्डः भागधेयः करो बलिः
( २. ८. ९८७) घट्टादिदेयं शुल्कोऽस्त्री प्राभृतं तु प्रदेशनम् ।।२-८-२७।।

( २. ८. ९८८) उपायनमुपग्राह्यमुपहारस्तथोपदा
( २. ८. ९८९) यौतकादि तु यद्देयं सुदायो हरणं च तत् ।।२-८-२८।।

( २. ८. ९९०) तत्कालस्तु तदात्वं स्यात् उत्तरः काल आयतिः
( २. ८. ९९१) सांदृष्टिकं फलं सद्यः उदर्कः फलमुत्तरम् ।।२-८-२९।।

( २. ८. ९९२) अदृष्टं वह्नितोयादि दृष्टं स्वपरचक्रजम्
( २. ८. ९९३) महीभुजामहिभयं स्वपक्षप्रभवं भयम् ।।२-८-३०।।

( २. ८. ९९४) प्रक्रिया त्वधिकारः स्यात् चामरं तु प्रकीर्णकम्
( २. ८. ९९५) नृपासनं यत्तद्भद्रासनं सिंहासनं तु तत् ।।२-८-३१।।
( २. ८. ९९६) हैमं छत्रं त्वातपत्रं राज्ञस्तु नृपलक्ष्म तत्
( २. ८. ९९७) भद्रकुम्भः पूर्णकुम्भः भृङ्गारः कनकालुका ।।२-८-३२।।

( २. ८. ९९८) निवेशः शिबिरं षण्ढे सज्जनं तूपरक्षणम्
( २. ८. ९९९) हस्त्यश्वरथपादातं सेनाङ्गं स्याच्चतुष्टयम् ।।२-८-३३।।

( २. ८. १०००) दन्ती दन्तावलो हस्ती द्विरदोऽनेकपो द्विपः
( २. ८. १००१) मतङ्गजो गजो नागः कुञ्जरो वारणः करी ।।२-८-३४।।
( २. ८. १००२) इभः स्तम्बेरमः पद्मी यूथनाथस्तु यूथपः
( २. ८. १००३) मदोत्कटो मदकलः कलभः करिशावकः ।।२-८-३५।।

( २. ८. १००४) प्रभिन्नो गर्जितो मत्तः समावुद्वान्तनिर्मदौ
( २. ८. १००५) हास्तिकं गजता वृन्दे करिणी धेनुका वशा ।।२-८-३६।।

( २. ८. १००६) गण्डः कटः मदो दानं वमथुः करशीकरः
( २. ८. १००७) कुम्भौ तु पिण्डौ शिरसः तयोर्मध्ये विदुः पुमान् ।।२-८-३७।।

( २. ८. १००८) अवग्रहो ललाटं स्यात् इषिका त्वक्षिकूटकम्
( २. ८. १००९) अपाङ्गदेशो निर्याणं कर्णमूलं तु चूलिका ।।२-८-३८।।
( २. ८. १०१०) अधः कुम्भस्य वाहित्थं प्रतिमानमधोऽस्य यत्    -> बिन्दुजालकम्
( २. ८. १०११) आसनं स्कन्धदेशः स्यात् पद्मकं विन्दुजालकम् ।।२-८-३९।।
( २. ८. १०१२) पार्श्वभागः पक्षभागो दन्तभागस्तु योऽग्रतः
( २. ८. १०१३) द्वौ पूर्वपश्चाज्जङ्घादिदेशौ गात्रावरे क्रमात् ।।२-८-४०।।
( २. ८. १०१४) तोत्रं वेणुकम् आलानं बन्धस्तम्भे अथ शृङ्खला
( २. ८. १०१५) अन्दुको निगडोऽस्त्री स्यात् अङ्कुशोऽस्त्री सृणिः स्त्रियाम् ।।२-८-४१।।
( २. ८. १०१६) दूष्या ( चूषा) कक्ष्या वरत्रा च कल्पना सज्जना समे
( २. ८. १०१७) प्रवेण्यास्तरणं वर्णः परिस्तोमः कुथो द्वयोः ।।२-८-४२।।
( २. ८. १०१८) वीतं त्वसारं हस्त्यश्वं वारी तु गजबन्धनी
( २. ८. १०१९) घोटके वीति ( पीति) तुरगतुरङ्गाश्वतुरङ्गमाः ।।२-८-४३।।
( २. ८. १०२०) वाजिवाहार्वगन्धर्वहयसैन्धवसप्तयः
( २. ८. १०२१) आजानेयाः कुलीनाः स्युः विनीताः साधुवाहिनः ।।२-८-४४।।
( २. ८. १०२२) वनायुजाः पारसीकाः काम्बोजाः बाह्लिका हयाः
( २. ८. १०२३) ययुरश्वोऽश्वमेधीयः जवनस्तु जवाधिकः ।।२-८-४५।।
( २. ८. १०२४) पृष्ठ्यः स्थौरी सितः कर्कः रथ्यो वोढा रथस्य यः
( २. ८. १०२५) बालः किशोरः वाम्यश्वा वडवा वाडवं गणे ।।२-८-४६।।
( २. ८. १०२६) त्रिष्वाश्वीनं यदश्वेन दिनेनैकेन गम्यते
( २. ८. १०२७) कश्यं तु मध्यमश्वानां हेषा ह्रेषा च निस्वनः ।।२-८-४७।।
( २. ८. १०२८) निगालस्तु गलोद्देशो वृन्दे त्वश्वीयमाश्ववत्    -> धौरितकं
( २. ८. १०२९) आस्कन्दितं धोरितकं रेचितम् वल्गितं प्लुतम् ।।२-८-४८।।
( २. ८. १०३०) गतयोऽमूः पञ्च धाराः घोणा तु प्रोथमस्त्रियाम्
( २. ८. १०३१) कविका तु खलीनोऽस्त्री शफं क्लीबे खुरः पुमान् ।।२-८-४९।।    -> वालहस्तश्च वालधिः
( २. ८. १०३२) पुच्छोऽस्त्री लूमलाङ्गूले बालहस्तश्च बालधिः
( २. ८. १०३३) त्रिषूपावृत्तलुठितौ परावृत्ते मुहुर्भुवि ।।२-८-५०।।
( २. ८. १०३४) याने चक्रिणि युद्धार्थे शताङ्गः स्यन्दनो रथः
( २. ८. १०३५) असौ पुष्परथश्चक्रयानं न समराय यत् ।।२-८-५१।।
( २. ८. १०३६) कर्णीरथः प्रवहणं डयनं च समं त्रयम्
( २. ८. १०३७) क्लीबेऽनः शकटोऽस्त्री स्यात् गन्त्री कम्बलिवाह्यकम् ।।२-८-५२।।
( २. ८. १०३८) शिबिका याप्ययानं स्यात् दोला प्रेङ्खाअदिकाः स्त्रियाम्
( २. ८. १०३९) उभौ तु द्वैपवैयाघ्रौ द्वीपिचर्मावृते रथे ।।२-८-५३।।
( २. ८. १०४०) पाण्डुकम्बलसंवीतः स्यन्दनः पाण्डुकम्बली    -> कम्बलादिभिरावृते
( २. ८. १०४१) रथे काम्बलवास्त्राद्याः कबलादिभिरावृते ।।२-८-५४।।
( २. ८. १०४२) त्रिषु द्वैपादयः रथ्या रथकड्या रथव्रजे
( २. ८. १०४३) धूः स्त्री क्लीबे यानमुखं स्याद्रथाङ्गमपस्करः ।।२-८-५५।।
( २. ८. १०४४) चक्रं रथाङ्गं तस्यान्ते नेमिः स्त्री स्यात्प्रधिः पुमान्
( २. ८. १०४५) पिण्डिका नाभिः अक्षाग्रकीलके तु द्वयोरणिः ।।२-८-५६।।
( २. ८. १०४६) रथगुप्तिर्वरूथो ना कूबरस्तु युगंधरः    -> युगाद्युगः
( २. ८. १०४७) अनुकर्षी दार्वधःस्थं प्रासङ्गो ना युगादन्तरम् ।।२-८-५७।।
( २. ८. १०४८) सर्वं स्याद्वाहनं यानं युग्यं पत्रं च धोरणम्
( २. ८. १०४९) परम्परावाहनं यत्तद्वैनीतकमस्त्रियाम् ।।२-८-५८।।
( २. ८. १०५०) आधोरणा हस्तिपका हस्त्यारोहा निषादिनः
( २. ८. १०५१) नियन्ता प्राजिता यन्ता सूतः क्षत्ता च सारथिः ।।२-८-५९।।
( २. ८. १०५२) सव्येष्ठदक्षिणस्थौ च संज्ञा रथकुटुम्बिनः
( २. ८. १०५३) रथिनः स्यन्दनारोहाः अश्वारोहास्तु सादिनः ।।२-८-६०।।
( २. ८. १०५४) भटा योधाश्च योद्धारः सेनारक्षास्तु सैनिकाः
( २. ८. १०५५) सेनायां समवेता ये सैन्यास्ते सैनिकाश्च ते ।।२-८-६१।।    -> बलिनो
( २. ८. १०५६) वलिनो ये सहस्रेण साहस्रास्ते सहस्रिणः
( २. ८. १०५७) परिधिस्थः परिचरः सेनानीर्वाहिनीपतिः ।।२-८-६२।।
( २. ८. १०५८) कञ्चुको वारबाणोऽस्त्री यत्तु मध्ये सकञ्चुकाः
( २. ८. १०५९) बध्नन्ति तत्सारसनमधिकाङ्गः अथ शीर्षकम् ।।२-८-६३।।
( २. ८. १०६०) शीर्षण्यं च शिरस्त्रे अथ तनुत्रं वर्म दंशनम्
( २. ८. १०६१) उरश्छदः कङ्कटको जागरः कवचोऽस्त्रियाम् ।।२-८-६४।।
( २. ८. १०६२) आमुक्तः प्रतिमुक्तश्च पिनद्धश्चापिनद्धवत्
( २. ८. १०६३) संनद्धो वर्मितः सज्जो दंशितो व्यूढकङ्कटः ।।२-८-६५।।
( २. ८. १०६४) त्रिष्वामुक्तादयः वर्मभृतां कावचिकं गणे    
-> पदातयः
( २. ८. १०६५) पदातिपत्तिपदगपादातिकपदाजयः ।।२-८-६६।।
( २. ८. १०६६) पद्गश्च पदिकश्च अथ पादातं पत्तिसंहतिः
( २. ८. १०६७) शस्त्राजीवे काण्डपृष्ठायुधीयायुधिकाः समाः ।।२-८-६७।।
( २. ८. १०६८) कृतहस्तः सुप्रयोगविशिखः कृतपुङ्खवत्
( २. ८. १०६९) अपराद्धपृषत्कोऽसौ लक्ष्याद्यश्च्युतसायकः ।।२-८-६८।।
( २. ८. १०७०) धन्वी धनुष्मान्धानुष्को निषङ्ग्यस्त्री धनुर्धरः
( २. ८. १०७१) स्यात्काण्डवांस्तु काण्डीरः शाक्तीकः शक्तिहेतिकः ।।२-८-६९।।    
-> याष्टीकपारश्वथिकौ यष्टिपर्श्वथहेतिकौ
( २. ८. १०७२) याष्टीकपारश्वधिकौ यष्टिपर्श्वधहेतिकौ
( २. ८. १०७३) नैस्त्रिंशिकोऽसिहेतिः स्यात् समौ प्रासिककौन्तिकौ ।।२-८-७०।।
( २. ८. १०७४) चर्मी फलकपाणिः स्यात् पताकी वैजयन्तिकः    
-> अभिचरः
( २. ८. १०७५) अनुप्लवः सहायश्चाऽनुचरोऽनुचरोऽभिसरः समाः ।।२-८-७१।।
( २. ८. १०७६) पुरोगाऽग्रेसरप्रष्ठाऽग्रतःसरपुरःसराः
( २. ८. १०७७) पुरोगमः पुरोगामी मन्दगामी तु मन्थरः ।।२-८-७२।।
( २. ८. १०७८) जङ्घालोऽतिजवस्तुल्यौ जङ्घाकरिकजाङ्घिकौ
( २. ८. १०७९) तरस्वी त्वरितो वेगी प्रजस्वी जवनो जवः ।।२-८-७३।।
( २. ८. १०८०) जय्यो यः शक्यते जेतुं जेयो जेतव्यमात्रके
( २. ८. १०८१) जैत्रस्तु जेता यो गच्छत्यलं विद्विषतः प्रति ।।२-८-७४।।
( २. ८. १०८२) सोऽभ्यमित्रोऽभ्यमित्रीयोऽप्यभ्यमित्रीण इत्यपि
( २. ८. १०८३) ऊर्जस्वलः स्यादूर्जस्वी य ऊर्जोऽतिशयान्वितः ।।२-८-७५।। 
-> रथिनो
( २. ८. १०८४) स्वादुरस्वानुरसिलः रथिको रथिरो रथी
( २. ८. १०८५) कामंगाम्यनुकामीनो ह्यत्यन्तीनस्तथा भृशम् ।।२-८-७६।।
( २. ८. १०८६) शूरो वीरश्च विक्रान्तः जेता जिष्णुश्च जित्वरः    
-> शस्त्रजीवा
( २. ८. १०८७) सांयुगीनो रणे साधुः शस्त्राजीवाऽऽदयस्त्रिषु    ।।२-८-७७।।
( २. ८. १०८८) ध्वजिनी वाहिनी सेना पृतनाऽनीकिनी चमूः
( २. ८. १०८९) वरूथिनी बलं सैन्यं चक्रं चाऽनीकमस्त्रियाम् ।।२-८-७८।।
( २. ८. १०९०) व्यूहस्तु बलविन्यासः भेदादण्डाऽऽदयो युधि
( २. ८. १०९१) प्रत्यासारो व्यूहपार्ष्णिः सैन्यपृष्ठे प्रतिग्रहः ।।२-८-७९।।
( २. ८. १०९२) एकेभैकरथा त्र्यश्वा पत्तिः पञ्चपदातिका
( २. ८. १०९३) पत्त्यङ्गैस्त्रिगुणैः सर्वैः क्रमादाख्या यथोत्तरम् ।।२-८-८०।।
( २. ८. १०९४) सेनामुखं गुल्मगणौ वाहिनी पृतना चमूः
( २. ८. १०९५) अनीकिनी दशाऽनीकिन्यक्षौहिणी अथ संपदि ।।२-८-८१।।    -> विपत्त्यां
( २. ८. १०९६) संपत्तिः श्रीश्च लक्ष्मीश्च विपत्तौ विपदापदौ
( २. ८. १०९७) आयुधं तु प्रहरणं शस्त्रमस्त्रम् अथाऽस्त्रियौ ।।२-८-८२।।
( २. ८. १०९८) धनुश्चापौ धन्वशरासनकोदण्डकार्मुकम्
( २. ८. १०९९) इष्वासोऽपि अथ कर्णस्य कालपृष्ठं शरासनम् ।।२-८-८३।।
( २. ८. ११००) कपिध्वजस्य गाण्डीवगाण्डिवौ पुंनपुंसकौ
( २. ८. ११०१) कोटिरस्याऽटनी गोधे तले ज्याघातवारणे ।।२-८-८४।।
( २. ८. ११०२) लस्तकस्तु धनुर्मध्यं मोर्वी ज्या शिञ्जिनी गुणः
( २. ८. ११०३) स्यात्प्रत्यालीढमालीढमित्यादि स्थानपञ्चकम् ।।२-८-८५।।
( २. ८. ११०४) लक्ष्यं लक्षं शरव्यं च शराभ्यास उपासनम्
( २. ८. ११०५) पृषत्कबाणविशिखा अजिह्मगखगाऽऽशुगाः ।।२-८-८६।।
( २. ८. ११०६) कलम्बमार्गणशराः पत्री रोप इषुर्द्वयोः
( २. ८. ११०७) प्रक्ष्वेडनास्तु नाराचाः पक्षो वाजः त्रिषूत्तरे ।।२-८-८७।।
( २. ८. ११०८) निरस्तः प्रहिते बाणे विषाऽक्ते दिग्धलिप्तकौ
( २. ८. ११०९) तूणोपासङ्गतूणीरनिषङ्गा इषुधिर्द्वयोः ।।२-८-८८।।
( २. ८. १११०) तूण्यां खद्गे तु निस्त्रिंशचन्द्रहासाऽसिरिष्टयः
    -> करवालः
( २. ८. ११११) कौक्षेयको मण्डलाग्रः करपालः कृपाणवत् ।।२-८-८९।।
( २. ८. १११२) त्सरुः खड्गादिमुष्टौ स्यात् मेखला तन्निबन्धनम्
( २. ८. १११३) फलकोऽस्त्री फलं चर्म संग्राहो मुष्टिरस्य यः ।।२-८-९०।।
( २. ८. १११४) द्रुघणो मुद्गरघनौ स्यादीली करवालिका
( २. ८. १११५) भिन्दिपालः सृगस्तुल्यौ परिघः परिघातिनः ।।२-८-९१।।
( २. ८. १११६) द्वयोः कुठारः स्वधितिः परशुश्च परश्वधः
( २. ८. १११७) स्याच्छ्स्त्री चाऽसिपुत्री च छुरिका चाऽसिधेनुका ।।२-८-९२।।    -> सर्वला
( २. ८. १११८) वा पुंसि शल्यं शङ्कुर्ना शर्वला तोमरोऽस्त्रियाम्
( २. ८. १११९) प्रासस्तु कुन्तः कोणस्तु स्त्रियः पाल्यश्रिकोटयः ।।२-८-९३।।
( २. ८. ११२०) सर्वाभिसारः सर्वौघः सर्वसन्नहनार्थकः
( २. ८. ११२१) लोहाभिसारोऽस्त्रभृतां राज्ञां नीराजनाविधिः ।।२-८-९४।।
( २. ८. ११२२) यत्सेनयाऽभिगमनमरौ तदभिषेणनम्
( २. ८. ११२३) यात्रा व्रज्याऽभिनिर्याणं प्रस्थानं गमनं गमः ।।२-८-९५।।
( २. ८. ११२४) स्यादासारः प्रसरणं प्रचक्रं चलितार्थकम्
( २. ८. ११२५) अहितान्प्रत्यभीतस्य रणे यानमभिक्रमः ।।२-८-९६।।
( २. ८. ११२६) वैतालिका बोधकराः चाक्रिका घाण्टिकार्थकाः    -> बन्दिनः
( २. ८. ११२७) स्युर्मागधास्तु मगधाः वन्दिनः स्तुतिपाठकाः ।।२-८-९७।।
( २. ८. ११२८) संशप्तकास्तु समयात् संग्रामादनिवर्तिनः    -> पांसुर्ना
( २. ८. ११२९) रेणुर्द्वयोः स्त्रियां धूलिः पांशुर्ना न द्वयो रजः ।।२-८-९८।।
( २. ८. ११३०) चूर्णे क्षोदः समुत्पिञ्जपिञ्जलौ भृशमाकुले
( २. ८. ११३१) पताका वैजयन्ती स्यात्केतनं ध्वजमस्त्रियाम् ।।२-८-९९।।
( २. ८. ११३२) सा वीराशंसनं युद्धभूमिर्याऽतिभयप्रदा
( २. ८. ११३३) अहं पूर्वमहं पूर्वमित्यहंपूर्विका स्त्रियाम् ।।२-८-१००।।
( २. ८. ११३४) आहोपुरुषिका दर्पाद्या स्यात्संभावनाऽऽत्मनि
( २. ८. ११३५) अहमहमिका तु सा स्यात् परस्परं यो भवत्यहङ्कारः ।।२-८-१०१।।
( २. ८. ११३६) द्रविणं तरः सहोबलशौर्याणि स्थाम शुष्मं च
( २. ८. ११३७) शक्तिः पराक्रमः प्राणो विक्रमस्त्वतिशक्तिता ।।२-८-१०२।।
( २. ८. ११३८) वीरपाणं तु तत्पानं वृत्ते भाविनि वा रणे
    -> प्रघनं
( २. ८. ११३९) युद्धमायोधनं जन्यं प्रधनं प्रविदारणम् ।।२-८-१०३।।
( २. ८. ११४०) मृधमास्कन्दनं संख्यं समीकं सांपरायिकम्
( २. ८. ११४१) अस्त्रियां समराऽनीकरणाः कलहविग्रहौ ।।२-८-१०४।।
( २. ८. ११४२) संप्रहाराऽभिसंपात कलिसंस्फोट संयुगाः
( २. ८. ११४३) अभ्यामर्द समाघात संग्रामाऽभ्यागमाऽऽहवाः ।।२-८-१०५।।
( २. ८. ११४४) समुदायः स्त्रियः संयत्समित्याऽऽजिसमिद्युधः
( २. ८. ११४५) नियुद्धं बाहुयुद्धे स्यात् तुमुलं रणसंकुले ।।२-८-१०६।।    -> क्ष्वेदा
( २. ८. ११४६) क्ष्वेडा तु सिंहनादः स्यात् करिणां घटना घटा     -> बृंहितं
( २. ८. ११४७) क्रंदनं योधसंरावः वृंहितं करिगर्जितम् ।।२-८-१०७।।    -> पताहाऽऽदम्बरओ
( २. ८. ११४८) विस्फारो धनुषः स्वानः पटहाडम्बरौ समौ
( २. ८. ११४९) प्रसभं तु बलात्कारो हठः अथ स्खलितं छलम् ।।२-८-१०८।।
( २. ८. ११५०) अजन्यं क्लीबमुत्पात उपसर्गः समं त्रयम्
    -> पीदनम्
( २. ८. ११५१) मूर्छा तु कश्मलं मोहोऽपि अवमर्दस्तु पीडनम् ।।२-८-१०९।।
( २. ८. ११५२) अभ्यवस्कन्दनं त्वभ्यासादनं विजयो जयः
( २. ८. ११५३) वैरशुद्धिः प्रतीकारो वैरनिर्यआतनं च सा ।।२-८-११०।।
( २. ८. ११५४) प्रद्रावोद्रावसंद्राव संदावा विद्रवो द्रवः
( २. ८. ११५५) अपक्रमोऽपयानं च रणे भङ्गः पराजयः ।।२-८-१११।।
( २. ८. ११५६) पराजितपराभूतौ त्रिषु नष्टतिरोहितौ     -> निबर्हणं
( २. ८. ११५७) प्रमापणं निवर्हणं निकारणं विशारणम् ।।२-८-११२।।
( २. ८. ११५८) प्रवासनं परासनं निषूदनं निहिंसनम्
( २. ८. ११५९) निर्वासनं संज्ञपनं निर्गन्थनमपासनम् ।।२-८-११३।।
( २. ८. ११६०) निस्तर्हणं निहननं क्षणनं परिवर्जनम्
( २. ८. ११६१) निर्वापणं विशसनं मारणं प्रतिघातनम् ।।२-८-११४।।
( २. ८. ११६२) उद्वासन प्रमथन क्रथनोज्जासनानि च
( २. ८. ११६३) आलम्भपिञ्जविशरघातोन्माथवधा अपि ।।२-८-११५।।
( २. ८. ११६४) स्यात् पञ्चता कालधर्मो दिष्टान्तः प्रलयोऽत्ययः
( २. ८. ११६५) अन्तो नाशो द्वयोर् मृत्युर् मरणं निधनोऽस्त्रियाम् ।।२-८-११६।।
( २. ८. ११६६) परासुप्राप्तपंचत्वपरेतप्रेतसंस्थिताः
( २. ८. ११६७) मृतप्रमीतौ त्रिष्वेते चिता चित्या चितिः स्त्रियाम् ।।२-८-११७।।
( २. ८. ११६८) कबन्धोऽस्त्री क्रिया युक्तमपमूर्धकलेवरम्
( २. ८. ११६९) श्मशानं स्यात् पितृवनं कुणपः शवमस्त्रियाम् ।।२-८-११८।।
( २. ८. ११७०) प्रग्रहोपग्रहौ बन्द्यां कारा स्याद्बन्धनालये
( २. ८. ११७१) पूंसि भूग्न्यसवः प्राणाश्चैवं जीवोऽसुधारणम् ।।२-८-११९।।
( २. ८. ११७२) आयुर् जीवितकालः ना जीवतुर्जीवनौषधम् %iti xatriyavargaH
वैश्यवर्गः|
( २. ९. ११७३) ऊरव्या ऊरुजा अर्या वैश्या भूमिस्पृशो विशः %atha vaishyavargaH
( २. ९. ११७४) आजीवो जीविका वार्ता वृत्तिर् वर्तनजीवने ।।२-९-१।।
( २. ९. ११७५) स्त्रियां कृषिः पाशुपाल्यं वाणिज्यं चेति वृत्तयः    -> कृशिः
( २. ९. ११७६) सेवा श्ववृत्तिः अनृतं कृषिः उञ्छशिलं त्वृतम् ।।२-९-२।।
( २. ९. ११७७) द्वे याचिताऽयाचितयोर् यथासंख्य्ं मृताऽमृते
( २. ९. ११७८) सत्यानृतं वणिग्भावः स्यात् ऋणं पर्युदञ्चनम् ।।२-९-३।।
( २. ९. ११७९) उद्धारः अर्थप्रयोगस्तु कुसीदं वृद्धिजीविका
( २. ९. ११८०) याञ्चयाऽऽप्तं याचितकं निमयादापमित्यकम् ।।२-९-४।।

( २. ९. ११८१) उत्तमर्णाऽधमर्णौ द्वौ प्रयोक्तृ ग्राहकौ क्रमात्
( २. ९. ११८२) कुसीदिको वार्धुषिको वृद्ध्याजीवश्च वार्धुषिः ।।२-९-५।।
( २. ९. ११८३) क्षेत्राजीवः कर्षकश्च कृषिकश्च कृषीवलः
( २. ९. ११८४) क्षेत्रं व्रैहेयशालेयं व्रीहिशाल्युद्भवोचितम् ।।२-९-६।।    -> यष्टिक्यं
( २. ९. ११८५) यव्यं यवक्यं षष्टिक्यं यवाऽऽदिभवनं हि तत्
( २. ९. ११८६) तिल्यतैलीनवन्माषोमाऽणुभङ्गाद्विरूपता ।।२-९-७।।

( २. ९. ११८७) मौद्गीनकौद्रवीणाऽऽदि शेषधान्योद्भवक्षमम्
( २. ९. ११८८) शाकक्षेत्राऽऽदिके शाकशाकतं शाकशाकिनम्
-> बीजाकृतं तूप्रकृष्टे
( २. ९. ११८९) वीजाकृतं तूप्तकृष्टम् सीत्यं कृष्टं च हल्यवत् ।।२-९-८।।

( २. ९. ११९०) त्रिगुणाकृतं तृतीयाकृतं त्रिहल्यं त्रिसीत्यमपि तस्मिन्
( २. ९. ११९१) द्विगुणाकृते तु सर्वं द्विपूर्वं शम्बाकृतमपीह ।।२-९-९।।

( २. ९. ११९२) द्रोणाऽऽढकाऽऽदि वापाऽऽदौ द्रौणिकाऽऽढकिकाऽऽदयः
-> ख़्हरीवापस्
( २. ९. ११९३) खारीवापस्तु खारीकः उत्त्मर्णाऽऽदयस्त्रिषु ।।२-९-१०।।

( २. ९. ११९४) पुंनपुंसकयोर्वप्रः केदारः क्षेत्रम् अस्य तु     
-> क्षेत्रं, कैदारिकं
( २. ९. ११९५) कैदारकं स्यात्कैदार्यं क्षैत्रं केदारिकं गणे ।।२-९-११।।

( २. ९. ११९६) लोष्टानि लेष्टवः पुंसि कोटिशो लोष्टभेदनः
( २. ९. ११९७) प्राजनं तोदनं तोत्रम् खनित्रमवदारणे ।।२-९-१२।।

( २. ९. ११९८) दात्रं लवित्रम् आबन्धो योत्रं योक्त्रम् अथो फलम्     
-> निरीषं, कृषकः
( २. ९. ११९९) निरीशं कुटकं फालः कृषिकः लाङ्गलं हलम् ।।२-९-१३।।
( २. ९. १२००) गोदारणं च सीरः अथ शम्या स्त्री युगकीलकः     
-> ईष
( २. ९. १२०१) ईशा लाङ्गलदण्डः स्यात् सीता लाङ्गलपद्धतिः ।।२-९-१४।।

( २. ९. १२०२) पुंसि मेधिः खले दारु न्यस्तं यत्पशुबन्धने     
-> स्याच्छितशूकयवौ
( २. ९. १२०३) आशुर्व्रीहिः पाटलः स्यात् सितशूकयवौ समौ ।।२-९-१५।।

( २. ९. १२०४) तोक्मस्तु तत्र हरिते कलायस्तु सतीनकः     
-> हरेणुरेणुकौ , कोद्रवः
( २. ९. १२०५) हरेणुरेणुकौ चाऽस्मिन् कोरदूषस्तु कोद्रबः ।।२-९-१६।।
( २. ९. १२०६) मङ्गल्यको मसूरः अथ मकुष्ठक मयुष्ठकौ
( २. ९. १२०७) वनमुद्गे सर्षपे तु द्वौ तंतुभकदम्बकौ ।।२-९-१७।।
( २. ९. १२०८) सिद्धार्थस्त्वेष धवलः गोधूमः सुमनः समौ     
-> कुल्माषः
( २. ९. १२०९) स्याद्यावकस्तु कुल्मासः चणको हरिमन्थकः ।।२-९-१८।।
( २. ९. १२१०) द्वौ तिले तिलपेजश्च तिलपिञ्जश्च निष्फले     
-> क्षुताभिजननो
( २. ९. १२११) क्षवः क्षुधाभिजननो राजिका कृष्णिकाऽऽसुरी ।।२-९-१९।।
( २. ९. १२१२) स्त्रियौ कङ्गुप्रियङ्गू द्वे अतसी स्यादुमा क्षुमा
( २. ९. १२१३) मातुलानी तु भङ्गायाम् व्रीहि भेदस्त्वणुः पुमान् ।।२-९-२०।।    
-> सस्यमञ्जरी
( २. ९. १२१४) किंशारुः सस्यशूकं स्यात् कणिशं शस्यमञ्जरी
( २. ९. १२१५) धान्यं व्रीहिः स्तम्बकरिः स्तम्बो गुच्छस्तृणादिनः ।।२-९-२१।।
( २. ९. १२१६) नाडी नालं च काण्डोऽस्य पलालोस्त्री स निष्फलः
( २. ९. १२१७) कडङ्गरो बुसं क्लीबे धान्यत्वचि तुषः पुमान् ।।२-९-२२।।
    -> शिम्बा
( २. ९. १२१८) शूकोऽस्त्री श्लक्ष्णतीक्ष्णाऽग्रे शमी सिम्बा त्रिषूत्तरे
( २. ९. १२१९) ऋद्धमावसितं धान्यम् पूतं तु बहुलीकृतम् ।।२-९-२३।।

( २. ९. १२२०) माषाऽऽदयः शमीधान्ये शूकधान्ये यवाऽऽदयः
( २. ९. १२२१) शालयः कलमाद्याश्च षष्टिकाद्याश्च पुंस्यमी ।।२-९-२४।।

( २. ९. १२२२) तृणधान्यानि नीवाराः स्त्री गवेधुर्गवेधुका
( २. ९. १२२३) अयोग्रो मुसलोऽस्त्री स्यात् उदूखलमुलूखलम् ।।२-९-२५।।

( २. ९. १२२४) प्रस्फोटनं शूर्पमस्त्री चालनी तितौः पुमान्
( २. ९. १२२५) स्यूतप्रसेवौ कण्डोलपिटौ कटकिलिञ्जकौ ।।२-९-२६।।

( २. ९. १२२६) समानौ रसवत्यां तु पाकस्थानमहानसे
( २. ९. १२२७) पौरोगवस्तदध्यक्षः सूपकारास्तु बल्लवाः ।।२-९-२७।।
( २. ९. १२२८) आरालिका आन्धसिकाः सूदा औदनिका गुणाः
( २. ९. १२२९) आपूपिकः कान्दविको भक्ष्यकारः इमे त्रिषु ।।२-९-२८।।
( २. ९. १२३०) अश्मन्तमुद्धानमधिश्रयणी चुल्लिरन्तिका
( २. ९. १२३१) अङ्गारधानिकाङ्गारशकट्यपि हसन्त्यपि ।।२-९-२९।।
( २. ९. १२३२) हसन्यपि अथ न स्त्री स्यादङ्गारः अलातमुल्मुकम्     
-> क्लीबेऽम्बरीपं
( २. ९. १२३३) क्लीबेऽम्बरीषं भ्राष्ट्रः ना कन्दुर्वा स्वेदनी स्त्रियाम् ।।२-९-३०।।    
-> कर्कर्य्यलुर्
( २. ९. १२३४) अलिञ्जरः स्यान्मणिकः कर्कर्यालुर्गलन्तिका     
-> कलशस्
( २. ९. १२३५) पिठरः स्थाल्युखा कुण्डम् कलसस्तु त्रिषु द्वयोः ।।२-९-३१।।
( २. ९. १२३६) घटः कुटनिपौ अस्त्री शरावो वर्धमानकः
( २. ९. १२३७) ऋजीषं पिष्टपचनम् कंसोऽस्त्री पानभाजनम् ।।२-९-३२।।
( २. ९. १२३८) कुतूः कृत्तेः स्नेहपात्रम् सैवाऽल्पा कुतुपः पुमान्
( २. ९. १२३९) सर्वमावपनं भाण्डं पात्रामत्रं च भाजनम् ।।२-९-३३।।
    -> स्यात् तद्दूर् दारुहस्तकः
( २. ९. १२४०) दर्विः कम्बिः खजाका च स्यात्तर्दूर्दारुहस्तकः     
-> नाडिका
( २. ९. १२४१) अस्त्री शाकं हरितकं शिग्रुः अस्य तु नालिका ।।२-९-३४।।    
-> कदम्बश्, वेषवार
( २. ९. १२४२) कडम्बश्च कलम्बश्च वेसवार उपस्करः
( २. ९. १२४३) तिन्तिडीकं च चुक्रं च वृक्षाम्लम अथ वेल्लजम् ।।२-९-३५।।    
-> कृष्णभूषणं
( २. ९. १२४४) मरीचं कोलकं कृष्णमूषणं धर्मपत्तनम्
( २. ९. १२४५) जीरको जरणोऽजाजि कणा कृष्णे तु जीरके ।।२-९-३६।।
( २. ९. १२४६) सुषवी कारवी पृथ्वी पृथुः कालोपकुञ्जिका     
-> शृङ्गबेरं
( २. ९. १२४७) आर्द्रकं शृङ्गवेरं स्यात् अथ छत्रा वितुन्नकम् ।।२-९-३७।।
( २. ९. १२४८) कुस्तुम्बरु च धान्याकम् अथ शुण्ठी महौषधम्
( २. ९. १२४९) स्त्रीनपुंसकयोर्विश्वं नागरं विश्वभेषजम् ।।२-९-३८।।    
-> अभिशुतानि
( २. ९. १२५०) आरनालकसौवीरकुल्माषाभिषुतानि च
( २. ९. १२५१) अवन्तिसोमधान्याम्लकुञ्जलानि च काञ्जिके ।।२-९-३९।।
( २. ९. १२५२) सहस्रवेधि जतुकं बल्हीकं हिङ्गु रामठम्
( २. ९. १२५३) तत्पत्री कारवी पृथ्वी बाष्पिका कबरी पृथुः ।।२-९-४०।।    
-> निशाऽऽख्या
( २. ९. १२५४) निशाह्वा काञ्चनी पीता हरिद्रा वरवर्णिनी     
-> वशिरं
( २. ९. १२५५) सामुद्रं यत्तु लवणमक्षीवं वसिरं च तत् ।।२-९-४१।।
( २. ९. १२५६) सैन्धवोऽस्त्री शीतशिवं माणिमन्थं च सिन्धुजे    -> बिडं
( २. ९. १२५७) रौमकं वसुकं पाक्यं विडं च कृतके द्वयम् ।।२-९-४२।।
( २. ९. १२५८) सौवर्चलेऽक्षरुचके तिलकं तत्र मेचके    
-> फाणितं
( २. ९. १२५९) मत्स्यण्डी फणितं खण्डविकारे शर्करा सिता ।।२-९-४३।।
( २. ९. १२६०) कूर्चिका क्षीरविकृतिः स्यात् रसाला तु मार्जिता
( २. ९. १२६१) स्यात्तेमनं तु निष्ठानं त्रिलिङ्गा वासिताऽवधेः ।।२-९-४४।।
( २. ९. १२६२) शूलाकृतं भटित्रं च शूल्यम् उख्यं तु पैठरम्
( २. ९. १२६३) प्रणीतमुपसंपन्नं प्रयस्तं स्यात्सुसंस्कृतम् ।।२-९-४५।।
( २. ९. १२६४) स्यात्पिच्छिलं तु विजिलं संमृष्टं शोधितं समे
( २. ९. १२६५) चिक्कणं मसृणं स्निग्धं तुल्ये भावितवासिते ।।२-९-४६।।
( २. ९. १२६६) आपक्कं पौलिरभ्यूषः लाजाः पुंभूम्नि चाऽक्षताः
( २. ९. १२६७) पृथकः स्याच्चिपिटकः धाना भृष्टयवे स्त्रियः ।।२-९-४७।।
( २. ९. १२६८) पूपोऽपूपः पिष्टकः स्यात् करम्भो दधिसक्तवः    
-> स दीदिविः
( २. ९. १२६९) भिस्सा स्त्री भक्तमन्धोऽन्नमोदनोऽस्त्री सदीदिविः ।।२-९-४८।।
( २. ९. १२७०) भिस्सटा दग्धिका सर्वरसाऽग्रे मण्डमस्त्रियाम्
( २. ९. १२७१) मासराऽऽचामनिस्रावा मण्डे भक्तसमुद्भवे ।।२-९-४९।।
( २. ९. १२७२) यवागूरुष्णिका श्राणा विलेपी तरला च सा
( २. ९. १२७३) म्रक्षणाऽभ्यञ्जने तैलं कृसरस्तु तिलौदनः
( २. ९. १२७४) गव्यं त्रिषु गवां सर्वं गोविड्गोमयस्त्रियाम् ।।२-९-५०।।
( २. ९. १२७५) तत्तु शुष्कं करीषोऽस्त्री दुग्धं क्षीरं पयस्समम्    
-> त्रप्स्यं, धनेतरत्
( २. ९. १२७६) पयस्यमाज्यदध्याऽऽदि द्रप्स्यं दधि घनेतरत् ।।२-९-५१।।    
-> नवोद्घृतम्
( २. ९. १२७७) घृतमाज्यं हविः सर्पिः नवनीतं नवोद्धृतम्    
-> गृतम्
( २. ९. १२७८) तत्तु हैयङ्गवीनं यद् ह्योघोदोहोद्भवं घृतम् ।।२-९-५२।।
( २. ९. १२७९) दण्डाहतं कालशेयमरिष्टमपि गोरसः
( २. ९. १२८०) तक्रं ह्युदश्विन् मथितं पादाम्ब्वर्धाम्बु निर्जलम् ।।२-९-५३।।
( २. ९. १२८१) मण्डं दधिभवं मस्तु पीयूषोऽभिनवं पयः
( २. ९. १२८२) अशनाया बुभुक्षा क्षुत् ग्रासस्तु कवलः पुमान् ।।२-९-५४।।
( २. ९. १२८३) सपीतिः स्त्री तुल्यपानं सग्धिः स्त्री सहभोजनम्    
-> तर्पः
( २. ९. १२८४) उदन्या तु पिपासा तृट् तर्षः जग्धिस्तु भोजनम् ।।२-९-५५।।    
-> निघासो
( २. ९. १२८५) जेमनं लेह आहारो निघसो न्याद इत्यपि
( २. ९. १२८६) सौहित्यं तर्पणं तृप्तिः फेला भुक्तसमुज्झितम् ।।२-९-५६।।
( २. ९. १२८७) कामं प्रकामं पर्याप्तं निकामेष्टं यथेप्सितम्    
-> वल्लवाः
( २. ९. १२८८) गोपे गोपाल गोसंख्य गोधुगाभीर बल्लवाः ।।२-९-५७।।
( २. ९. १२८९) गोमहिष्याऽऽदिकं पादबन्धनं द्वौ गवीश्वरे
( २. ९. १२९०) गोमान् गोमी गोकुलं तु गोधनं स्याद्गवां व्रजे ।।२-९-५८।।
( २. ९. १२९१) त्रिष्वाशितंगवीनं तद्गावो यत्राऽशिताः पुरा
( २. ९. १२९२) उक्षा भद्रो बलीवर्द ऋषभो वृषभो वृषः ।।२-९-५९।।
( २. ९. १२९३) अनड्वान् सौरभेयो गौः उक्ष्णां संहतिरौक्षकम्
( २. ९. १२९४) गव्या गोत्रा गवां वत्सधेन्वोर् वात्सकधैनुके ।।२-९-६०।।
( २. ९. १२९५) उक्षा महान् महोक्षः स्यात् वृद्धोक्षस्तु जरद्गवः
( २. ९. १२९६) उत्पन्न उक्षा जातोक्षः सद्यो जातस्तु तर्णकः ।।२-९-६१।।
( २. ९. १२९७) शकृत्करिस्तु वत्सस्याद् दम्यवत्सतरौ समौ
( २. ९. १२९८) आर्षभ्यः षण्डतायोग्यः षण्डो गोपतिरिट्चरः ।।२-९-६२।।    
-> स्कन्धदेशे स्वस्य
( २. ९. १२९९) स्कन्धप्रदेशस्तु वहः सास्ना तु गलकम्बलः
( २. ९. १३००) स्यान्नस्तितस्तु नस्योतः प्रष्ठवाड् युगपार्श्वगः ।।२-९-६३।।
( २. ९. १३०१) युगाऽऽदीनां तु वोढारो युग्यप्रासंग्यशाकटाः
( २. ९. १३०२) खनति तेन तद्वोढाऽस्येदं हालिकसैरिकौ ।।२-९-६४।।
( २. ९. १३०३) धुर्वहे धुर्य धौरेय धुरीणाः सधुरन्धराः
( २. ९. १३०४) उभावेकधुरीणैकधुरावेकधुरावहे ।।२-९-६५।।
( २. ९. १३०५) स तु सर्वधुरीणो यो भवेत्सर्वधुराऽऽवहः
( २. ९. १३०६) माहेयी सौरभेयी गौरुस्रा माता च शृङ्गिणी ।।२-९-६६।।
( २. ९. १३०७) अर्जुन्यघ्न्या रोहिणी स्यादुत्तमा गोषु नौचिकी
( २. ९. १३०८) वर्णाऽऽदिभेदात्संज्ञाः स्युः शबलीधवलाऽऽदयः ।।२-९-६७।।
( २. ९. १३०९) द्विहायनी द्विवर्षा गौः एकाऽब्दा त्वेकहायनी
( २. ९. १३१०) चतुरब्दा चतुर्हायणी एवं त्र्यब्दा त्रिहायणी ।।२-९-६८।।
( २. ९. १३११) वशा वन्ध्या अवतोका तु स्रवद्गर्भा अथ संधिनी
( २. ९. १३१२) आक्रान्ता वृषभेण अथ वेहद् गर्भोपघातिनी ।।२-९-६९।।
( २. ९. १३१३) काल्योपसर्या प्रजने प्रष्ठौही बालगर्भिणी
( २. ९. १३१४) स्यादचण्डी तु सुकरा बहुसूतिः परेष्टुका ।।२-९-७०।।    
-> बष्कयणी
( २. ९. १३१५) चिरसूता वष्कयिणी धेनुः स्यान्नवसूतिका
( २. ९. १३१६) सुव्रता सुखसंदोह्या पीनोध्नी पीवरस्तनी ।।२-९-७१।।
( २. ९. १३१७) द्रोणक्षीरा द्रोणदुग्धा धेनुष्या बन्धके स्थिता
( २. ९. १३१८) समांसमीना सा यैव प्रतिवर्षं प्रसूतये ।।२-९-७२।।
( २. ९. १३१९) ऊधस्तु क्लीबमापीनं समौ शिवककीलकौ
( २. ९. १३२०) न पुंसि दाम संदानं पशुरज्जुस्तु दामनी ।।२-९-७३।।
( २. ९. १३२१) वैशाखमन्थमन्थान मन्थानो मन्थदण्डके
( २. ९. १३२२) कुठरो दन्डविष्कम्भे मन्थनी गर्गरी समे ।।२-९-७४।।
( २. ९. १३२३) उष्ट्रे क्रमेलकमयमहाङ्गाः करभः शिशुः
( २. ९. १३२४) करभाः स्युः शृङ्खलका दारवैः पादबन्धनैः ।।२-९-७५।।    
->शुभच्छागबस्तच्छगलका
( २. ९. १३२५) अजा छागी स्तभच्छागवस्तच्छगलका अजे
( २. ९. १३२६) मेढ्रोरभ्रोरणोर्णायुर्मेष वृष्णय एडके ।।२-९-७६।।
( २. ९. १३२७) उष्ट्रोरभ्राऽजवृन्दे स्यादौष्ट्रकौरभ्रकाऽऽजकम्
( २. ९. १३२८) चक्रीवन्तस्तु वालेया रासभा गर्दभाः खराः ।।२-९-७७।।    
( २. ९. १३२९) वैदेहकः सार्थवाहो नैगमो वाणिजो वणिक्    
( २. ९. १३३०) पण्याजीवो ह्यापणिकः क्रयविक्रयिकश्च सः ।।२-९-७८।।
( २. ९. १३३१) विक्रेता स्याद्विक्रयिकः क्रायिकक्रयिकौ समौ
( २. ९. १३३२) वाणिज्यं तु वणिज्या स्यात् मूल्यं वस्नोऽप्यवक्रयः ।।२-९-७९।।
( २. ९. १३३३) नीवी परिपणो मूलधनं लाभोऽधिकं फलम्    
-> नैमेयनियमावपि
( २. ९. १३३४) परिदानं परीवर्तो नैमेयनिमयावपि ।।२-९-८०।।
( २. ९. १३३५) पुमानुपनिधिर्न्यासः प्रतिदानं तदर्पणम्
( २. ९. १३३६) क्रये प्रसारितं क्रय्यं क्रेयं क्रेतव्यमात्रके ।।२-९-८१।।
( २. ९. १३३७) विक्रेयं पणितव्यं च पण्यं क्रय्याऽऽदयस्त्रिषु
( २. ९. १३३८) क्लीबे सत्यापनं सत्यङ्कारः सत्याकृतिः स्त्रियाम् ।।२-९-८२।।
( २. ९. १३३९) विपणो विक्रयः संख्याः संख्येये ह्यादश त्रिषु
( २. ९. १३४०) विंशत्याऽऽद्याः सदैकत्वे सर्वाः संख्येयसंख्ययोः ।।२-९-८३।।
( २. ९. १३४१) संख्याऽर्थे द्विबहुत्वे स्तः तासु चाऽऽनवतेः स्त्रियः
( २. ९. १३४२) पङ्क्तेः शतसहस्राऽऽदि क्रमाद्दशगुणोत्तरम् ।।२-९-८४।।
( २. ९. १३४३) यौतवं द्रुवयं पाय्यमिति मानाऽर्थकं त्रयम्    
-> पञ्जाऽऽद्यमाषकः
( २. ९. १३४४) मानं तुलाङ्गुलिप्रस्थैः गुञ्जाः पञ्चाद्यमाषकः ।।२-९-८५।।
( २. ९. १३४५) ते षोडशाऽक्षः कर्षोऽस्त्री पलं कर्षचतुष्टयम्    
-> सुवर्णबिस्तौ
( २. ९. १३४६) सुवर्णविस्तौ हेम्नोऽक्षे कुरुबिस्तस्तु तत्पले ।।२-९-८६।।
( २. ९. १३४७) तुला स्त्रियां पलशतं भारः स्याद्विंशतिस्तुलाः
( २. ९. १३४८) आचितो दश भाराः स्युः शाकटो भार आचितः ।।२-९-८७।।
( २. ९. १३४९) कार्षापणः कार्षिकः स्यात् कार्षिके ताम्रिके पणः
( २. ९. १३५०) अस्त्रियामाढकद्रोणौ खारी वाहो निकुञ्चकः ।।२-९-८८।।
( २. ९. १३५१) कुडवः प्रस्थ इत्याऽऽद्याः परिमाणाऽर्थकाः पृथक्
( २. ९. १३५२) पादस्तुरीयो भागः स्यात् अंशभागौ तु वण्टके ।।२-९-८९।।    
-> is it स्वापतयं in the book, cannot make out from the print.
( २. ९. १३५३) द्रव्यं वित्तं स्वापतेयं रिक्थमृक्थं धनं वसु
( २. ९. १३५४) हिरण्यं द्रविणं द्युम्नमर्थरैविभवा अपि ।।२-९-९०।।    
-> स्यात्कोशश्च
( २. ९. १३५५) स्यात्कोषश्च हिरण्यं च हेमरूप्ये कृताऽकृते
( २. ९. १३५६) ताभ्यां यदन्यत् तत्कुप्यं रूप्यं तद् द्वयमाहतम् ।।२-९-९१।।
( २. ९. १३५७) गारुत्मतं मरकतमश्मगर्भो हरिन्मणिः
( २. ९. १३५८) शोणरत्नं लोहितकः पद्मरागः अथ मौक्तिकम् ।।२-९-९२।।
( २. ९. १३५९) मुक्ता अथ विद्रुमः पुंसि प्रवालं पुंनपुंसकम्
( २. ९. १३६०) रत्नं मणिर्द्वयोरश्मजातौ मुक्ताऽऽदिकेऽपि च ।।२-९-९३।।
( २. ९. १३६१) स्वर्णं सुवर्णं कनकं हिरण्यं हेमकाटकम्
( २. ९. १३६२) तपनीयं शातकुम्भं गाङ्गेयं भर्म कर्वुरम् ।।२-९-९४।।
( २. ९. १३६३) चामीकरं जातरूपं महारजतकाञ्चने
( २. ९. १३६४) रुक्मं कार्तस्वरं जाम्बूनदमष्टापदोऽस्त्रियाम् ।।२-९-९५।।
( २. ९. १३६५) अलङ्कारसुवर्णं यच्छृङ्गीकनकमित्यदः
( २. ९. १३६६) दुर्वर्णं रजतं रूप्यं खर्जूरं श्वेतमित्यपि ।।२-९-९६।।
( २. ९. १३६७) रीतिः स्त्रियामारकूटो न स्त्रियाम् अथ ताम्रकम्
( २. ९. १३६८) शुल्बं म्लेच्छमुखं द्व्यष्टवरिष्टोदुम्बराणि च ।।२-९-९७।।
( २. ९. १३६९) लोहोऽस्त्री शस्त्रकं तीक्ष्णं पिण्डं कालायसाऽयसी
( २. ९. १३७०) अश्मसारः अथ मण्डूरं सिंहाणमपि तन्मले ।।२-९-९८।।
( २. ९. १३७१) सर्वं च तैजसं लौहं विकारस्त्वयसः कुशी
( २. ९. १३७२) क्षारः काचः अथ चपलो रसः सूतश्च पारदे ।।२-९-९९।।
( २. ९. १३७३) गवलं माहिषं शृङ्गम् अभ्रकं गिरिजाऽमले    
-> मौवीरं
( २. ९. १३७४) स्रोतोञ्जनं तु सौवीरं कापोताञ्जनयामुने ।।२-९-१००।।
( २. ९. १३७५) तुत्थाञ्जनं शिखिग्रीवं वितुन्नकमयूरके    
-> दाविंकाक्कातोद्भवं
( २. ९. १३७६) कर्परी दाविंकाक्काथोद्भवं तुत्थं रसाञ्जनम् ।।२-९-१०१।।
( २. ९. १३७७) रसगर्भं तार्क्ष्यशैलं गन्धाश्मनि तु गन्धिकः
( २. ९. १३७८) सौगन्धिकश्च चक्षुष्याकुलाल्यौ तु कुलत्थिका ।।२-९-१०२।।    
-> पुष्पकं
( २. ९. १३७९) रीतिपुष्पं पुष्पकेतु पौष्पकं कुसुमाञ्जनम्
( २. ९. १३८०) पिञ्जरं पीतनं तालमालं च हरितालके ।।२-९-१०३।।
( २. ९. १३८१) गैरेयमर्थ्यं गिरिजमश्मजं च शिलाजतु    
-> वोलगन्धरसप्राणपिण्डगोपरसाः
( २. ९. १३८२) बोलगन्धरसप्राणपिण्डगोपरसाः समाः ।।२-९-१०४।।    
-> डिण्डीरोऽब्धिकफः
( २. ९. १३८३) हिण्डीरोऽब्धिकफः फेनः सिन्दूरं नागसंभवम्
( २. ९. १३८४) नागसीसकयोगेष्टवप्राणि त्रिषु पिञ्चटम् ।।२-९-१०५।।
( २. ९. १३८५) रङ्गवङ्गे अथ पिचुस्तूलः अथ कमलोत्तरम्
( २. ९. १३८६) स्यात्कुसुम्भं वह्निशिखं महारजनमित्यपि ।।२-९-१०६।।
( २. ९. १३८७) मेषकम्बल ऊर्णायुः शशोर्णं शशलोमनि
( २. ९. १३८८) मधु क्षौद्रं माक्षिकाऽऽदि मधूच्छिष्टं तु सिक्थकम् ।।२-९-१०७।।
( २. ९. १३८९) मनःशिला मनोगुप्ता मनोह्वा नागजिह्विका
( २. ९. १३९०) नैपाली कुनटी गोला यवक्षारो यवाग्रजः ।।२-९-१०८।।    
-> सर्जिकाक्षारः
( २. ९. १३९१) पाक्यः अथ स्वर्जिकाक्षारः कापोतः सुखवर्चकः
( २. ९. १३९२) सौवर्चलं स्याद्रुचकं त्वक्क्षीरी वंशरोचना ।।२-९-१०९।।    
-> श्वेतमारिचं
( २. ९. १३९३) शिग्रुजं श्वेतमरिचं मोरटं मूलमैक्षवम्
( २. ९. १३९४) ग्रन्थिकं पिप्पलीमूलं चटिकाशिर इत्यपि ।।२-९-११०।।
( २. ९. १३९५) गोलोमी भूतकेशो ना पत्राङ्गं रक्तचन्दनम्    
-> त्र्यूपणं व्योपम्
( २. ९. १३९६) त्रिकटु त्र्यूषणं व्योषम् त्रिफला तु फलत्रिकम् ।।२-९-१११।।।। इति वैश्यवर्गविवरणम् ।।
शूद्रवर्गः|
( २. १०. १३९७) शूद्राश् चाऽवरवर्णाश् च वृषलाश् च जघन्यजाः % atha shUdravargaH
( २. १०. १३९८) आचण्डालात् तु संकीर्णा अम्बष्ठकरणाऽदयः ।।२-१०-१।।
( २. १०. १३९९) शूद्राविशोस् तु करणः अम्बष्ठो वैश्याद्विजन्मनोः
( २. १०. १४००) शूद्राक्षत्रिययोरुग्रः मागधःक्षत्रियाविशोः ।।२-१०-२।।
( २. १०. १४०१) माहिषोऽर्याक्षत्रिययोः क्षत्ताऽर्याशूद्रयोः सुतः
( २. १०. १४०२) ब्राह्मण्यां क्षत्रियात् सूतस् तस्यां वैदेहको विशः ।।२-१०-३।।
( २. १०. १४०३) रथकारस् तु माहिष्यात् करण्यां यस्य संभवः
( २. १०. १४०४) स्याच् चण्डालस् तु जनितो ब्राह्मण्यां वृषलेन यः ।।२-१०-४।।
( २. १०. १४०५) कारुः शिल्पी संहतैस् तैर् द्वयोः श्रेणिः सजातिभिः
( २. १०. १४०६) कुलकः स्यात् कुलश्रेष्ठी मालाकारस् तु मालिकः ।।२-१०-५।।
( २. १०. १४०७) कुम्भकारः कुलालः स्यात् पलगण्डस् तु लेपकः
( २. १०. १४०८) तन्तुवायः कुविन्दः स्यात् तुन्नवायस् तु सौचिकः ।।२-१०-६।।
( २. १०. १४०९) रङ्गाजीवश् चित्रकरः शस्त्रमार्जोऽसि धावकः
( २. १०. १४१०) पादकृच् चर्मकारः स्यात् व्योकारो लोहकारकः ।।२-१०-७।।

( २. १०. १४११) नाडिन्धमः स्वर्णकारः कलादो रुक्मकारकः
( २. १०. १४१२) स्याच्छाङ्खिकः काम्बविकः शौल्बिकस् ताम्रकुट्टकः ।।२-१०-८।।

( २. १०. १४१३) तक्षा तु वर्धकिस् त्वष्टा रथकारश् च काष्ठतट्
( २. १०. १४१४) ग्रामाऽधीनो ग्रामतक्षः कौटतक्षोऽनधीनकः ।।२-१०-९।।

( २. १०. १४१५) क्षुरी मुण्डी दिवाकीर्तिनापिताऽन्तावसायिनः
( २. १०. १४१६) निर्णेजकः स्याद् रजकः शौण्डिको मण्डहारकः ।।२-१०-१०।।
    -> देवाजीवस्
( २. १०. १४१७) जाबालः स्यादजाजीवः देवाजीवी तु देवलः    
-> प्रतिहारकः
( २. १०. १४१८) स्यान् माया शाम्बरी मायाकारस् तु प्रातिहारिकः ।।२-१०-११।।

( २. १०. १४१९) शैलालिनस् तु शैलूषा जायाजीवाः कृशाश्विनः
( २. १०. १४२०) भरता इत्यपि नटाः चारणास् तु कुशीलवाः ।।२-१०-१२।।

( २. १०. १४२१) मार्दङ्गिका मौरजिकाः पाणिवादास् तु पाणिघाः
( २. १०. १४२२) वेणुध्माः स्युर् वैणविकाः वीणावादास् तु वैणिकाः ।।२-१०-१३।।

( २. १०. १४२३) जीवान्तकः शाकुनिकः द्वौ वागुरिकजालिकौ
( २. १०. १४२४) वैतंसिकः कौटिकश् च मांसिकश् च समं त्रयम् ।।२-१०-१४।।

( २. १०. १४२५) भृतको भृतिभुक् कर्मकरो वैतनिकोऽपि सः
( २. १०. १४२६) वार्तावहो वैवधिकः भारवाहस् तु भारिकः ।।२-१०-१५।।

( २. १०. १४२७) विवर्णः पामरो नीचः प्राकृतश् च पृथग्जनः
( २. १०. १४२८) निहीनोऽपसदो जाल्मः क्षुल्लकश् चेतरश् च सः ।।२-१०-१६।।

( २. १०. १४२९) भृत्ये दासेरदासेयदासगोप्यकचेटकाः
( २. १०. १४३०) नियोज्यकिङ्करप्रैष्यभुजिष्यपरिचारकाः ।।२-१०-१७।।

( २. १०. १४३१) पराचितपरिस्कन्दपरजातपरैधिताः    
-> मान्दस्
( २. १०. १४३२) मन्दस् तुन्दपरिमृज आलस्यः शीतकोऽलसोऽनुष्णः ।।२-१०-१८।।
( २. १०. १४३३) दक्षे तु चतुरपेशलपटवः सूत्थान उष्णश् च
( २. १०. १४३४) चण्डालप्लवमातङ्गदिवाकीर्तिजनङ्गमाः ।।२-१०-१९।।    
-> निपादश्वपचावन्तेवासिचाण्डालपुक्कसाः
( २. १०. १४३५) निषादश्वपचावन्तेवासिचाण्डालपुक्कसाः
( २. १०. १४३६) भेदाः किरातशबरपुलिन्दा म्लेच्छजातयः ।।२-१०-२०।।

( २. १०. १४३७) व्याधो मृगवधाजीवो मृगयुर्लुब्धकोऽपि सः
( २. १०. १४३८) कौलेयकः सारमेयः कुक्कुरो मृगदंशकः ।।२-१०-२१।।
( २. १०. १४३९) शुनको भषकः श्वा स्यात् अलर्कस् तु स योगितः
( २. १०. १४४०) श्वा विश्वकद्रुर् मृगयाकुशलः सरमा शुनी ।।२-१०-२२।।
( २. १०. १४४१) विट्चरः सूकरो ग्राम्यो वर्करस् तरुणः पशुः
( २. १०. १४४२) आच्छोदनं मृगव्यं स्यादाखेटोमृगया स्त्रियाम् ।।२-१०-२३।।
( २. १०. १४४३) दक्षिणाऽरुर् लुब्धयोगाद् दक्षिणेर्मा कुरङ्गकः    
-> करमोपकाः
( २. १०. १४४४) चौरैकागारिकस्तेनदस्युतस्करमोषकाः ।।२-१०-२४।।
( २. १०. १४४५) प्रतिरोधिपरास्कन्दिपाटच्चरमलिम्लुचाः
( २. १०. १४४६) चौरिका स्तैन्यचौर्ये च स्तेयं लोप्त्रं तु तद्धनम् ।।२-१०-२५।।
( २. १०. १४४७) वीतंसस् तूपकरणं बन्धने मृगपक्षिणाम्
( २. १०. १४४८) उन्माथः कूटयन्त्रं स्यात् वागुरा मृगबन्धनी ।।२-१०-२६।।
    -> शुल्बं
( २. १०. १४४९) शुल्वं वराटकं स्त्री तु रज्जुस् त्रिषु वटी गुणः
( २. १०. १४५०) उद्घाटनं घटीयन्त्रं सलिलोद्वाहनं प्रहेः ।।२-१०-२७।।
( २. १०. १४५१) पुंसि वेमा वायदण्डः सूत्राणि नरि तन्तवः    
-> व्यूतिः
( २. १०. १४५२) वाणिर् व्यूति स्त्रियौ तुल्ये पुस्तं लेप्याऽऽदिकर्मणि ।।२-१०-२८।।
( २. १०. १४५३) पाञ्चालिका पुत्त्रिका स्याद् वस्त्रदन्ताऽऽदिभिः कृता
( २. १०. १४५४) जतुत्रपुविकारे तु जातुपं त्रापुषं त्रिषु
( २. १०. १४५५) पिटकः पेटकः पेटामञ्जूषा अथ विहङ्गिका ।।२-१०-२९।।
( २. १०. १४५६) भारयष्टिः तदाऽऽलम्बि शिक्यं काचः अथ पादुका
( २. १०. १४५७) पादूरुपानत् स्त्री सैवाऽनुपदीना पदाऽऽयता ।।२-१०-३०।।    
-> नद्ध्नी
( २. १०. १४५८) नध्नी वर्ध्नी वरत्रा स्यात् अश्वाऽऽदेस् ताडनी कशा
( २. १०. १४५९) चाण्डालिका तु कण्डोल वीणा चण्डालवल्लकी ।।२-१०-३१।।
( २. १०. १४६०) नाराची स्यादेषणिका शाणस् तु निकषः कषः    
-> व्रश्चनः, ईपिका
( २. १०. १४६१) वृश्चनः पत्रपरशुः एषिका तूलिका समे ।।२-१०-३२।।    
-> तैजसावर्तनी
( २. १०. १४६२) तेजसावर्तनी मूषा भस्त्रा चर्मप्रसेविका
( २. १०. १४६३) आस्फोटनी वेधनिका कृपाणी कर्तरी समे ।।२-१०-३३।।
( २. १०. १४६४) वृक्षादनी वृक्षभेदी टङ्कः पाषाणदारणः
( २. १०. १४६५) क्रकचोऽस्त्री करपत्रम् आरा चर्मप्रभेधिका ।।२-१०-३४।।
( २. १०. १४६६) सूर्मी स्थूणाऽयःप्रतिमा शिल्पं कर्म कलाऽऽदिकम्
( २. १०. १४६७) प्रतिमानं प्रतिबिम्बं प्रतिमा प्रतियातना प्रतिच्छाया ।।२-१०-३५।।
( २. १०. १४६८) प्रतिकृतिरर्चा पुंसि प्रतिनिधिः उपमोपमानं स्यात्
( २. १०. १४६९) वाच्यलिङ्गाः समस् तुल्यः सदृक्षः सदृशः सदृक् ।।२-१०-३६।।
( २. १०. १४७०) साधारणः समानश् च स्युरुत्तरपदे त्वमी
( २. १०. १४७१) निभसंकाशनीकाशप्रतीकाशोपमाऽऽदयः ।।२-१०-३७।।
( २. १०. १४७२) कर्मण्या तु विधाभृत्याभृतयो भर्म वेतनम्
( २. १०. १४७३) भरण्यं भरणं मूल्यं निर्वेशः पण इत्यपि ।।२-१०-३८।।
( २. १०. १४७४) सुरा हलिप्रिया हाला परिस्रुद् वरुणात्मजा
( २. १०. १४७५) गन्धोत्तमाप्रसन्नेराकादम्बर्यः परिस्रुता ।।२-१०-३९।।
( २. १०. १४७६) मदिरा कश्यमद्ये अपि अवदंशस् तु भक्षणम्
( २. १०. १४७७) शुण्डापानं मदस्थानं मधुवारा मधुक्रमाः ।।२-१०-४०।।    
-> माध्वीकमद्वयोः
( २. १०. १४७८) मध्वासवो माधवको मधु मार्द्वीकमद्वयोः    
-> सीधुः, मन्दको
( २. १०. १४७९) मैरेयमासवः शीधुः मेदको जगलः समौ ।।२-१०-४१।।
( २. १०. १४८०) संधानं स्यादभिषवः किण्वं पुंसि तु नग्नहूः
( २. १०. १४८१) कारोत्तरः सुरामण्डः आपानं पानघोष्ठिका ।।२-१०-४२।।    
-> चपको
( २. १०. १४८२) चषकोऽस्त्री पानपात्रं सरकोऽप्यनुतर्षणम्
( २. १०. १४८३) धूर्तोऽक्षदेवी कितवोऽक्षधूर्तो द्यूतकृत् समाः ।।२-१०-४३।।
( २. १०. १४८४) स्युर् लग्नकाः प्रतिभुवः सभिका द्यूतकारकाः
( २. १०. १४८५) द्यूतोऽस्त्रियामक्षवती कैतवं पण इत्यपि ।।२-१०-४४।।    
-> देवनाः
( २. १०. १४८६) पणोऽक्षेषु ग्लहः अक्षास् तु दैवनाः पाशकाश् च ते
( २. १०. १४८७) परिणायस्तु शारीणां समन्तान्नयनेऽस्त्रियाम् ।।२-१०-४५।।    
-> प्राणिवृत्तं
( २. १०. १४८८) अष्टापदं शारिफलं प्राणिद्यूतं समाह्वयः
( २. १०. १४८९) उक्ता भूरिप्रयोगत्वादेकस्मिन् येऽत्र यौगिकाः ।।२-१०-४६।।    
-> वृत्तावूत्द्या
( २. १०. १४९०) ताद्धर्म्यादन्यतो वृत्तावूह्या लिङ्गाऽन्तरेऽपि ते
%iti shUdravargaH 10 atra mUlashlokAH 46 ||xe ||
( २. १०. १४९१) इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गानुशासने द्वितीयः काण्डो
( २. १०. १४९२) भूम्याऽऽदिःसाऽङ्ग एव समर्थितः | अत्र मूलश्लोकाः ७३५
( २. १०. १४९३) सर्वे च मिलित्वा ७५० प्र का मू श्लो २८१ | क्षे श्लो १८ सर्वे मि २९९ |
( २. १०. १४९४) एवं मू श्लो १०१७ क्षे श्लो ३२ सर्वे मि १०४९
||Amarakosha Thesaurus Chapter 3 ||
||अमरकोश एवं नामलिङ्गाऽनुशासनं काण्ड ३ ||

तृतीयं सामान्यकाण्डम् | अथ विशेष्यनिघ्नवर्गः |
( ३. ०. १) विशेष्य निघ्नैः संकीर्णैर् नानाऽर्थैरव्ययैरपि
( ३. ०. २) लिङ्गाऽऽदि संग्रहैर् वर्गाः सामान्ये वर्गसंश्रयाः ।।३-१-१।।
परिभाषा |
( ३. ०. ३) स्त्रीदाराऽऽद्यैर् यद् विशेष्यं यादृशैः प्रस्तुतं पदैः
( ३. ०. ४) गुणद्रव्यक्रियाशब्दास् तथा स्युस् तस्य भेदकाः ।।३-१-२।
विशेष्यनिघ्नवर्गः %atha visheShyanighnavargaH |
( ३. १. ५) क्षेमङ्करोऽरिष्टतातिश्शिवतातिश्शिवङ्करः
( ३. १. ६) सुकृती पुण्यवान् धन्यः महेच्छस्तु महाशयः
( ३. १. ७) हृदयालुः सुहृदयः महोत्साहो महोद्यमः ।।३-१-३।।

( ३. १. ८) प्रवीणे निपुणाऽभिज्ञविज्ञनिष्णातशिक्षिताः
( ३. १. ९) वैज्ञानिकः कृतमुखः कृती कुशल इत्यपि ।।३-१-४।।

( ३. १. १०) पूज्यः प्रतीक्ष्यः सांशयिकः संशयापन्नमानसः
( ३. १. ११) दक्षिणीयो दक्षिणार्हस्तत्र दक्षिण्य इत्यपि ।।३-१-५।।

( ३. १. १२) स्युर् वदान्यस्थूललक्ष्यदानशौण्डा बहुप्रदे
( ३. १. १३) जैवातृकः स्यादायुष्मान् अन्तर्वाणिस्तु शास्त्रवित् ।।३-१-६।।

( ३. १. १४) परीक्षकः कारणिकः वरदस्तु समर्द्धकः
( ३. १. १५) हर्षमाणो विकुर्वाणः प्रमना हृष्टमानसः ।।३-१-७।।

( ३. १. १६) दुर्मना विमना अन्तर्मनाः स्यात् उत्क उन्मनाः
( ३. १. १७) दक्षिणे सरलोदारौ सुकलो दातृभोक्तरि ।।३-१-८।।

( ३. १. १८) तत्परे प्रसिताऽऽसक्तौ इष्टार्थोद्युक्त उत्सुकः
( ३. १. १९) प्रतीते प्रथितख्यातवित्त विज्ञातविश्रुताः ।।३-१-९।।

( ३. १. २०) गुणैः प्रतीते तु कृतलक्षणाऽऽहतलक्षणौ
( ३. १. २१) इभ्य आढ्यो धनी स्वामी त्वीश्वरः पतिरीशिता ।।३-१-१०।।
( ३. १. २२) अधिभूर् नायको नेता प्रभुः परिवृढोऽधिपः    -> अधिकर्धिः
( ३. १. २३) अधिकर्द्धिः समृद्धः स्यात् कुटुम्बव्यापृतस् तु यः ।।३-१-११।।
( ३. १. २४) स्यादभ्यागारिकस् तस्मिन्नुपाधिश्च पुमानयम्
( ३. १. २५) वराङ्गरूपोपेतो यस्सिंहसंहननो हि सः ।।३-१-१२।।    -> संपन्नः
( ३. १. २६) निर्वार्यः कार्यकर्ता यः संपतन् सत्वसंपदा    -> मनोजवसः
( ३. १. २७) अवाचि मूकः अथ मनोजवः स पितृसंनिभः ।।३-१-१३।।
( ३. १. २८) सत्कृत्याऽलङ्कृतां कन्यां यो ददाति स कूकुदः    -> लक्ष्मीवान् लक्ष्मणः
( ३. १. २९) लक्ष्मीवांल्लक्ष्मणः श्रीलः श्रीमान् स्निग्धस्तु वत्सलः ।।३-१-१४।।
( ३. १. ३०) स्याद् दयालुः कारुणिकः कृपालुः सूरतस्समाः
( ३. १. ३१) स्वतन्त्रोऽपावृतः स्वैरी स्वच्छन्दो निरवग्रहः ।।३-१-१५।।
( ३. १. ३२) परतन्त्रः पराधीनः परवान् नाथवानपि
( ३. १. ३३) अधीनो निघ्न आयत्तोऽस्वच्छन्दो गृह्यकोऽप्यसौ ।।३-१-१६।।
( ३. १. ३४) खलपूः स्याद् बहुकरः दीर्घसूत्रश्चिरक्रियः
( ३. १. ३५) जाल्मोऽसमीक्ष्यकारी स्यात् कुण्ठो मन्दः क्रियासु यः ।।३-१-१७।।    -> अलङ्कर्माणः
( ३. १. ३६) कर्मक्षमोऽलङ्कर्मीणः क्रियावान् कर्मसूद्यतः
( ३. १. ३७) स कार्मः कर्मशीलो यः कर्मशूरस् तु कर्मठः ।।३-१-१८।।
( ३. १. ३८) भरण्यभुक्कर्मकरः कर्मकारस् तु तत्क्रियः
( ३. १. ३९) अपस्नातो मृतस्नातः आमिषशी तु शौष्कुलः ।।३-१-१९।।
( ३. १. ४०) बुभुक्षितः स्यात् क्षुधितो जिघत्सुरशनायितः
( ३. १. ४१) परान्नः परपिण्डादः भक्षको घस्मरोऽद्भरः ।।३-१-२०।।

( ३. १. ४२) आद्यूनः स्यादौदरिको विजिगीषाविवर्जिते
( ३. १. ४३) उभौ त्वात्मम्भरिः कुक्षिम्भरिः स्वोदरपूरके ।।३-१-२१।।
( ३. १. ४४) सर्वान्नीनस् तु सर्वान्नभोजी गृध्नुस्तु गर्धनः
( ३. १. ४५) लुब्धोऽभिलापुकस् तृष्णक् समौ लोलुपलोलुभौ ।।३-१-२२।।    -> सोन्मादस्
( ३. १. ४६) उन्मादस् तून्मदिष्णुः स्यात् अविनीतः समुद्धतः
( ३. १. ४७) मत्ते शौण्डोत्कटक्षीबाः कामुके कमिताऽनुकः ।।३-१-२३।।
( ३. १. ४८) कम्रः कामयिताऽभीकः कमनः कामनोऽभिकः
( ३. १. ४९) विधेयो विनयग्राही वचनेस्थित आश्रवः ।।३-१-२४।।
( ३. १. ५०) वश्यः प्रणेयः निभृतविनीतप्रश्रिताः समाः
( ३. १. ५१) धृष्टे धृष्णग् वियातश् च प्रगल्भः प्रतिभान्विते ।।३-१-२५।।
( ३. १. ५२) स्यादधृष्टे तु शालीनः विलक्षो विस्मयान्विते    -> त्रस्ते
( ३. १. ५३) अधीरे कातरः त्रस्तौ भीरुभीरुकभीलुकाः ।।३-१-२६।।
( ३. १. ५४) आशंसुराशंसितरि गृहयालुर् ग्रहीतरि
( ३. १. ५५) श्रद्धालुः श्रद्धया युक्ते पतयालुस् तु पातुके ।।३-१-२७।।
( ३. १. ५६) लज्जाशीलेऽपत्रपिष्णुः वन्दारुरभिवादके
( ३. १. ५७) शरारुर् घातुको हिंस्रः स्याद् वर्द्धिष्णुस् तु वर्द्धनः ।।३-१-२८।।

( ३. १. ५८) उत्पतिष्णुस् तूत्पतिता अलङ्करिष्णुस् तु मण्डनः    -> भूष्णुर्श्वविष्णुर्
( ३. १. ५९) भूष्णुर्भविष्णुर्भविता वर्तिष्णुर्वर्तनः समौ ।।३-१-२९।।
( ३. १. ६०) निराकरिष्णुः क्षिप्नुः स्यात् सान्द्रस्निग्धस् तु मेदुरः
( ३. १. ६१) ज्ञाता तु विदुरो विन्दुः विकासी तु विकस्वरः ।।३-१-३०।।
( ३. १. ६२) विसृत्वरो विसृमरः प्रसारी च विसारिणि
( ३. १. ६३) सहिष्णुः सहनः क्षन्ता तितिक्षुः क्षमिता क्षमी ।।३-१-३१।।
( ३. १. ६४) क्रोधनोऽमर्षणः कोपी चण्डस्त्वत्यन्तकोपनः
( ३. १. ६५) जागरूको जागरिता घूर्णितः प्रचलायितः ।।३-१-३२।।
( ३. १. ६६) स्वप्नक् शयालुर् निद्रालुः निद्राणशयितौ समौ
( ३. १. ६७) पराङ्मुखः पराचीनः स्यादवाङ्प्यधोमुखः ।।३-१-३३।।
( ३. १. ६८) देवानञ्चति देवद्र्यङ् विश्वद्र्यङ् विश्वगञ्चति
( ३. १. ६९) यस्सहाञ्चति सध्र्यङ् सः स तिर्यङ् यस्तिरोऽञ्चति ।।३-१-३४।।
( ३. १. ७०) वदो वदावदो वक्ता वागीशो वाक्पतिस्समौ
( ३. १. ७१) वाचोयुक्तिपटुर्वाग्मी वावदूकोऽतिवक्तरि ।।३-१-३५।।
( ३. १. ७२) स्याज् जल्पाकस् तु वाचालो वाचाटो बहुगर्ह्यवाक्
( ३. १. ७३) दुर्मुखे मुखराऽबद्धमुखौ शक्लः प्रियम्वदे ।।३-१-३६।।
( ३. १. ७४) लोहलः स्यादस्फुटवाग् गर्ह्यवादी तु कद्वदः
( ३. १. ७५) समौ कुवादकुचरौ स्यादसौम्यस्वरोऽस्वरः ।।३-१-३७।।
( ३. १. ७६) रवणः शब्दनः नान्दीवादी नान्दीकरः समौ
( ३. १. ७७) जडोऽज्ञे एडमूकस्तु वक्तुं श्रोतुमशिक्षिते ।।३-१-३८।।
( ३. १. ७८) तूष्णींशीलस् तु तूष्णीकः नग्नोऽवासा दिगम्बरः
( ३. १. ७९) निष्कासितोऽवकृष्टः स्यात् अपध्वस्तस् तु धिक्कृतः ।।३-१-३९।।
( ३. १. ८०) आत्तगर्वोऽभिभूतः स्यात् दापितः साधितः समौ
( ३. १. ८१) प्रत्यादिष्टो निरस्तः स्यात् प्रत्याख्यातो निराकृतः ।।३-१-४०।।
( ३. १. ८२) निकृतः स्याद् विप्रकृतः विप्रलब्धस् तु वञ्चितः
( ३. १. ८३) मनोहतः प्रतिहतः प्रतिबद्धो हतश् च सः ।।३-१-४१।।
( ३. १. ८४) अधिक्षिप्तः प्रतिक्षिप्तः बद्धे कीलितसंयतौ
( ३. १. ८५) आपन्न आपत्प्राप्तः स्यात् कान्दिशीको भयद्रुतः ।।३-१-४२।।
( ३. १. ८६) आक्षारितः क्षारितोऽभिशस्ते संकसुकोऽस्थिरे
( ३. १. ८७) व्यसनार्तोपरक्तौ द्वौ विहस्तव्याकुलौ समौ ।।३-१-४३।।
( ३. १. ८८) विक्लवो विह्वलः स्यात् तु विवशोऽरिष्टदुष्टधीः    -> कश्यार्हे
( ३. १. ८९) कश्यः कशार्हे सन्नद्धे त्वाततायी वधोद्यते ।।३-१-४४।।
( ३. १. ९०) द्वेष्ये त्वक्षिगतः वध्यः शीर्षच्छेद्य इमौ समौ
( ३. १. ९१) विष्यो विषेण यो वध्यः मुसल्यो मुसलेन यः ।।३-१-४५।।
( ३. १. ९२) शिश्विदानोऽकृष्णकर्मा चपलश् चिकुरः समौ
( ३. १. ९३) दोषैकदृक् पुरोभागी निकृतस् त्वनृजुः शठः ।।३-१-४६।।
( ३. १. ९४) कर्णेजपः सूचकः स्यात् पिशुनो दुर्जनः खलः
( ३. १. ९५) नृशंसो घातुकः क्रूरः पापः धूर्तस् तु वञ्चकः ।।३-१-४७।।
( ३. १. ९६) अज्ञे मूढयथाजातमूर्खवैधेयबालिशाः
( ३. १. ९७) कदर्ये कृपणक्षुद्रकिम्पचानमितम्पचाः ।।३-१-४८।।
( ३. १. ९८) निःस्वस् तु दुर्विधो दीनो दरिद्रो दुर्गतोऽपि सः
( ३. १. ९९) वनीयको याचनको मार्गणो याचकाऽर्थिनौ ।।३-१-४९।।
( ३. १. १००) अहङ्कारवानहंयुः शुभंयुस् तु शुभान्वितः
( ३. १. १०१) दिव्योपपादुका देवाः नृगवाऽऽद्या जरायुजाः ।।३-१-५०।।
( ३. १. १०२) स्वेदजाः कृमिदंशाऽऽद्याः पक्षिसर्पाऽऽदयोऽण्डजाः
% iti prANivargaH atra mUlashlokAH 50 ||xe sh 0
( ३. १. १०३) उद्भिदस् तरुगुल्माऽऽद्याः उद्भिदुद्भिज्जमुद्भिदम् ।।३-१-५१।।
( ३. १. १०४) सुन्दरं रुचिरं चारु सुषमं साधु शोभनम्
( ३. १. १०५) कान्तं मनोरमं रुच्यं मनोज्ञं मञ्जु मञ्जुलम् ।।३-१-५२।।
( ३. १. १०६) रम्यं मनोहरं सौम्यं भद्रकं रमणीयकम्    -> तदासेचनकं
( ३. १. १०७) तदसेचनकं तृप्तेर् नास्त्यन्तो यस्य दर्शनात्
( ३. १. १०८) अभीष्टेऽभीप्सितं हृद्यं दयितं वल्लभं प्रियम् ।।३-१-५३।।
( ३. १. १०९) निकृष्टप्रतिकृष्टाऽर्वरेफयाप्याऽवमाऽधमाः
( ३. १. ११०) कुपूयकुत्सिताऽवद्यखेटगर्ह्याऽणकाः समाः ।।३-१-५४।।
( ३. १. १११) मलीमसं तु मलिनं कच्चरं मलदूषितम्    -> विमलाऽर्थकम्
( ३. १. ११२) पूतं पवित्रं मेध्यं च वीध्रं तु विमलात्मकम् ।।३-१-५५।।
( ३. १. ११३) निर्णिक्तं शोधितं मृष्टं निःशोध्यमनवस्करम्
( ३. १. ११४) असारं फल्गु शून्यं तु वशिकं तुच्छरिक्तके ।।३-१-५६।।
( ३. १. ११५) क्लीबे प्रधानं प्रमुखप्रवेकाऽनुत्तमोत्तमाः
( ३. १. ११६) मुख्यवर्यवरेण्याश् च प्रवर्होऽनवरार्ध्यवत् ।।३-१-५७।।
( ३. १. ११७) परार्ध्याऽग्रप्राग्रहरप्राग्रयाऽग्रयाऽग्रीयमग्रियम्
( ३. १. ११८) श्रेयान् श्रेष्ठः पुष्कलः स्यात् सत्तमश् चाऽतिशोभने ।।३-१-५८।।
( ३. १. ११९) स्युरुत्तरपदे व्याघ्रपुङ्गवर्षभकुञ्जराः
( ३. १. १२०) सिंहशार्दूलनागाऽऽद्याः पुंसि श्रेष्ठाऽर्थगोचराः ।।३-१-५९।।
( ३. १. १२१) अप्राग्रयं द्वयहीने द्वे अप्रधानोपसर्जने
( ३. १. १२२) विशंकटं पृथु बृहद् विशालं पृथुलं महत् ।।३-१-६०।।
( ३. १. १२३) वड्रोरुविपुलं पीनपीव्नी तु स्थूलपीवरे
( ३. १. १२४) स्तोकाऽल्पक्षुल्लकाः सूक्ष्मं श्लक्ष्णं दभ्रं कृशं तनु ।।३-१-६१।।    -> त्रुटिः
( ३. १. १२५) स्त्रियां मात्रा त्रुटि पुंसि लवलेशकणाऽणवः
( ३. १. १२६) अत्यल्पेऽल्पिष्ठमल्पीयः कनीयोऽणीय इत्यपि ।।३-१-६२।।
( ३. १. १२७) प्रभूतं प्रचुरं प्राज्यमदभ्रं बहुलं बहु    ->पुरुहूः, स्फारं( ३. १. १२८) पुरुहं पुरु भूयिष्ठं स्फिरं भूयश्च भूरि च ।।३-१-६३।।
( ३. १. १२९) परः शताऽऽद्यास् ते येषां परा संख्या शताऽऽदिकात्
( ३. १. १३०) गणनीये तु गणेयम् संख्यातं गणितम् अथ समं सर्वम् ।।३-१-६४।।
( ३. १. १३१) विश्वमशेषं कृत्स्नं समस्तनिखिलाऽखिलानि निःशेषम्
( ३. १. १३२) समग्रं सकलं पूर्णमखण्डं स्यादनूनके ।।३-१-६५।।
( ३. १. १३३) घनं निरन्तरं सान्द्रम् पेलवं विरलं तनु
( ३. १. १३४) समीपे निकटाऽऽसन्नसंनिकृष्टसनीडवत् ।।३-१-६६।।
( ३. १. १३५) सदेशाऽभ्याशसविधसमर्यादसवेशवत्
( ३. १. १३६) उपकण्ठाऽन्तिकाऽभ्यर्णाऽभ्यग्रा अप्यभितोऽव्ययम् ।।३-१-६७।।    -> अपदान्तरम्
( ३. १. १३७) संसक्ते त्वव्यवहितमपटान्तरमित्यपि
( ३. १. १३८) नेदिष्ठमन्तिकतमम् स्याद् दूरं विप्रकृष्टकम् ।।३-१-६८।।
( ३. १. १३९) दवीयश् च दविष्ठं च सुदूरे दीर्घमायतम्
( ३. १. १४०) वर्तुलं निस्तलं वृत्तम् बन्धुरं तून्नतानतम् ।।३-१-६९।।
( ३. १. १४१) उच्चप्रांशून्नतोदग्रोच्छ्रितास्तुङ्गे अथ वामने    -> न्यङ्नीचखर्वह्रस्वाः
( ३. १. १४२) न्यग्नीचखर्वह्रस्वाः स्युः अवाग्रेऽवनताऽऽनते ।।३-१-७०।।
( ३. १. १४३) अरालं वृजिनं जिह्ममूर्मिमत् कुञ्चितं नतम्
( ३. १. १४४) आविद्धं कुटिलं भुग्नं वेल्लितं वक्रमित्यपि ।।३-१-७१।।
( ३. १. १४५) ऋजावजिह्मप्रगुणौ व्यस्ते त्वप्रगुणाऽऽकुलौ
( ३. १. १४६) शाश्वतस् तु ध्रुवो नित्यसदातनसनातनाः ।।३-१-७२।।
( ३. १. १४७) स्थास्नुः स्थिरतरः स्थेयान् एकरूपतया तु यः
( ३. १. १४८) कालव्यापी स कूटस्थः स्थावरो जङ्गमेतरः ।।३-१-७३।।
( ३. १. १४९) चरिष्णु जङ्गमचरं त्रसमिङ्गं चराचरम्
( ३. १. १५०) चलनं कम्पनं कम्प्रं चलम् लोलं चलाचलम् ।।३-१-७४।।
( ३. १. १५१) चञ्चलं तरलं चैव पारिप्लवपरिप्लवे    -> धृढसंधिस्
( ३. १. १५२) अतिरिक्तः समधिकः दृढसंधिस् तु संहतः ।।३-१-७५।।    -> खक्खटं, धृढम्
( ३. १. १५३) कक्खटं कठिनं क्रूरं कठोरं निष्ठुरं दृढम्
( ३. १. १५४) जरठं मूर्तिमन् मूर्तं प्रवृद्धं प्रौढमेधितम् ।।३-१-७६।।
( ३. १. १५५) पुराणे प्रतनप्रत्नपुरातनचिरन्तनाः
( ३. १. १५६) प्रत्यग्रोऽभिनवो नव्यो नवीनो नूतनो नवः ।।३-१-७७।।
( ३. १. १५७) नूत्नश् च सुकुमारं तु कोमलं मृदुलम् मृदु
( ३. १. १५८) अन्वगन्वक्षमनुगेऽनुपदं क्लीबमव्ययम् ।।३-१-७८।।
( ३. १. १५९) प्रत्यक्षं स्यादैन्द्रियकम् अप्रत्यक्षमतीन्द्रियम्
( ३. १. १६०) एकतानोऽनन्यवृत्तिरैकाग्रैकायनावपि ।।३-१-७९।।
( ३. १. १६१) अप्येकसर्ग एकाग्र्योऽप्येकायनगतोऽपि च
( ३. १. १६२) पुंस्यादिः पूर्वपौरस्त्यप्रथमाऽऽद्याः अथाऽस्त्रियाम् ।।३-१-८०।।
( ३. १. १६३) अन्तो जघन्यं चरममन्त्यपाश्चात्यपश्चिमम्
( ३. १. १६४) मोघं निरर्थकम् स्पष्टं स्फुटं प्रव्यक्तमुल्बणम् ।।३-१-८१।।
( ३. १. १६५) साधारणं तु सामान्यम् एकाकी त्वेक एककः
( ३. १. १६६) भिन्नाऽर्थका अन्यतर एकस्त्वोऽन्येतरावपि ।।३-१-८२।।
( ३. १. १६७) उच्चावचं नैकभेदम् उच्चण्डमविलम्बितम्
( ३. १. १६८) अरुन्तुदं तु मर्मस्पृक् अबाधं तु निरर्गलम् ।।३-१-८३।।    -> अपष्ठु
( ३. १. १६९) प्रसव्यं प्रतिकूलं स्यादपसव्यमपष्टु च
( ३. १. १७०) वामं शरीरे सव्यं स्यात् अपसव्यं तु दक्षिणे ।।३-१-८४।।
( ३. १. १७१) सङ्कटं ना तु संबाधः कलिलं गहनं समे
( ३. १. १७२) संकीर्णं संकुलाऽऽकीर्णे मुण्डितं परिवापितम् ।।३-१-८५।।
( ३. १. १७३) ग्रन्थिते संदितं दृब्धं विसृतं विस्तृतं ततम्
( ३. १. १७४) अन्तर्गतं विस्मृतं स्यात् प्राप्तप्रणिहिते समे ।।३-१-८६।।
( ३. १. १७५) वेल्लितप्रेङ्खिताऽऽधूतचलिताऽऽकम्पिता धुते
( ३. १. १७६) नुत्तनुन्नाऽस्तनिष्ठयूताऽऽविद्धक्षिप्तेरिताः समाः ।।३-१-८७।।
( ३. १. १७७) परिक्षिप्तं तु निवृतम् मूषितं मुषिताऽर्थकम्
( ३. १. १७८) प्रवृद्धप्रसृते न्यस्तनिसृष्टे गुणिताऽऽहते ।।३-१-८८।।    -> गुण्ठितरूषिते
( ३. १. १७९) निदिग्धोपचिते गूढगुप्ते गुण्डितरूषिते
( ३. १. १८०) द्रुताऽवदीर्णे उद्गूर्णोद्यते काचितशिक्यिते ।।३-१-८९।।
( ३. १. १८१) घ्राणघ्राते दिग्धलिप्ते समुदक्तोद्धृते समे
( ३. १. १८२) वेष्टितं स्याद् वलयितं संवीतं रुद्धमावृतम् ।।३-१-९०।।
( ३. १. १८३) रुग्णं भुग्ने अथ निशितक्ष्णुतशातानितेजिते
( ३. १. १८४) स्याद् विनाशोन्मुखं पक्वम् ह्रीणह्रीतौ तु लज्जिते ।।३-१-९१।।
( ३. १. १८५) वृत्ते तु वृतव्यावृत्तौ संयोजित उपाहितः
( ३. १. १८६) प्राप्यं गम्यं समासाद्यम् स्यन्नं रीणं स्रुतम् स्नुते ।।३-१-९२।।
( ३. १. १८७) संगूढः स्यात् संकलितः अवगीतः ख्यातगर्हणः
( ३. १. १८८) विविधः स्याद् बहुविधो नानारूपः पृथग्विधः ।।३-१-९३।।
( ३. १. १८९) अवरीणो धिक्कृतश्चापि अवध्वस्तोऽवचूर्णितः
( ३. १. १९०) अनायासकृतं फाण्टम् स्वनितं ध्वनितं समे ।।३-१-९४।।
( ३. १. १९१) बद्धे संदानितं मूतमुद्दितं संदितं सितम्    -> क्षीराज्यऽऽ हविषां
( ३. १. १९२) निष्पक्वं क्वथितम् पाके क्षीराज्यपयसां शृतम् ।।३-१-९५।।
( ३. १. १९३) निर्वाणो मुनिवह्न्याऽऽदौ निर्वातस् तु गतानिले
( ३. १. १९४) पक्वं परिणते गूनं हन्ने मीढं तु मूत्रिते ।।३-१-९६।।
( ३. १. १९५) पुष्टे तु पुषितम् सोढो क्षान्तम् उद्वान्तमुद्गते
( ३. १. १९६) दान्तस्तु दमिते शान्तः शमिते प्रार्थितेऽर्दितः ।।३-१-९७।।    -> ज्ञप्तस्तु ग़्यपिते
( ३. १. १९७) ज्ञप्तस्तु ज्ञपिते छन्नश्छादिते पूजितेऽञ्चितः
( ३. १. १९८) पूर्णस्तु पूरिते क्लिष्टः क्लिशिते अवसिते सितः ।।३-१-९८।।
( ३. १. १९९) प्रुष्टप्लुष्टोषिता दग्धे तष्टत्वष्टौ तनूकृते
( ३. १. २००) वेधितच्छिद्रितौ विद्धे विन्नवित्तौ विचारिते ।।३-१-९९।।
( ३. १. २०१) निष्प्रभे विगताऽरोकौ विलीने विद्रुतद्रुतौ
( ३. १. २०२) सिद्धे निर्वृत्तनिष्पन्नौ दारिते भिन्नभेदितौ ।।३-१-१००।।
—————
—————

( ३. १. २०३) ऊतं स्यूतमुतं चेति त्रितयं तन्तु सन्तते
( ३. १. २०४) स्यादर्हिते नमस्यितनमसितमपचायिताऽर्चिताऽपचितम्
( ३. १. २०५) वरिवसिते वरिवस्यितमुपासितं चोपचरितं च
( ३. १. २०६) संतापितसंतप्तौ धूपित धूपायितौ च दूनश् च
( ३. १. २०७) हृष्टो मत्तस् तृप्तः प्रह्लन्नः प्रमुदितः प्रीतः
( ३. १. २०८) छिन्नं छातं लूनं कृत्तं दातं दितं छितं वृक्णम्
( ३. १. २०९) स्रस्तं ध्वस्तं भ्रष्टं स्कन्नं पन्नं च्युतं गलितम्
( ३. १. २१०) लब्धं प्राप्तं विन्नं भावितमासादितं च भूतम् च
( ३. १. २११) अन्वेषितं गवेषितमन्विष्टं मार्गितं मृगितम्
( ३. १. २१२) आर्द्रं सार्द्रं क्लिन्नं तिमितं स्मितितं समुन्नमुत्तं च
( ३. १. २१३) त्रातं त्राणं रक्षितमवितं गोपायितं च गुप्तं च
( ३. १. २१४) अवगणितमवमताऽवज्ञाते अवमानितं च परिभूते
( ३. १. २१५) त्यक्तं हीनं विधुतं समुज्झितं धूतमुत्सृष्टे
( ३. १. २१६) उक्तं भाषितमुदितं जल्पितमाख्यातमभिहितं लपितम्
( ३. १. २१७) बुद्धं बुधितं मनितं विदितं प्रतिपन्नमवसिताऽवगते
( ३. १. २१८) उरीकृतमुररीकृतमङ्गीकृतमाश्रुतं प्रतिज्ञातम्
( ३. १. २१९) संगीर्णविदितसंश्रुतसमाहितोपश्रुतोपगतम्
( ३. १. २२०) ईलितशस्तपणायितपनायितप्रणुतपणितपनितानि
( ३. १. २२१) अपि गीर्णवर्णिताऽभिष्टुतेडितानि स्तुताऽर्थानि
( ३. १. २२२) भक्षितचर्वितलिप्तप्रत्यवसितगिलितखादितप्सातम्
( ३. १. २२३) अभ्यवहृताऽन्नजग्धग्रस्तग्लस्ताऽशितं भुक्ते
( ३. १. २२४) क्षेपिष्ठक्षोदिष्ठप्रेष्ठवरिष्ठस्थविष्ठबंहिष्ठाः
( ३. १. २२५) क्षिप्रक्षुद्राऽभीप्सितपृथुपीवरबहुलप्रकर्षाऽर्थाः
( ३. १. २२६) साधिष्ठद्राघिष्ठस्फेष्ठगरिष्ठह्रसिष्ठवृन्दिष्ठाः
( ३. १. २२७) बाढव्यायतबहुगुरुवामनवृन्दारकाऽतिशये
% iti visheShyanighnavargaH 1 atra mU shlo 112 xe shlo 0
संकीर्णवर्गः |%atha saMkIrNavargaH |
( ३. २. २२८) प्रकृतिप्रत्ययाऽर्थाऽऽद्यैः संकीर्णे लिङ्गमुन्नयेत्
( ३. २. २२९) कर्म क्रिया तत्सातत्ये गम्ये स्युरपरस्पराः
( ३. २. २३०) साकल्याऽऽसंगवचने पारायणपरायणे
( ३. २. २३१) यदृच्छा स्वैरिता हेतुशून्या त्वास्था विलक्षणम्
( ३. २. २३२) शमथस् तु शमः शान्तिर् दान्तिस् तु दमथो दमः
( ३. २. २३३) अवदानं कर्म वृत्तं काम्यदानं प्रवारणम्
( ३. २. २३४) वशक्रिया संवननं मूलकर्म तु कार्मणम्
( ३. २. २३५) विधूननं विधुवनं तर्पणं प्रीणनाऽवनम्
( ३. २. २३६) पर्याप्तिः स्यात् परित्राणं हस्तधारणमित्यपि
( ३. २. २३७) सेवनं सीवनं स्यूतिर् विदरः स्फुटनं भिदा
( ३. २. २३८) आक्रोशनमभीषङ्गः संवेदो वेदना न ना
( ३. २. २३९) संमूर्च्छनमभिव्याप्तिर् याञ्चा भिक्षाऽर्थनाऽर्दना
( ३. २. २४०) वर्धनं छेदनेऽथ द्वे आनन्दनसभाजने
( ३. २. २४१) आप्रच्छन्नमथाऽऽम्नायः संप्रदायः क्षये क्षिया
( ३. २. २४२) ग्रहे ग्राहो वशः कान्तौ रक्ष्णस् त्राणे रणः कणे
( ३. २. २४३) व्यधो वेधे पचा पाके हवो हूतौ वरो वृत्तौ
( ३. २. २४४) ओषः प्लोषे नयो नाये ज्यानिर् जीर्णौ भ्रमो भ्रमौ
( ३. २. २४५) स्फातिर् वृद्धौ प्रथा ख्यातौ स्पृष्टिः पृक्तौ स्नवः स्रवे
( ३. २. २४६) एधा समृद्धौ स्फुरणे स्फुरणा प्रमितौ प्रमा
( ३. २. २४७) प्रसूतिः प्रसवे श्च्योते प्राधारः क्लमथः क्लमे
( ३. २. २४८) उत्कर्षोऽतिशये संधिः श्लेषे विषय आश्रये
( ३. २. २४९) क्षिपायां क्षेपणं गीर्णिर् गिरौ गुरणमुद्यमे
( ३. २. २५०) उन्नाय उन्नये श्रायः श्रयणे जयने जयः
( ३. २. २५१) निगादो निगदे मादो मद उद्वेग उद्भ्रमे
( ३. २. २५२) विमर्दनं परिमलोऽभ्युपपत्तिरनुग्रहः
( ३. २. २५३) निग्रहस् तद्विरुद्धः स्यादभियोगस् त्वभिग्रहः
( ३. २. २५४) मुष्टिबन्धस् तु संग्राहो डिम्बे डमरविप्लवौ
( ३. २. २५५) बन्धनं प्रसितिश् चारः स्पर्शः स्प्रष्टोपतप्तरि
( ३. २. २५६) निकारो विप्रकारः स्यादाकारस् त्विङ्ग इङ्गितम्
( ३. २. २५७) परिणामो विकारे द्वे समे विकृतिविक्रिये
( ३. २. २५८) अपहारस् त्वपचयः समाहारः समुच्चयः
( ३. २. २५९) प्रत्याहार उपादानं विहारस् तु परिक्रमः
( ३. २. २६०) अभिहारोऽभिग्रहणं निहारोऽभ्यवकर्षणम्
( ३. २. २६१) अनुहारोऽनुकारः स्यादर्थस्याऽपगमे व्ययः
( ३. २. २६२) प्रवाहस् तु प्रवृत्तिः स्यात् प्रवहो गमनं बहिः
( ३. २. २६३) वियामो वियमो यामो यमः संयामसंयमौ
( ३. २. २६४) हिम्साकर्माऽभिचारः स्याज् जागर्या जांगरा द्वयोः
( ३. २. २६५) विघ्नोऽन्तरायः प्रत्यूहः स्यादुपघ्नोऽन्तिकाश्रये
( ३. २. २६६) निर्वेश उपभोगः स्यात् परिसर्पः परिक्रिया
( ३. २. २६७) विधुरं तु प्रविश्लेषेऽभिप्रायश् छन्द आशयः
( ३. २. २६८) संक्षेपणं समसनं पर्यवस्था विरोधनम्
( ३. २. २६९) परिसर्या परीसारः स्यादास्या त्वासना स्थितिः
( ३. २. २७०) विस्तारो विग्रहो व्यासः स च शब्दस्य विस्तरः
( ३. २. २७१) संवाहनं मर्दनं स्याद् विनाशः स्याददर्शनम्
( ३. २. २७२) संस्तवः स्यात् परिचयः प्रसरस् तु विसर्पणम्
( ३. २. २७३) नीवाकस् तु प्रयामः स्यात् संनिधिः संनिकर्षणम्
( ३. २. २७४) लवोऽभिलाषो लवने निष्पावः पवने पवः
( ३. २. २७५) प्रस्तावः स्यादपसरस् त्रसरः सूत्रवेष्टनम्
( ३. २. २७६) प्रजनः स्यादुपसरः प्रश्रयप्रणयौ समौ
( ३. २. २७७) धीशक्तिर् निष्क्रमोऽस्त्री तु संक्रमो दुर्गसंचरः
( ३. २. २७८) प्रत्युत्क्रमः प्रयोगाऽर्थः प्रक्रमः स्यादुपक्रमः
( ३. २. २७९) स्यादभ्यादानमुद्धात आरम्भः संभ्रमस् त्वरा
( ३. २. २८०) प्रतिबन्धः प्रविष्टम्भोऽवनायस् तु निपातनम्
( ३. २. २८१) उपलम्भस् त्वनुभवः समालम्भो विलेपनम्
( ३. २. २८२) विप्रलम्भो विप्रयोगो विलम्भस् त्वतिसर्जनम्
( ३. २. २८३) विश्रावस् तु प्रतिख्यातिरवेक्षा प्रतिजागरः
( ३. २. २८४) निपाठनिपठौ पाठे तेमस्तेमौ समुन्दने
( ३. २. २८५) आदीनवाऽऽस्रवौ क्लेशे मेलके संगसंगमौ
( ३. २. २८६) संवीक्षनं विचयनं मार्गणं मृगणा मृगः
( ३. २. २८७) परिरम्भः परिष्वङ्गः संश्लेष उपगूहनम्
( ३. २. २८८) निर्वर्णनं तु निध्यानं दर्शनाऽऽलोकनेक्षणम्
( ३. २. २८९) प्रत्याख्यानं निरसनं प्रत्यादेशो निराकृतिः
( ३. २. २९०) उपशायो विशायश् च पर्यायशयनाऽर्थकौ
( ३. २. २९१) अर्तनं च ऋतीया च हृणीया च घृणाऽर्थकाः
( ३. २. २९२) स्याद् व्यत्यासो विपर्यासो व्यत्ययश् च विपर्यये
( ३. २. २९३) पर्ययोऽतिक्रमस् तस्मिन्नतिपात उपात्ययः
( ३. २. २९४) प्रेषणं यत् समाहूय तत्र स्यात् प्रतिशासनम्
( ३. २. २९५) स संस्तावः क्रतुषु या स्तुतिभूमिर् द्विजन्मनाम्
( ३. २. २९६) निधाय तक्ष्यते यत्र काष्ठे काष्ठं स उद्धनः
( ३. २. २९७) स्तम्बघ्नस् तु स्तम्बघनः स्तम्बो येन निहन्यते
( ३. २. २९८) आविधो विध्यते येन तत्र विष्वक्समे निघः
( ३. २. २९९) उत्ख़ारश् च निकारश् च द्वौ धान्योत्क्षेपणाऽर्थकौ
( ३. २. ३००) निगारोद्गारविक्षावोद्ग्राहास् तु गरणाऽऽदिषु
( ३. २. ३०१) आरत्यवरतिविरतय उपरामेऽथाऽस्त्रियां तु निष्ठेवः
( ३. २. ३०२) निष्ठयूतिर् निष्ठेवननिष्ठीवनमित्यभिन्नानि
( ३. २. ३०३) जवने जूतिः सातिस् त्ववसाने स्यादथ ज्वरे जूर्तिः
( ३. २. ३०४) उदजस् तु पशु प्रेरणमकरणिरित्याऽऽदयः शापे
( ३. २. ३०५) गोत्राऽन्तेभ्यस् तस्य वृन्दमित्यौपगवकाऽऽदिकम्
( ३. २. ३०६) आपूपिकं शाष्कुलिकमेवमाद्यमचेतसाम्
( ३. २. ३०७) माणवानां तु माणव्यं सहायानां सहायता
( ३. २. ३०८) हल्या हलानां ब्राह्मण्यवाडव्ये तु द्विजन्मनाम्
( ३. २. ३०९) द्वे पर्शुकानां पृष्ठानां पार्श्वं पृष्ठ्यमनुक्रमात्
( ३. २. ३१०) खलानां खलिनी खल्याऽप्यथ मानुष्यकं नृणाम्
( ३. २. ३११) ग्रामता जनता धूम्या पाश्या गल्या पृथक्पृथक्
( ३. २. ३१२) अपि साहस्रकारीषवार्मणाऽऽथर्वणाऽऽदिकम्
% iti saMkIrNavargaH 2 atra mUlashlokAH 42 xe shlo 0

नानार्थवर्गः %atha nAnArthavargaH
( ३. ३. ३१३) नानाऽर्थाः केऽपि कान्ताऽऽदि वर्गेष्वेवाऽत्र कीर्तिताः
( ३. ३. ३१४) भूरिप्रयोगा ये येषु पर्यायेष्वपि तेषु ते
( ३. ३. ३१५) आकाशे त्रिदिवे नाको लोकस् तु भुवने जने
( ३. ३. ३१६) पद्ये यशसि च श्लोकः शरे खड्गे च सायकः
( ३. ३. ३१७) जम्बुकौ क्रोष्टुवरुणौ पृथुकौ चिपिटाऽर्भकौ
( ३. ३. ३१८) आलोकौ दर्शनद्योतौ भेरीपटकमानकौ
( ३. ३. ३१९) उत्सङ्गचिह्नयोरङ्कः कलङ्कोऽङ्काऽपवादयोः
( ३. ३. ३२०) तक्षको नागवर्द्धक्योरर्कः स्फटिकसूर्ययोः
( ३. ३. ३२१) मरुते वेधसि ब्रघ्ने पुंसि कः कं शिरोऽम्बुनोः
( ३. ३. ३२२) स्यात् पुलाकस् तुच्छधान्ये संक्षेपे भक्तसिक्थके
( ३. ३. ३२३) उलूके करिणः पुच्छमूलोपान्ते च पेचकः
( ३. ३. ३२४) कमण्डलौ च करकः सुगते च विनायकः
( ३. ३. ३२५) किष्कुर् हस्ते वितस्तौ च शूककीटे च वृश्चिकः
( ३. ३. ३२६) प्रतिकूले प्रतीकस् त्रिष्वेकदेशे तु पुंस्ययम्
( ३. ३. ३२७) स्याद् भूतिकं तु भूनिम्बे कत्तृणे भूस्तृणेऽपि च
( ३. ३. ३२८) ज्योत्स्निकायां च घोषे च कोशातक्यथ कट्फले
( ३. ३. ३२९) सिते च खदिरे सोमवल्कः स्यादथ सिह्वके
( ३. ३. ३३०) तिलकल्के च पिण्याको बाह्लीकं रामठेऽपि च
( ३. ३. ३३१) महेन्द्र गुग्गुलूलूकव्यालग्राहिषु कौशिकः
( ३. ३. ३३२) रुक्तापशङ्कास्वातङ्कः स्वल्पेऽपि क्षुल्लकस् त्रिषु
( ३. ३. ३३३) जैवातृकः शशाङ्केऽपि खुरेऽप्यश्वस्य वर्तकः
( ३. ३. ३३४) व्याघ्रेऽपि पुण्डरीको ना यवान्यामपि दीपकः
( ३. ३. ३३५) शालावृकाः कपिक्रोष्टुश्वानः स्वर्णेऽपि गैरिकम्
( ३. ३. ३३६) पीडाऽर्थेऽपि व्यलीकं स्यादलीकं त्वप्रियेऽनृते
( ३. ३. ३३७) शीलाऽन्वयावनूके द्वे शल्के शकलवल्कले
( ३. ३. ३३८) साऽष्टे शते सुवर्णानां हेम्न्युरोभूषणे पले
( ३. ३. ३३९) दीनारेऽपि च निष्कोऽस्त्री कल्कोऽस्त्री शमलैनसोः
( ३. ३. ३४०) दम्भेऽप्यथ पिनाकोऽस्त्री शूलशङ्करधन्वनोः
( ३. ३. ३४१) धेनुका तु करेण्वां च मेघजाले च कालिका
( ३. ३. ३४२) कारिका यातनावृत्त्योः कर्णिका कर्णभूषणे
( ३. ३. ३४३) करिहस्तेऽङ्गुलौ पद्मबीजकोश्यां त्रिषूत्तरे
( ३. ३. ३४४) वृन्दारकौ रूपिमुख्यावेके मुख्याऽन्यकेवलाः
( ३. ३. ३४५) स्याद् दाम्भिकः कौक्कुटिको यश् चाऽदूरेरितेक्षणः
( ३. ३. ३४६) ललाटिकः प्रभोर् भालदर्शी कार्याऽक्षमश्
( ३. ३. ३४७) |ह् च यः
( ३. ३. ३४८) भूभृन्नितम्बवलयचक्रेषु कटकोऽस्त्रियाम्
( ३. ३. ३४९) सूच्यग्रे क्षुद्रशत्रौ च रोमहर्षे च कण्टकः
( ३. ३. ३५०) पाकौ पक्तिशिशू मध्यरत्ने नेतरि नायकः
( ३. ३. ३५१) पर्यङ्कः स्यात् परिकरे स्याद् व्याग्रेऽपि च लुब्धकः
( ३. ३. ३५२) पेटकस् त्रिषु वृन्देऽपि गुरौ देश्ये च देशिकः
( ३. ३. ३५३) खेटकौ ग्रामफलकौ धीवरेऽपिच जालिकः
( ३. ३. ३५४) पुष्परेणौ च किञ्जल्कः शुल्कोऽस्त्री स्त्रीधनेऽपि च
( ३. ३. ३५५) स्यात् कल्लोलेऽप्युत्कलिका वार्धकं भाववृन्दयोः
( ३. ३. ३५६) करिण्यां चापि गणिका दारकौ बालभेदकौ
( ३. ३. ३५७) अन्धेऽप्यनेडमूकः स्यात् टङ्कौ दर्पाऽश्मदारणौ
( ३. ३. ३५८) मृद्भाण्डेऽप्युष्ट्रिका मन्थे खजकं रसदर्वके
इति कान्ताः
( ३. ३. ३५९) मयूखस् त्विट्करज्वालास्वलिबाणौ शिलीमुखौ
( ३. ३. ३६०) शङ्खो निधौ ललटाऽस्थ्निकम्बौ न स्त्रीन्द्रियेऽपि खम्
( ३. ३. ३६१) धृणिज्वाले अपि शिखे शैलवृक्षौ नगावगौ
इति खान्ताः
( ३. ३. ३६२) आशुगौ वायुविशिखौ शराऽर्कविहगाः खगाः
( ३. ३. ३६३) पतङ्गौ पक्षिसूर्यौ च पूगः क्रमुकवृन्दयोः
( ३. ३. ३६४) पशवोऽपि मृगा वेगः प्रवाहजवयोरपि
( ३. ३. ३६५) परागः कौसुमे रेणौ स्नानीयादौ रजस्यपि
( ३. ३. ३६६) गजेऽपि नागमातङ्गावपाङ्गस् तिलकेऽपि च
( ३. ३. ३६७) सर्गः स्वभावनिर्मोक्षनिश्चयाऽध्यायसृष्टिषु
( ३. ३. ३६८) योगः संनहनोपायध्यानसंगतियुक्तिषु
( ३. ३. ३६९) भोगः सुखे स्त्र्यादिभृतावहेश् च फणकाययोः
( ३. ३. ३७०) चातके हरिणे पुंसि सारङ्गः शवले त्रिषु
( ३. ३. ३७१) कपौ च प्लवगः शापे त्वभिषङ्गः पराभवे
( ३. ३. ३७२) यानाऽऽद्यङ्गे युगः पुंसि युगं युग्मे कृताऽऽदिषु
( ३. ३. ३७३) स्वर्गेषुपशुवाग्वज्र दिङ्नेत्रधृणिभूजले
( ३. ३. ३७४) लक्ष्यदृष्ट्या स्त्रियां पुंसि गौर् लिङ्गं चिह्न शेफसोः
( ३. ३. ३७५) शृङ्गं प्राधान्यसान्वोश् च वराङ्गं मूर्धगुह्ययोः
( ३. ३. ३७६) भगं श्रीकाममाहात्म्यवीर्ययत्नाऽर्ककीर्तिषु
इति गान्ताः
( ३. ३. ३७७) परिघः परिघातेऽस्त्रेऽप्योघो वृन्देऽम्भसां रये
( ३. ३. ३७८) मूल्ये पूजाविधावर्घोऽहोदुःखव्यसनेष्वघम्
( ३. ३. ३७९) त्रिष्विष्टेऽल्पे लघुः काचाः शिक्यमृद्भेददृग्रुजः

इति घान्ताः
( ३. ३. ३८०) विपर्यासे विस्तरे च प्रपञ्चः पावके शुचिः
( ३. ३. ३८१) मास्यमात्ये चाप्युपधे पुंसि मेध्ये सिते त्रिषु
( ३. ३. ३८२) अभिष्वङ्गे स्पृहायां च गभस्तौ च रुचिः स्त्रियाम्
चान्ताः
( ३. ३. ३८३) प्रसन्ने भल्लुकेऽप्यच्छो गुच्छः स्तबक हारयोः
( ३. ३. ३८४) परिधानाऽञ्चले कच्छो जलप्रान्ते त्रि लिङ्गकः

इति क्षेपकच्छान्ताः
( ३. ३. ३८५) केकि तार्क्ष्यावहिभुजौ दन्तविप्राऽण्डजा द्विजाः
( ३. ३. ३८६) अजा विष्णुहरच्छागा गोष्ठाऽध्वनिवहा व्रजाः
( ३. ३. ३८७) धर्मराजौ जिनयमौ कुञ्जो दन्तेऽपि न स्त्रियाम्
( ३. ३. ३८८) वलजे क्षेत्रपूर्द्वारे वलजा वल्गुदर्शना
( ३. ३. ३८९) समे क्ष्माऽंशे रणेऽप्याजिः प्रजा स्यात् संततौ जने
( ३. ३. ३९०) अब्जौ शङ्खशशाङ्कौ च स्वके नित्ये निजं त्रिषु
इति जान्ताः
( ३. ३. ३९१) पुंस्यात्मनि प्रवीणेच क्षेत्रज्ञो वाच्यलिङ्गकः
( ३. ३. ३९२) संज्ञा स्याच् चेतना नाम हस्ताऽऽद्यैश् चार्थसूचना
( ३. ३. ३९३) दोषज्ञौ वैद्यविद्वांसौ ज्ञो विद्वान् सोमजोऽपि च
इति ञान्ताः
( ३. ३. ३९४) काकेभगण्डौ करटौ गजगण्डकटी कटौ
( ३. ३. ३९५) शिपिविष्टस् तु खलतौ दुश्चर्मणि महेश्वरे
( ३. ३. ३९६) देवशिल्पिन्यपि त्वष्टा दिष्टं दैवेऽपि न द्वयोः
( ३. ३. ३९७) रसे कटुः कट्वकार्ये त्रिषु मत्सरतीक्ष्णयोः
( ३. ३. ३९८) रिष्टं क्षेमाऽशुभाऽभावेष्वरिष्टे तु शुभाऽशुभे
( ३. ३. ३९९) मायानिश्चलयन्त्रेषु कैतवाऽनृतराशिषु
( ३. ३. ४००) अयोघने शैलशृङ्गे सीराङ्गे कूटमस्त्रियाम्
( ३. ३. ४०१) सूक्ष्मैलायां त्रुटिः स्त्री स्यात् कालेऽल्पे संशयेऽपि सा
( ३. ३. ४०२) अत्युत्कर्षाऽश्रयः कोट्यो मूले लग्नकचे जटा
( ३. ३. ४०३) व्युष्टिः फले समृद्धौ च दृष्टिर् ज्ञानेऽक्ष्णि दर्शने
( ३. ३. ४०४) इष्टिर् योगेच्छयोः सृष्टं निश्चिते बहुनि त्रिषु ( ‘ बहूनि’ ? )
( ३. ३. ४०५) कष्टे तु कृच्छ्रगहने दक्षाऽमन्दाऽगदेषु तु
( ३. ३. ४०६) पटुर् द्वौ वाच्यलिङ्गौ च नीलकण्ठः शिवेऽपि च

( ३. ३. ४०७) पोटा दासी द्विलिंगा च घृष्टी घर्षणसूकरौ
( ३. ३. ४०८) घटा घोष्ठ्यां हस्तिपङ्क्तौ कृपीटमुदरे जले
इति टान्ताः
( ३. ३. ४०९) पुंसि कोष्ठोऽन्तर्जठरं कुसूलोऽन्तर्गृहं तथा
( ३. ३. ४१०) निष्ठा निष्पत्तिनाशाऽन्ताः काष्ठोत्कर्षे स्थितौ दिशि
( ३. ३. ४११) त्रिषु ज्येष्ठोऽतिशस्तेऽपि कनिष्ठोऽतियुवाऽल्पयोः
इति ठान्ताः
( ३. ३. ४१२) दण्डोऽस्त्री लगुडेऽपि स्याद् गुडो गोलेक्षुपाकयोः
( ३. ३. ४१३) सर्प मांसात्पशू व्याडौ गोभूवाचस् त्विडा इलाः
( ३. ३. ४१४) क्ष्वेडवंशशलाकाऽपि नाडी कालेऽपि षट्क्षणे
( ३. ३. ४१५) काण्डोऽस्त्री दण्डबाणाऽर्ववर्गाऽवसरवारिषु
( ३. ३. ४१६) स्याद् भाण्डमश्वाऽऽभरणेऽमत्रे मूलवणिग्धने
इति डान्ताः
( ३. ३. ४१७) भृशप्रतिज्ञयोर् बाढं प्रगाढं भृशकृच्छ्रयोः
( ३. ३. ४१८) संघातग्रासयोः पिण्डी द्वयोः पुंसि कलेवरे
( ३. ३. ४१९) गण्डौ कपोलविस्फोटौ मुण्डकस् त्रिषु मुण्डिते
( ३. ३. ४२०) इक्षुभेदेऽपि खण्डोऽस्त्री शिखण्डो बर्हचूडयोः
( ३. ३. ४२१) शक्तस्थूलौ त्रिषु दृढौ व्यूढौ विन्यस्तसंहतौ
इति ढान्ताः
( ३. ३. ४२२) भ्रूणोऽर्भके स्त्रैणगर्भे बाणो बलिसुते शरे
( ३. ३. ४२३) कणोऽतिसूक्ष्मे धान्याऽंशे संघाते प्रमथे गणः
( ३. ३. ४२४) पणो द्यूताऽऽदिषूत्सृष्टे भृतौ मूल्ये धनेऽपि च
( ३. ३. ४२५) मौर्व्यां द्रव्याऽऽश्रिते सत्वशौर्यसंध्याऽऽदिके गुणः
( ३. ३. ४२६) निर्व्यापारस्थितौ कालविशेषोत्सवयोः क्षणः
( ३. ३. ४२७) वर्णो द्विजाऽऽदौ शुक्लाऽऽदौ स्तुतौ वर्णं तु वाऽक्षरे
( ३. ३. ४२८) अरुणो भास्करेऽपि स्याद् वर्णभेदेऽपि च त्रिषु
( ३. ३. ४२९) स्थाणुः शर्वोऽप्यथ द्रोणः काकेऽप्याजौ रवे रणः
( ३. ३. ४३०) ग्रामणीर् नापिते पुंसि श्रेष्ठे ग्रामाऽधिपे त्रिषु
( ३. ३. ४३१) ऊर्णा मेषाऽऽदिलोम्नि स्यादावर्ते चान्तरा भ्रुवोः
( ३. ३. ४३२) हरिणी स्यान् मृगी हेमप्रतिमा हरिता च या
( ३. ३. ४३३) त्रिषु पाण्डौ च हरिणः स्थूणा स्तम्भेऽपि वेश्मनः
( ३. ३. ४३४) त्रिष्णे स्पृहापिपासे द्वे जुगुप्साकरुणे घृणे
( ३. ३. ४३५) वणिक्पथे च विपणिः सुरा प्रत्यक् च वारुणी
( ३. ३. ४३६) करेणुरिभ्यां स्त्री नेभे द्रविणं तु बलं धनम्
( ३. ३. ४३७) शरणं गृहरक्षित्रोः श्रीपर्णं कमलेऽपि च
( ३. ३. ४३८) विषाऽभिमरलोहेषु तीक्ष्णं क्लीबे खरे त्रिषु
( ३. ३. ४३९) प्रमाणं हेतुमर्यादाशास्त्रेयत्ताप्रमातृषु
( ३. ३. ४४०) करणं साधकतमं क्षेत्रगात्रेन्द्रियेष्वपि
( ३. ३. ४४१) प्राण्युत्पादे संसरणमसंबाधचमूगतौ
( ३. ३. ४४२) घण्टापथेऽथ वान्ताऽन्ने समुद्गिरणमुन्नये
( ३. ३. ४४३) अतस् त्रिषु विषाणं स्यात् पशुशृङ्गेभदन्तयोः
( ३. ३. ४४४) प्रवणे क्रमनिम्नोर्व्यां प्रह्वे ना तु चतुष्पथे
( ३. ३. ४४५) संकीर्णौ निचिताऽशुद्धा विरिणं शून्यमूषरम्
( ३. ३. ४४६) सेतौ च चरणो वेणी नदीभेदे कचोच्चये
इति णान्ताः
( ३. ३. ४४७) देवसूर्यौ विवस्वन्तौ सरस्वन्तौनदाऽर्णवौ

( ३. ३. ४४८) पक्षितार्क्ष्यौ गरुत्मन्तौ शकुन्तौ भासपक्षिणौ
( ३. ३. ४४९) अग्न्युत्पातौ धूमकेतू जीमूतौ मेघपर्वतौ
( ३. ३. ४५०) हस्तौ तु पाणिनक्षत्रे मरुतौ पवनाऽमरौ
( ३. ३. ४५१) यन्ता हस्तिपके सूते भर्ता धातरि पोष्टरि
( ३. ३. ४५२) यानपात्रे शिशौ पोतः प्रेतः प्राण्यन्तरे मृते
( ३. ३. ४५३) ग्रहभेदे ध्वजे केतुः पार्थिवे तनये सुतः
( ३. ३. ४५४) स्थपतिः कारुभेदेऽपि भूभृद् भूमिधरे नृपे
( ३. ३. ४५५) मूर्धाभिषिक्तो भूपेऽपि ऋतुः स्त्री कुसुमेऽपि च
( ३. ३. ४५६) विष्णावप्यजिताऽव्यक्तौ सूतस् त्वष्टरि सारथौ
( ३. ३. ४५७) व्यक्तः प्राज्ञेऽपि दृष्टान्तावुभौ शास्त्रनिदर्शने
( ३. ३. ४५८) क्षत्ता स्यात् सारथौ द्वाःस्थे क्षत्रियायां च शूद्रजे
( ३. ३. ४५९) वृत्तान्तः स्यात् प्रकरणे प्रकारे कार्त्स्न्यवार्तयोः
( ३. ३. ४६०) आनर्तः समरे नृत्यस्थान नीवृद्विशेषयोः
( ३. ३. ४६१) कृतान्तो यम सिद्धान्त दैवाऽकुशलकर्मसु
( ३. ३. ४६२) श्लेष्माऽऽदि रस रक्ताऽऽदि महा भूतानि तद् गुणाः
( ३. ३. ४६३) इन्द्रियाण्यश्म विकृतिः शब्दयोनिश् च धातवः
( ३. ३. ४६४) कक्षान्तरेऽपि शुद्धान्तो भूपस्याऽसर्व गोचरे
( ३. ३. ४६५) कासू सामर्थ्ययोः शक्तिर् मूर्तिः काठिन्यकाययोः ||
( ३. ३. ४६६) विस्तार वल्लयोर् व्रततिर् वसती रात्रिवेश्मनोः
( ३. ३. ४६७) क्षयाऽर्चयोरपचितिः सातिर् दानाऽवसानयोः ||
( ३. ३. ४६८) आर्तिः पीडा धनुष्कोट्योर् जातिः सामान्यजन्मनोः
( ३. ३. ४६९) प्रचार स्यन्दयो रीतिरीतिर् डिम्ब प्रवासयोः
( ३. ३. ४७०) उदयेऽधिगमे प्राप्तिस्त्रेता त्वग्नित्रये युगे
( ३. ३. ४७१) वीणाभेदेऽपि महती भूतिर् भस्मनि सम्पदि
( ३. ३. ४७२) नदी नगर्योर् नागानां भोगवत्यथ संगरे
( ३. ३. ४७३) संगे सभायां समितिः क्षयवासावपि क्षिती
( ३. ३. ४७४) रवेरर्चिश् च शस्त्रं च वह्निज्वाला च हेतयः
( ३. ३. ४७५) जगती जगति छन्दोविशेषोऽपि क्षितावपि
( ३. ३. ४७६) पङ्क्तिश् छन्दोऽपि दशमं स्यात् प्रभावेऽपि चाऽऽयतिः
( ३. ३. ४७७) पत्तिर् गतौ च मूले तु पक्षतिः पक्षभेदयोः
( ३. ३. ४७८) प्रकृतिर् योनिलिङ्गे च कैशिक्याऽऽद्याश् च वृत्तयः
( ३. ३. ४७९) सिकताः स्युर् वालुकाऽपि वेदे श्रवसि च श्रुतिः
( ३. ३. ४८०) वनिता जनिताऽत्यर्थाऽनुरागायां च योषिति
( ३. ३. ४८१) गुप्तिः क्षितिव्युदासेऽपि धृतिर् धारणधैर्ययोः
( ३. ३. ४८२) बृहती क्षुद्र वार्ताकी छन्दोभेदे महत्यपि
( ३. ३. ४८३) वासिता स्त्री करिण्योश् च वार्ता वृत्तौ जनश्रुतौ
( ३. ३. ४८४) वार्तं फल्गुन्यरोगे च त्रिष्वप्सु च घृताऽमृते
( ३. ३. ४८५) कलधौतं रूप्यहेम्नोर् निमित्तम् हेतुलक्ष्मणोः
( ३. ३. ४८६) श्रुतं शास्त्राऽवधृतयोर् युगपर्याप्तयोः कृतम्
( ३. ३. ४८७) अत्याहितं महाभीतिः कर्म जीवाऽनपेक्षि च
( ३. ३. ४८८) युक्ते क्ष्माऽऽदावृते भूतं प्राण्यतीते समे त्रिषु
( ३. ३. ४८९) वृत्तं पद्ये चरित्रे त्रिष्वतीते दृढनिस्तले
( ३. ३. ४९०) महद् राज्यं चाऽवगीतं जन्ये स्याद् गर्हिते त्रिषु
( ३. ३. ४९१) श्वेतं रूप्येऽपि रजतं हेम्नि रूप्ये सिते त्रिषु
( ३. ३. ४९२) त्रिष्वितो जगदिङ्गेऽपि रक्तं नील्याऽऽदि रागि च
( ३. ३. ४९३) अवदातः सिते पीते शुद्धे बद्धाऽर्जुनौ सितौ
( ३. ३. ४९४) युक्तेऽति संस्कृतेऽमर्षिण्यभिनीतोऽथ संस्कृतम्
( ३. ३. ४९५) कृत्रिमे लक्षणोपेतेऽप्यनन्तोऽनवधावपि
( ३. ३. ४९६) ख्याते हृष्टे प्रतीतोऽभिजातस् तु कुलजे बुधे
( ३. ३. ४९७) विविक्तौ पूतविजनौ मूर्छितौ मूढसोच्छ्रयौ
( ३. ३. ४९८) द्वौ चाम्ल परुषौ शुक्तौ शिती धवलमेचकौ
( ३. ३. ४९९) सत्ये साधौ विद्यमाने प्रशस्तेऽभ्यर्हिते च सत्
( ३. ३. ५००) पुरस्कृतः पूजितेऽरात्यभियुक्तेऽग्रतः कृते
( ३. ३. ५०१) निवातावाश्रयाऽवातौ शस्त्राऽभेद्यं च वर्म यत्
( ३. ३. ५०२) जातोन्नद्धप्रवृद्धाः स्युरुच्छ्रिता उत्थितास् त्वमी
( ३. ३. ५०३) वृद्धिमत् प्रोद्यतोत्पन्ना आदृतौ सादराऽर्चितौ
( ३. ३. ५०४) समूहोत्पन्नयोर् जातमहिजिच् छ्रीपतीन्द्रयोः
( ३. ३. ५०५) सौप्तिकेऽपि प्रपातोऽथावपातावतटावटौ
( ३. ३. ५०६) समित् सङ्गे रणेऽपि स्त्री व्यवस्थायामपि स्थितिः
( ३. ३. ५०७) अर्थोऽभिधेय रै वस्तु प्रयोजन निवृत्तिषु
( ३. ३. ५०८) निपानाऽऽगमयोस् तीर्थमृषि जुष्टे जले गुरौ
( ३. ३. ५०९) समर्थस् त्रिषु शक्तिस्थे संबद्धाऽर्थे हितेऽपि च
( ३. ३. ५१०) दशमीस्थौ क्षीणराग वृद्धौ वीथी पदव्यपि
( ३. ३. ५११) आस्थानी यत्नयोरास्था प्रस्थोऽस्त्री सानु मानयोः
( ३. ३. ५१२) शास्त्र द्रविणयोर् ग्रन्थः संस्थाऽऽधारे स्थितौ मृतौ
इति थान्ताः
( ३. ३. ५१३) अभिप्राय वशौ छन्दावब्दौ जीमूत वत्सरौ
( ३. ३. ५१४) अपवादौ तु निन्दाऽऽज्ञे दायादौ सुत बान्धवौ
( ३. ३. ५१५) पादा रश्म्यङ्घ्रि तुर्यांशाश् चन्द्राऽग्न्यर्कास् तमोनुदः
( ३. ३. ५१६) निर्वादो जनवादेऽपि शादो जम्बाल शष्पयोः
( ३. ३. ५१७) आरावे रुदिते त्रातर्याक्रन्दो दारुणे रणे
( ३. ३. ५१८) स्यात् प्रसादोऽनुरगेऽपि सूदः स्याद् व्यञ्जनेऽपि च
( ३. ३. ५१९) गोष्ठाऽध्यक्षेऽपि गोविन्दो हर्षेऽप्यामोदवन् मदः
( ३. ३. ५२०) प्राधान्ये राजलिङ्गे च वृषाङ्गे ककुदोऽस्त्रियाम्
( ३. ३. ५२१) स्त्री संविज्ज्ञान संभाषा क्रियाकाराऽऽजि नामसु
( ३. ३. ५२२) धर्मे रहस्युपनिषत् स्यादृतौ वत्सरे शरत्
( ३. ३. ५२३) पदं व्यवसिति त्राण स्थान लक्ष्माङ्घ्रि वस्तुषु
( ३. ३. ५२४) गोष्पदं सेविते माने प्रतिष्ठा कृत्यमास्पदम्
( ३. ३. ५२५) त्रिष्विष्ट मधुरौ स्वादू मृदू चातीक्ष्ण कोमलौ
( ३. ३. ५२६) मूढाऽल्पाऽपटु निर्भाग्या मन्दाः स्युर् द्वौ तु शारदौ
( ३. ३. ५२७) प्रत्यग्राऽप्रतिभौ विद्वत् सुप्रगल्भौ विशारदौ
इति दान्ताः
( ३. ३. ५२८) व्यामो वटश् च न्यग्रोधावुत्सेधः काय उन्नतिः
( ३. ३. ५२९) पर्याहारश् च मार्गश्, ह् च विवधौ वीवधौ च तौ
( ३. ३. ५३०) परिधिर् यज्ञिय तरोः शाखायामुपसूर्यके
( ३. ३. ५३१) बन्धकं व्यसनं चेतः पीडाऽधिष्ठानमाधयः
( ३. ३. ५३२) स्युः समर्थन नीवाक नियमाश् च समाधयः
( ३. ३. ५३३) दोषोत्पादेऽनुबन्धः स्यात् प्रकृतस्याऽदि विनश्वरे
( ३. ३. ५३४) मुख्याऽनुयायिनि शिशौ प्रकृत्याऽनुवर्तने
( ३. ३. ५३५) विधुर् विष्णौ चन्द्रमसि परिच्छेदे बिलेऽवधिः
( ३. ३. ५३६) विधिर् विधाने दैवेऽपि प्रणिधिः प्रार्थने चरे
( ३. ३. ५३७) बुध वृद्धौ पण्डितेऽपि स्कन्धः समुदयेऽपि च
( ३. ३. ५३८) देशे नद विशेषेऽब्धौ सिन्धुर् ना सरिति स्त्रियाम्
( ३. ३. ५३९) विधा विधौ प्रकारे च साधू रम्येऽपि च त्रिषु
( ३. ३. ५४०) वधूर् जाया स्नुषा स्त्री च सुधा लेपोऽमृतं स्नुही
( ३. ३. ५४१) संधा प्रतिज्ञा मर्यादा श्रद्धा संप्रत्ययः स्पृहा
( ३. ३. ५४२) मधु मद्ये पुष्परसे क्षौद्रेऽप्यन्धं तमस्यपि
( ३. ३. ५४३) अतस् त्रिषु समुन्नद्धौ पण्डितंमन्य गर्वितौ
( ३. ३. ५४४) ब्रह्मबन्धुरधिक्षेपे निर्देशेऽथाऽवलम्बितः
( ३. ३. ५४५) अविदूरोऽप्यवष्टब्धः प्रसिद्धौ ख्यात भूषितौ
( ३. ३. ५४६) लेशेऽपि गन्धः संबाधो गुह्यसंकुलयोरपि
( ३. ३. ५४७) बाधा निषेधे दुःखे च ज्ञातृचान्द्रिसुरा बुधाः
( ३. ३. ५४८) सूर्य वह्नी चित्रभानू भानू रश्मि दिवाकरौ
( ३. ३. ५४९) भूतात्मानौ धातृ देहौ मूर्ख नीचौ पृथग्जनौ
( ३. ३. ५५०) ग्रावाणौ शैलपाषाणौ पत्रिणौ शरपक्षिणौ
( ३. ३. ५५१) तरुशैलौ शिखरिणौ शिखिनौ वह्नि बर्हिणौ
( ३. ३. ५५२) प्रतियत्नावुभौ लिप्सोपग्रहावथ सादिनौ
( ३. ३. ५५३) द्वौ सारथि हयारोहौ वाजिनोऽश्वेषु पक्षिणः
( ३. ३. ५५४) कुलेऽप्यभिजनो जन्म भूम्यामप्यथ हायनाः
( ३. ३. ५५५) वर्षार्चिर् व्रीहिभेदाश् च चन्द्राग्न्यर्का विरोचनाः
( ३. ३. ५५६) केशेऽपि वृजिनो विश्वकर्माऽर्क सुरशिल्पिनोः
( ३. ३. ५५७) आत्मा यत्नो धृतिर् बुद्धिः स्वभावो ब्रह्म वर्ष्म च
( ३. ३. ५५८) शक्रो घातुक मत्तेभो वर्षुकाऽब्दो घनाघनः
( ३. ३. ५५९) अभिमानोऽर्थाऽऽदि दर्पे ज्ञाने प्रणय हिंसयोः
( ३. ३. ५६०) घनो मेघे मूर्तिगुणे त्रिषु मूर्ते निरन्तरे
( ३. ३. ५६१) इनः सूर्ये प्रभौ राजा मृगाङ्के क्षत्रिये नृपे
( ३. ३. ५६२) वाणिन्यौ नर्तकी दूत्यौ स्रवन्त्यामपि वाहिनी
( ३. ३. ५६३) ह्लादिन्यौ वज्रतडितौ वन्दायामपि कामिनी
( ३. ३. ५६४) त्वग् देहयोरपि तनुः सूनाऽधो जिह्विकाऽपि च
( ३. ३. ५६५) क्रतु विस्तारयोरस्त्री वितानं त्रिषु तुच्छके
( ३. ३. ५६६) मन्देऽथ केतनं कृत्ये केतावुपनिमन्त्रणे
( ३. ३. ५६७) वेदस् तत्त्वं तपो ब्रह्म ब्रह्मा विप्रः प्रजापतिः
( ३. ३. ५६८) उत्साहने च हिंसायां सूचने चाऽपि गन्धनम्
( ३. ३. ५६९) आतञ्चनं प्रतीवाप जवनाऽऽप्यायनाऽर्थकम्
( ३. ३. ५७०) व्यञ्जनं लाञ्छनं श्मश्रु निष्ठानाऽवयवेष्वपि
( ३. ३. ५७१) स्यात् कौलीनं लोकवादे युद्धे पश्वहि पक्षिणाम्
( ३. ३. ५७२) स्यादुद्यानं निःसरणे वनभेदे प्रयोजने
( ३. ३. ५७३) अवकाशे स्थितौ स्थानं क्रीडाऽऽदावपि देवनम्
( ३. ३. ५७४) व्युत्थानं प्रतिरोधे च विरोधाऽऽचरणेऽपि च
( ३. ३. ५७५) उत्थानं पौरुषे तन्त्रे संनिविष्टोद्गमेऽपि च
( ३. ३. ५७६) मारणे मृतसंस्कारे गतौ द्रव्येऽर्थ दापने
( ३. ३. ५७७) निर्वर्तनोपकरणाऽनुव्रज्यासु च साधनम्
( ३. ३. ५७८) निर्यातनं वैर शुद्धौ दाने न्यासाऽर्पणेऽपि च
( ३. ३. ५७९) व्यसनं विपदि भ्रंशे दोषे कामजकोपजे
( ३. ३. ५८०) पक्ष्माऽक्षिलोम्नि किञ्जल्के तन्त्वाऽऽद्यम्शेऽप्यणीयसि
( ३. ३. ५८१) तिथिभेदे क्षणे पर्व वर्त्म नेत्रच्छदेऽध्वनि
( ३. ३. ५८२) अकार्यगुह्ये कौपीनं मैथुनं संगतौ रते
( ३. ३. ५८३) प्रधानं परमाऽऽत्मा धीः प्रज्ञानं बुद्धिचिह्नयोः
( ३. ३. ५८४) प्रसूनं पुष्पफलयोर् निधनं कुलनाशयोः
( ३. ३. ५८५) क्रन्दने रोदनाऽऽह्वाने वर्ष्म देहप्रमाणयोः
( ३. ३. ५८६) गृहदेहत्विट्प्रभावा धामान्यथ चतुष्पथे
( ३. ३. ५८७) संनिवेशे च संस्थानं लक्ष्म चिह्नप्रधानयोः
( ३. ३. ५८८) आच्छादने संविधानमपवारणमित्युभे
( ३. ३. ५८९) आराधनं साधने स्यादवाप्तौ तोषणेऽपि च
( ३. ३. ५९०) अधिष्ठानं चक्रपुरप्रभावाऽध्यासनेष्वपि
( ३. ३. ५९१) रत्नं स्वजातिश्रेष्ठेऽपि वने सलिलकानने
( ३. ३. ५९२) तलिनं विरले स्तोके वाच्यलिङ्गं तथोत्तरे
( ३. ३. ५९३) समानाः सत्समैके स्युः पिशुनौ खलसूचकौ
( ३. ३. ५९४) हीनन्यूनावूनगर्ह्यौ वेगिशूरौ तरस्विनौ
( ३. ३. ५९५) अभिपन्नोऽपराद्धोऽभिग्रस्तव्यापद्गतावपि
( ३. ३. ५९६) कलापो भूषणे बर्हे तूणीरे संहतावपि
( ३. ३. ५९७) परिच्छदे परीवापः पर्युप्तौ सलिलस्थितौ
( ३. ३. ५९८) गोधुग्गोष्ठपती गोपौ हरविष्णू वृषाकपी
( ३. ३. ५९९) बाष्पमूष्माश्रु कशिपु त्वन्नमाच्छादनं द्वयम्
( ३. ३. ६००) तल्पं शय्याऽट्टदारेषु स्तम्बेऽपि विटपोऽस्त्रियाम्
( ३. ३. ६०१) प्राप्तरूपस्वरूपाऽभिरूपा बुधमनोज्ञयोः
( ३. ३. ६०२) भेद्यलिङ्गा अमी कूर्मी वीणाभेदश्च कच्छपी
( ३. ३. ६०३) कुतपो मृगरोमोत्थपटे चाह्नो.ष्टमेंऽशके
( ३. ३. ६०४) शिफा शिखायां सरिति मांसिकायां च मातरि
( ३. ३. ६०५) शफं मूले तरूणां स्याद्गवादीनां खुरेऽपि च
( ३. ३. ६०६) गुल्फः स्याद्गुंफने बाहोरलंकारे च कीर्तितः
( ३. ३. ६०७) रवर्णे पुंसि रेफः स्यात्कुत्सिते वाच्यलिङ्गकः
इति फान्ताः
( ३. ३. ६०८) अन्तराभवसत्वेऽश्वे गन्धर्वो दिव्यगायने
( ३. ३. ६०९) कम्बुर् ना वलये शङ्खे द्विजिह्वौ सर्पसूचकौ
( ३. ३. ६१०) पूर्वोऽन्यलिङ्गः प्रागाह पुमूबहुत्वेऽपि पूर्वजान्
( ३. ३. ६११) चित्रपुङ्खेऽपि कादम्बो नितम्बोऽद्रितटे कटौ
( ३. ३. ६१२) दर्वी फणाऽपि बिम्बोऽस्त्री मण्डलेऽपि च
इति बान्ताः
( ३. ३. ६१३) कुम्भौ घटेभमूर्धांशौ डिम्भौ तु शिशुबालिशौ
( ३. ३. ६१४) स्तम्भौ स्थूणाजडीभावौ शम्भू ब्रह्मत्रिलोचनौ
( ३. ३. ६१५) कुक्षिभ्रूणाऽर्भका गर्भा विस्रम्भः प्रणयेऽपि च
( ३. ३. ६१६) स्याद्भेर्यां दुन्दुभिः पुंसि स्यादक्षे दुन्दुभिः स्त्रियाम्
( ३. ३. ६१७) स्यान्महारजते क्लीबं कुसुम्भं करके पुमान्
( ३. ३. ६१८) क्षत्रियेऽपि च नाभिर् ना सुरभिर् गवि च स्त्रियाम्
( ३. ३. ६१९) सभा संसदि सभ्ये च त्रिष्वध्यक्षेऽपि वल्लभः
( ३. ३. ६२०) किरण प्रग्रहौ रश्मी कपिभेकौ प्लवङ्गमौ
( ३. ३. ६२१) इच्छामनोभवौ कामौ शक्त्युद्योगौ पराक्रमौ
( ३. ३. ६२२) धर्माः पुण्ययमन्यायस्वभावाऽऽचारसोमपाः
( ३. ३. ६२३) उपायपूर्व आरम्भ उपधा चाप्युपक्रमः
( ३. ३. ६२४) वणिक्पथः पुरं वेदो निगमा नागरो वणिक्
( ३. ३. ६२५) नैगमौ द्वौ बले रामो नीलचारुसिते त्रिषु
( ३. ३. ६२६) शब्दाऽऽदिपूर्वो वृन्देऽपि ग्रामः क्रान्तौ च विक्रमः
( ३. ३. ६२७) स्तोमः स्तोत्रेऽध्वरे वृन्दे जिह्वास्तु कुतिलेऽलसे
( ३. ३. ६२८) उष्णेऽपि घर्मश् चेष्टाऽलङ्कारे भ्रान्तौ च विभ्रमः
( ३. ३. ६२९) गुल्मा रुक्स्तम्बसेनाश्च जामिः स्वसृकुलस्त्रियोः
( ३. ३. ६३०) क्षितिक्षान्त्योः क्षमा युक्ते क्षमं शक्ते हिते त्रिषु
( ३. ३. ६३१) त्रिषु श्यामौ हरित्कृष्णौ श्यामा स्याच्छारिवा निशा
( ३. ३. ६३२) ललामं पुच्छपुण्ड्राऽश्वभूषाप्राधान्यकेतुषु
( ३. ३. ६३३) सूक्ष्ममध्यात्ममप्याद्ये प्रधाने प्रथमस्त्रिषु
( ३. ३. ६३४) वामौ वल्गुप्रतीपौ द्वावधमौ न्यूनकुत्सितौ
( ३. ३. ६३५) जीर्णं च परिभुक्तं च यातयाममिदं द्वयम्
गान्ताः
( ३. ३. ६३६) तुरङ्गगरुडौ तार्क्ष्यौ निलयाऽपचयौ क्षयौ
( ३. ३. ६३७) श्वशुर्यौ देवरश्यालौ भ्रातृव्यौ भ्रातृजद्विषौ
( ३. ३. ६३८) पर्जन्यौ रसदब्देन्द्रौ स्यादर्यः स्वामिवैश्ययोः
( ३. ३. ६३९) तिष्यः पुष्ये कलियुगे पर्यायोऽवसरे क्रमे
( ३. ३. ६४०) प्रत्ययोऽधीन शपथज्ञानविश्वासहेतुषु
( ३. ३. ६४१) रन्ध्रे शब्देऽथानुशयो दीर्घद्वेषाऽनुतापयोः
( ३. ३. ६४२) स्थूलोच्चयस् त्वसाकल्ये नागानां मध्यमे गते
( ३. ३. ६४३) समयाः शपथाऽऽचारकालसिद्धान्तसंविदः
( ३. ३. ६४४) व्यसनान्यशुभं दैवं विपदित्यनयास्त्रयः
( ३. ३. ६४५) अत्ययोऽतिक्रमे कृच्छ्रे दोषे दण्डेऽप्यथाऽऽपदि
( ३. ३. ६४६) युद्धायत्योः संपरायः पूज्यस्तु श्वशुरेऽपि च
( ३. ३. ६४७) पस्चादवस्थायि बलं समवायश्च सन्नयौ
( ३. ३. ६४८) संघाते संनिवेशे च संस्त्यायः प्रणयास्त्वमी
( ३. ३. ६४९) विस्रम्भयाञ्चाप्रेमाणो विरोधेऽपि समुच्छ्रयः
( ३. ३. ६५०) विषयो यस्य यो ज्ञातस् तत्र शब्दाऽऽदिकेष्वपि
( ३. ३. ६५१) निर्यासेऽपि कषायो स्त्री सभायां च प्रतिश्रयः
( ३. ३. ६५२) प्रायो भूम्न्यन्तगमने मन्युर् दैन्ये क्रतौ क्रुधि
( ३. ३. ६५३) रहस्योपस्थयोर् गुह्यं सत्यं शपथतथ्ययोः
( ३. ३. ६५४) वीर्यं बले प्रभावे च द्रव्यं भव्ये गुणाऽऽश्रये
( ३. ३. ६५५) धिष्ण्यं स्थाने गृहे भेऽग्नौ भाग्यं कर्म शुभाऽशुभम्
( ३. ३. ६५६) कशेरु हेम्नोर् गाङ्गेयं विशल्या दन्तिकाऽपि च
( ३. ३. ६५७) वृषाकपायी श्रीगौर्योरभिज्ञा नामशोभयोः
( ३. ३. ६५८) आरम्भो निष्कृतिः शिक्षा पूजनं संप्रधारणम्
( ३. ३. ६५९) उपायः कर्म चेष्टा च चिकित्सा च नव क्रियाः
( ३. ३. ६६०) छाया सूर्यप्रिया कान्तिः प्रतिबिम्बमनातपः
( ३. ३. ६६१) कक्ष्या प्रकोष्ठे हर्म्याऽऽदेः काञ्च्यां मध्येभबन्धने
( ३. ३. ६६२) कृत्या क्रियादेवतयोस् त्रिषु भेद्ये धनाऽऽदिभिः
( ३. ३. ६६३) जन्यः स्याज्जनवादेऽपि जघन्योऽन्त्येऽधमेऽपि च
( ३. ३. ६६४) गर्ह्याऽधीनौ च वक्तव्यौ कल्यौ सज्जनिरामयौ
( ३. ३. ६६५) आत्मवाननपेतोऽर्थादर्थ्यौ पुण्यं तु चार्वपि
( ३. ३. ६६६) रूप्यं प्रशस्तरूपेऽपि वदान्यो वल्गुवागपि
( ३. ३. ६६७) न्याय्येऽपि मध्यं सौम्यं तु सुन्दरे सोमदैवते
( ३. ३. ६६८) निवहाऽवसरौ वारौ संस्तरौ प्रस्तराऽध्वरौ
( ३. ३. ६६९) गुरू गोष्पतिपित्राद्यौ द्वापरौ युगसंशयौ
( ३. ३. ६७०) प्रकारौ भेदसादृश्ये आकाराविङ्गिताऽऽकृती
( ३. ३. ६७१) किंशारू धान्यशूकेषु मरू धन्वधराधरौ
( ३. ३. ६७२) अद्रयो द्रुमशैलाऽर्काः स्त्रीस्तनाऽब्दौ पयोधरौ
( ३. ३. ६७३) ध्वान्ताऽरिदानवा वृत्रा बलिहस्ताऽंशवः कराः
( ३. ३. ६७४) प्रदरा भङ्गनारीरुक्बाणा अस्राः कचा अपि
( ३. ३. ६७५) अजातशृङ्गो गौः कालेऽप्यश्मश्रुर्ना च तूबरौ
( ३. ३. ६७६) स्वर्णेऽपि राः परिकरः पर्यङ्कपरिवारयोः
( ३. ३. ६७७) मुक्ताशुद्धौ च तारः स्याच्छारो वायौ स तु त्रिषु
( ३. ३. ६७८) कर्बुरेऽथ प्रतिज्ञाऽऽजिसंविदापत्सु संगरः
( ३. ३. ६७९) वेदभेदे गुप्तवादे मन्त्रो मित्रो रवावपि
( ३. ३. ६८०) मखेषु यूपखण्डेऽपि स्वरुर्गुह्येऽप्यवस्करः
( ३. ३. ६८१) आडम्बरस् तूर्यरवे गजेन्द्राणां च गर्जिते
( ३. ३. ६८२) अभिहारोऽभियोगे च चौर्ये संनहनेऽपि च
( ३. ३. ६८३) स्याज्जङ्गमे परीवारः खड्गकोशे परिच्छदे
( ३. ३. ६८४) विष्टरो विटपी दर्भमुष्टिः पीठाऽऽद्यमासनम्
( ३. ३. ६८५) द्वारि द्वाः स्थे प्रतीहारः प्रतीहार्यप्यनन्तरे
( ३. ३. ६८६) विपुले नकुले विष्णौ बभ्रुर्ना पिङ्गले त्रिषु
( ३. ३. ६८७) सारो बले स्थिराऽंशे च न्याय्ये क्लीबं वरे त्रिषु
( ३. ३. ६८८) दुरोदरो द्यूतकारे पणे द्यूते दुरोदरम्
( ३. ३. ६८९) महाऽरण्ये दुर्गपथे कान्तारं पुन्नपुंसकम्
( ३. ३. ६९०) मत्सरोऽन्यशुभद्वेषे तद्वत्कृपणयोस्त्रिषु
( ३. ३. ६९१) देवाद्वृते वरः श्रेष्ठे त्रिषु क्लीबं मनाक्प्रिये
( ३. ३. ६९२) वंशाङ्कुरे करीरोऽस्त्री तरुभेदे घटे च ना
( ३. ३. ६९३) ना चमूजघने हस्तसूत्रे प्रतिसरोऽस्त्रियाम्
( ३. ३. ६९४) यमाऽनिलेन्द्रचन्द्रार्कविष्णुसिंहाऽंशुवाजिषु
( ३. ३. ६९५) शुकाऽहिकपिभेकेषु हरिर्ना कपिले त्रिषु
( ३. ३. ६९६) शर्करा कर्पराऽंशेऽपि यात्रा स्याद्यापने गतौ
( ३. ३. ६९७) इरा भूवाक्सुराऽप्सुस्यात् तन्द्री निद्राप्रमीलयोः
( ३. ३. ६९८) धात्री स्यादुपमाताऽपि क्षितिरप्यामलक्यपि
( ३. ३. ६९९) क्षुद्रा व्यङ्गा नटी वेश्या सरघा कण्टकारिका
( ३. ३. ७००) त्रिषु क्रूरेऽधमेऽल्पेऽपि क्षुद्रं मात्रा परिच्छदे
( ३. ३. ७०१) अल्पे च परिमाणे सा मात्रं कार्त्स्न्येऽवधारणे
( ३. ३. ७०२) आलेख्याऽऽश्चर्ययोश्चित्रं कलत्रं श्रोणिभार्ययोः
( ३. ३. ७०३) योग्यभाजनयोः पात्रं पत्रं वाहनपक्षयोः
( ३. ३. ७०४) निदेशग्रन्थयोः शास्त्रं शस्त्रमायुधलोहयोः
( ३. ३. ७०५) स्याज्जटाऽंशुकयोर्नेत्रं क्षेत्रं पत्नीशरीरयोः
( ३. ३. ७०६) मुखाग्रे क्रोडहलयोः पोत्रं गोत्रं तु नाम्नि च
( ३. ३. ७०७) सत्रमाच्छादने यज्ञे सदादाने वनेऽपि च
( ३. ३. ७०८) अजिरं विषये कायेऽप्यंबरं व्योम्नि वाससि
( ३. ३. ७०९) चक्रं राष्ट्रेऽप्यक्षरं तु मोक्षेऽपि क्षीरमप्सु च
( ३. ३. ७१०) स्वर्णेऽपि भूरिचन्द्रौ द्वौ द्वारमात्रेऽपि गोपुरम्
( ३. ३. ७११) गुहादम्भौ गह्वरे द्वे रहोऽन्तिकमुपह्वरे
( ३. ३. ७१२) पुरोऽधिकमुपर्यग्राण्यगारे नगरे पुरम्
( ३. ३. ७१३) मन्दिरं चाथ राष्ट्रोऽस्त्री विषये स्यादुपद्रवे
( ३. ३. ७१४) दरोऽस्त्रियां भये श्वभ्रे वज्रोऽस्त्री हीरके पवौ
( ३. ३. ७१५) तन्त्रं प्रधाने सिद्धान्ते सूत्रवाये परिच्छदे
( ३. ३. ७१६) औशीरश्चामरे दण्डेऽप्यौशीरं शयनाऽऽसने
( ३. ३. ७१७) पुष्करं करिहस्ताऽग्रे वाद्यभाण्डमुखे जले
( ३. ३. ७१८) व्योम्नि खड्गफले पद्मे तीर्थौषधिविशेषयोः
( ३. ३. ७१९) अन्तरमवकाशाऽवधिपरिधानान्तर्धिभेदतादर्थ्ये
( ३. ३. ७२०) छिद्राऽऽत्मीयविनाबहिरवसरमध्येऽन्तरात्मनि च
( ३. ३. ७२१) मुस्तेऽपि पिठरं राजकशेरुण्यपि नागरम्
( ३. ३. ७२२) शार्वरं त्वन्धतमसे घातुके भेद्यलिङ्गकम्
( ३. ३. ७२३) गौरोऽरुणे सिते पीते व्रणकार्यप्यरुष्करः
( ३. ३. ७२४) जठरः कठिनेऽपि स्यादधस्तादपि चाऽधरः
( ३. ३. ७२५) अनाकुलेऽपि चैकाग्रो व्यग्रो व्यासक्त आकुले
( ३. ३. ७२६) उपरुदीच्यश्रेष्ठेष्वप्युत्तरः स्यादनुत्तरः
( ३. ३. ७२७) एषां विपर्यये श्रेष्ठे दूराऽनात्मोत्तमाः पराः
( ३. ३. ७२८) स्वादुप्रियौ च मधुरौ क्रूरौ कठिननिर्दयौ
( ३. ३. ७२९) उदारौ दातृमहतोरितरस्त्वन्यनीचयोः
( ३. ३. ७३०) मन्दस्वच्छन्दयोः स्वैरः शुभ्रमुद्दीप्तशुक्लयोः
( ३. ३. ७३१) आसारो वेगवद्वर्षे सैन्यप्रसरणं तथा
( ३. ३. ७३२) धाराम्बुपाते चोत्कर्षेऽस्त्रौ कटाहे तु कर्परः
( ३. ३. ७३३) बन्धुरं सुन्दरे नम्रे गिरिर्गेन्दुकशैलयोः
( ३. ३. ७३४) चरुः स्थाल्यां हविः पक्ताऽवधीरः कातरे चले
( ३. ३. ७३५) चूडा किरीटम् केशाश्च संयता मौलयस्त्रयः
( ३. ३. ७३६) द्रुमप्रभेदमातङ्गकाण्डपुष्पाणि पीलवः
( ३. ३. ७३७) कृतान्ताऽनेहसोः कालश्चतुर्थेऽपि युगे कलिः
( ३. ३. ७३८) स्यात्कुरङ्गेऽपि कमलः प्रावारेऽपि च कम्बलः
( ३. ३. ७३९) करोपहारयोः पुंसि बलिः प्राण्यङ्गजे स्त्रियाम्
( ३. ३. ७४०) स्थौल्यसामर्थ्यसैन्येषु बलं ना काकसीरिणोः
( ३. ३. ७४१) वातूलः पुंसि वात्यायामपि वाताऽसहे त्रिषु
( ३. ३. ७४२) भेद्यलिङ्गः शठे व्यालः पुंसि श्वापदसर्पयोः
( ३. ३. ७४३) मलोऽस्त्री पापविट्किट्टान्यस्त्री शूलं रुगायुधम्
( ३. ३. ७४४) शङ्कावपि द्वयोः कीलः पालिः स्त्र्यश्र्यङ्कपङ्क्तिषु
( ३. ३. ७४५) कला शिल्पे कालभेदे चाऽऽली सख्यावली अपि
( ३. ३. ७४६) अब्ध्यम्बुविकृतौ वेला कालमर्यादयोरपि
( ३. ३. ७४७) बहुलाः कृत्तिका गावो बहुलोऽग्नौ शितौ त्रिषु
( ३. ३. ७४८) लीला विलासक्रिययोरुपला शर्कराऽपि च
( ३. ३. ७४९) शोणितेऽम्भसि कीलालं मूलमाद्ये शिफाभयोः
( ३. ३. ७५०) जालं समूह आनायगवाक्षक्षारकेष्वपि
( ३. ३. ७५१) शीलं स्वभावे सद्वृत्ते सस्ये हेतुकृते फलम्
( ३. ३. ७५२) छदिर्नेत्ररुजोः क्लीबं समूहे पटलं न ना
( ३. ३. ७५३) अधस्स्वरूपयोरस्त्री तलं स्याच्चामिषे पलम्
( ३. ३. ७५४) और्वाऽनलेऽपि पातालं चैलं वस्त्रेऽधमे त्रिषु
( ३. ३. ७५५) कुकूलं शङ्कुभिः कीर्णे श्वभ्रे ना तु तुषाऽनले
( ३. ३. ७५६) निर्णीते केवलमिति त्रिलिङ्गं त्वेककृत्स्नयोः
( ३. ३. ७५७) पर्याप्तिक्षेमपुण्येषु कुशलं शिक्षिते त्रिषु
( ३. ३. ७५८) प्रवालमङ्कुरेऽप्यस्त्री त्रिषु स्थूलं जडेऽपि च
( ३. ३. ७५९) करालो दन्तुरे तुङ्गे चारौ दक्षे च पेशलः
( ३. ३. ७६०) मूर्खेऽर्भकेऽपि बालः स्याल्लोलश्चलसतृष्णयोः
( ३. ३. ७६१) कुलं गृहेऽपि तालाङ्के कुबेरे चैककुण्डलः
( ३. ३. ७६२) स्त्रीभावावज्ञयोर्हेला हेलिः सूर्ये रणे हिलिः
( ३. ३. ७६३) हालः स्यान्नृपतौ मद्ये शकलच्छदयोर्दलम्
( ३. ३. ७६४) तूलिश्चित्रोपकरणशलाकातूलशय्ययोः
( ३. ३. ७६५) तुमुलं व्याकुले शब्दे शष्कुली कर्णपाल्यपि
इति लान्ताः
( ३. ३. ७६६) दवदावौ वनाऽरण्यवह्नी जन्महरौ भवौ
( ३. ३. ७६७) मन्त्री सहायः सचिवौ पतिशाखिनरा धवाः
( ३. ३. ७६८) अवयः शैलमेषाऽर्का आज्ञाऽऽह्वानाध्वरा हवाः
( ३. ३. ७६९) भावः सत्तास्वभावाऽभिप्रायचेष्टाऽऽत्मजन्मसु
( ३. ३. ७७०) स्यादुत्पादे फले पुष्पे प्रसवो गर्भमोचने
( ३. ३. ७७१) अविश्वासेऽपह्नवेऽपि निकृतावपि निह्नवः
( ३. ३. ७७२) उत्सेकाऽमर्षयोरिच्छाप्रसरे मह उत्सवः
( ३. ३. ७७३) अनुभावः प्रभावे च सतां च मतिनिश्चये %209 p.139
( ३. ३. ७७४) स्याज्जन्महेतुः प्रभवः स्थानं चाऽऽद्योपलब्धये %210 p.140
( ३. ३. ७७५) शूद्रायां विप्रतनये शस्त्रे पारशवो मतः
( ३. ३. ७७६) ध्रुवो भभेदे क्लीबे तु निश्चिते शाश्वते त्रिषु
( ३. ३. ७७७) स्वो ज्ञातावात्मनि स्वं त्रिष्वात्मीये स्वोऽस्त्रियां धने
( ३. ३. ७७८) स्त्रीकटीवस्त्रबन्धेऽपि नीवी परिपणेऽपि च
( ३. ३. ७७९) शिवा गौरीफेरवयोर्द्वन्द्वं कलहयुग्मयोः
( ३. ३. ७८०) द्रव्याऽसु व्यवसायेऽपि सत्त्वमस्त्री तु जन्तुषु
( ३. ३. ७८१) क्लीबं नपुंसकं षण्डे वाच्यलिङ्गमविक्रमे
%iti vAntAH
( ३. ३. ७८२) द्वौ विशौ वैश्यमनुजौ द्वौ चाराभिमरौ स्पशौ
( ३. ३. ७८३) द्वौ राशी पुञ्जमेषाऽऽद्यौ द्वौ वंशौ कुलमस्करौ
( ३. ३. ७८४) रहः प्रकाशौ वीकाशौ निर्वेशो भृतिभोगयोः
( ३. ३. ७८५) कृतान्ते पुंसि कीनाशः क्षुद्रकर्षकयोस्त्रिषु
( ३. ३. ७८६) पदे लक्ष्ये निमित्तेऽपदेशः स्यात्कुशमप्सु च
( ३. ३. ७८७) दशाऽवस्थाऽनेकविधाऽप्याशा तृष्णाऽपि चाऽयता
( ३. ३. ७८८) वशा स्त्री करिणी च स्यात् दृग्ज्ञाने ज्ञातरि त्रिषु
( ३. ३. ७८९) स्यात्कर्कशः साहसिकः कठोराऽमसृणावपि
( ३. ३. ७९०) प्रकाशोऽतिप्रसिद्धेऽपि शिशावज्ञे च बालिशः
( ३. ३. ७९१) नाशः क्षये तिरोधाने जीवितेशः प्रिये यमे
( ३. ३. ७९२) नृशंसखड्गौ निस्त्रिंशावंशुः सूर्येऽंशवः कराः
( ३. ३. ७९३) आश्वाख्या शालिशीघ्रार्थे पाशो बन्धनशस्त्रयोः
%iti shAntAH
( ३. ३. ७९४) सुरमत्स्यावनिमिषौ पुरुषावात्ममानवौ
( ३. ३. ७९५) काकमत्स्यात्खगौ ध्वाङ्क्षौ कक्षौ च तृणवीरुधौ
( ३. ३. ७९६) अभीपुः प्रग्रहे रश्मौ प्रैषः प्रेषणमर्दने
( ३. ३. ७९७) पक्षः सहायेऽप्युष्णीषः शिरोवेष्टकिरीटयोः
( ३. ३. ७९८) शुक्रले मूषिके श्रेष्ठे सुकृते वृषभे वृषः
( ३. ३. ७९९) कोषोऽस्त्री कुड्मले खड्गपिधानेऽर्थौघदिव्ययोः
( ३. ३. ८००) द्यूतेऽक्षे शारिफलकेऽप्याकर्षोऽथाऽक्षमिन्द्रिये
( ३. ३. ८०१) ना द्यूताङ्गे कर्षचक्रे व्यवहारे कलिद्रुमे
( ३. ३. ८०२) कर्षूर्वार्त्ता करीषाऽग्निः कर्षः कुल्याऽभिधायिनी
( ३. ३. ८०३) पुम्भावे तत्क्रियायां च पौरुषं विषमप्सु च
( ३. ३. ८०४) उपादानेऽप्यामिषं स्यादपराधेऽपि किल्बिषम्
( ३. ३. ८०५) स्याद्वृष्टौ लोकधात्वंशे वत्सरे वर्षमस्त्रियाम्
( ३. ३. ८०६) प्रेक्षा नृत्तेक्षणं प्रज्ञा भिक्षा सेवाऽर्थना भृतिः
( ३. ३. ८०७) त्विट् शोभाऽपि त्रिषु परे न्यक्षं कार्त्स्न्यनिकृष्टयोः
( ३. ३. ८०८) प्रत्यक्षेऽधिकृतेऽध्यक्षो रूक्षस्त्वप्रेम्ण्यचिक्कणे
( ३. ३. ८०९) व्याजसंख्याशरव्येषु लक्षं घोषौ रवव्रजौ
( ३. ३. ८१०) कपिशीर्षं भित्तिशृङ्गेऽनुतर्षश् चषकः सुरा
( ३. ३. ८११) दोषो वातादिके दोषा रात्रौ दक्षोऽपि कुक्कुटे
( ३. ३. ८१२) शुण्डाग्रभागे गण्डूषो द्वयोश्च मुखपूरणे
%iti ShAntAH
( ३. ३. ८१३) रविश्वेतच्छदौ हंसौ सूर्यवह्नी विभावसू
( ३. ३. ८१४) वत्सौ तर्णकवर्षौ द्वौ सारङ्गाश्च दिवौकसः
( ३. ३. ८१५) शृङ्गाराऽऽदौ विषे वीर्ये गुणे रागे द्रवे रसः
( ३. ३. ८१६) पुंस्युत्तंसावतंसौ द्वौ कर्णपूरेऽपि शेखरे
( ३. ३. ८१७) देवभेदेऽनले रश्मौ वसू रत्ने धने वसु
( ३. ३. ८१८) विष्णौ च वेधाः स्त्री त्वाशीर्हिताऽऽशंसाऽहिदंष्ट्रयोः
( ३. ३. ८१९) लालसे प्रार्थनौत्सुक्ये हिंसा चौर्याऽऽदिकर्म च
( ३. ३. ८२०) प्रसूरश्वाऽपि भूद्यावौ रोदस्यौ रोदसी च ते
( ३. ३. ८२१) ज्वालाभासौ न पुंस्यर्चिर्ज्योतिर्भद्योतदृष्टिषु
( ३. ३. ८२२) पापाऽपराधयोरागः खगबाल्याऽऽदिनोर्वयः
( ३. ३. ८२३) तेजः पुरीषयोर्वर्चो महश्चोत्सवतेजसोः
( ३. ३. ८२४) रजो गुणे च स्त्रीपुष्पे राहौ ध्वान्ते गुणे तमः
( ३. ३. ८२५) छन्दः पद्येऽभिलाषे च तपः कृच्छ्राऽऽदिकर्म च
( ३. ३. ८२६) सहो बलं सहा मार्गो नभः खं श्रावणो नभाः
( ३. ३. ८२७) ओकः सद्माऽऽश्रयश्चौकाः पय: क्षीरं पयोऽंबु च
( ३. ३. ८२८) ओजो दीप्तौ बले स्रोत इन्द्रिये निम्नगारये
( ३. ३. ८२९) तेजः प्रभावे दीप्तौ च बले शुक्रेऽप्यतस्त्रिषु
( ३. ३. ८३०) विद्वान् विदंश्च बीभत्सो हिंस्रोऽप्यतिशयेत्वमी
( ३. ३. ८३१) वृद्धप्रशंसयोर्ज्यायान् कनीयांस्तु युवाऽल्पयोः
( ३. ३. ८३२) वरीयांस्तूरुवरयोः साधीयान् साधुबाढयोः
( ३. ३. ८३३) दलेऽपि बर्हं निर्बन्धोपरागाऽर्काऽऽदयो ग्रहाः
( ३. ३. ८३४) द्वार्यापीडे क्वाथरसे निर्यूहो नागदन्तके
( ३. ३. ८३५) तुलासूत्रेऽश्वाऽऽदिरश्मौ प्रग्राहः प्रग्रहोऽपि च
( ३. ३. ८३६) पत्नीपरिजनाऽऽदानमूलशापाः परिग्रहाः
( ३. ३. ८३७) दारेषु च गृहाः श्रोण्यामप्यारोहो वरस्त्रियाः
( ३. ३. ८३८) व्यूहो वृन्देऽप्यहिर्वृत्रेऽप्यग्नीन्द्वर्कास्तमोपहाः
( ३. ३. ८३९) परिच्छदे नृपार्हेऽर्थे परिबर्होऽव्ययाः परे
इति हान्ताः
( ३. ३. ८४०) आङीषदर्थेऽभिव्याप्तौ सीमार्थे धातुयोगजे
( ३. ३. ८४१) आप्रगृह्यस्स्मृतौ वाक्येऽप्यास्तु स्यात्कोपपीडयोः
( ३. ३. ८४२) पापकुत्सेषदर्थे कु धिङ् निर्भर्त्सननिन्दयोः
( ३. ३. ८४३) चाऽन्वाचयसमाहारेतरेतरसमुच्चये
( ३. ३. ८४४) स्वस्त्याशीः क्षेमपुण्याऽऽदौ प्रकर्षे लङ्घनेऽप्यति
( ३. ३. ८४५) स्वित्प्रश्ने च वितर्के च तु स्याद्भेदेऽवधारणे
( ३. ३. ८४६) सकृत् सहैकवारे चाप्याराद्दूरसमीपयोः
( ३. ३. ८४७) प्रतीच्यां चरमे पश्चादुताऽप्यर्थविकल्पयोः
( ३. ३. ८४८) पुनस्सहाऽर्थयोः शश्वत् साक्षात्प्रत्यक्षतुल्ययोः
( ३. ३. ८४९) खेदाऽनुकम्पासंतोषविस्मयाऽऽमन्त्रणे बत
( ३. ३. ८५०) हन्त हर्षेऽऽनुकम्पायां वाक्याऽऽरम्भविषादयोः
( ३. ३. ८५१) प्रति प्रतिनिधौ वीप्सालक्षणाऽऽदौ प्रयोगतः
( ३. ३. ८५२) इति हेतुप्रकरणप्रकर्षाऽऽदिसमाप्तिषु
( ३. ३. ८५३) प्राच्यां पुरस्तात्प्रथमे पुराऽर्थेऽग्रत इत्यपि
( ३. ३. ८५४) यावत्तावच्च साकल्येऽवधौ मानेऽवधारणे
( ३. ३. ८५५) मङ्गलाऽनन्तरारम्भप्रश्नकार्त्स्न्येष्वथो अथ
( ३. ३. ८५६) वृथा निरर्थकाऽविध्योर् नानाऽनेकोभयाऽर्थयोः
( ३. ३. ८५७) नु पृच्छायां विकल्पे च पश्चात्सादृश्ययोरनु
( ३. ३. ८५८) प्रश्नाऽवधारणाऽनुज्ञाऽनुनयाऽऽमन्त्रणे ननु
( ३. ३. ८५९) गर्हासमुच्चयप्रश्नशङ्कासंभावनास्वपि
( ३. ३. ८६०) उपमायां विकल्पे वा सामि त्वर्धे जुगुप्सिते
( ३. ३. ८६१) अमा सह समीपे च कं वारिणि च मूर्धनि
( ३. ३. ८६२) इवेत्थमर्थयोरेवं नूनं तर्केऽर्थनिश्चये
( ३. ३. ८६३) तूष्णीमर्थे सुखे जोषं किं पृच्छायां जुगुप्सने
( ३. ३. ८६४) नाम प्राकाश्यसंभाव्यक्रोधोपगमकुत्सने
( ३. ३. ८६५) अलं भूषणपर्याप्तिशक्तिवारणवाचकम्
( ३. ३. ८६६) हुं वितर्के परिप्रश्ने समयाऽन्तिकमध्ययोः
( ३. ३. ८६७) पुनरप्रथमे भेदे निर् निश्चयनिषेधयोः
( ३. ३. ८६८) स्यात्प्रबन्धे चिराऽतीते निकटाऽऽगामिके पुरा
( ३. ३. ८६९) ऊरर्यूरी चोररी च विस्तारेऽङ्गीकृतौ त्रयम्
( ३. ३. ८७०) स्वर्गे परे च लोके स्वर् वार्तासंभाव्ययोः किल
( ३. ३. ८७१) निषेधवाक्याऽलङ्कारजिज्ञासाऽनुनये खलु
( ३. ३. ८७२) समीपोभयतश्शीघ्रसाकल्याऽभिमुखेऽभितः
( ३. ३. ८७३) नामप्राकाश्ययोः प्रदुर् मिथोऽन्योन्यं रहस्यपि
( ३. ३. ८७४) तिरोऽन्तर्धौ तिर्यगर्थे हा विषादशुगर्तिषु
( ३. ३. ८७५) अहहेत्यद्भुते खेदे हि हेताववधारणे
अव्ययवर्गः|% athA.avyayavargaH
( ३. ४. ८७६) चिराय चिररात्राय चिरस्याऽऽद्याश्चिराऽर्थकाः
( ३. ४. ८७७) मुहुः पुनः पुनः शश्वदभीक्ष्णमसकृत् समाः
( ३. ४. ८७८) स्राग् झटित्यञ्जसाऽह्नाय द्राङ् मङ्क्षु सपदि द्रुते
( ३. ४. ८७९) बलवत्सुष्ठु किमुत स्वत्यतीव च निर्भरे
( ३. ४. ८८०) पृथग् विनाऽन्तरेणर्ते हिरुङ् नाना च वर्जने
( ३. ४. ८८१) यत् तद् यतस् ततो हेतावसाकल्ये तु चिच् चन
( ३. ४. ८८२) कदाचिज्जातु सार्धं तु साकं सत्रा समं सह
( ३. ४. ८८३) आनुकूल्याऽर्थकं प्राध्वं व्यर्थके तु वृथा मुधा
( ३. ४. ८८४) आहो उताहो किमुत विकल्पे किं किमूत च
( ३. ४. ८८५) तु हि च स्म ह वै पादपूरणे पूजने स्वति
( ३. ४. ८८६) दिवाऽह्नीत्यथ दोषा च नक्तं च रजनाविति
( ३. ४. ८८७) तिर्यगर्थे साचि तिरोऽप्यथ संबोधनाऽर्थकाः
( ३. ४. ८८८) स्युः प्याट् पाडङ्ग हे है भोः समया निकषा हिरुक्
( ३. ४. ८८९) अतर्किते तु सहसा स्यात् पुरः पुरतोऽग्रतः
( ३. ४. ८९०) स्वाहा देवहविर्दाने श्रौषट् वौषट् वषट् स्वधा
( ३. ४. ८९१) किञ्चिदीषन् मनागल्पे प्रेत्याऽमुत्र भवाऽन्तरे
( ३. ४. ८९२) व वा यथा तथेवैवं साम्येऽहो हीति विस्मये
( ३. ४. ८९३) मौने तु तूष्णीं तूष्णीकां सद्यः सपदि तत्क्षणे
( ३. ४. ८९४) दिष्ट्या समुपजोषं चेत्यानन्देऽथाऽन्तरेऽन्तरा
( ३. ४. ८९५) अन्तरेण च मध्ये स्युः प्रसह्य तु हठार्थकम्
( ३. ४. ८९६) युक्ते द्वे सांप्रतं स्थानेऽभीक्ष्णं शश्वदनारते
( ३. ४. ८९७) अभावे नह्य नो नाऽपि मा स्म माऽलं च वारणे
( ३. ४. ८९८) पक्षाऽन्तरे चेद्यदि च तत्त्वे त्वद्धाऽञ्जसा द्वयम्
( ३. ४. ८९९) प्राकाश्ये प्रादुराविः स्यादोमेवं परमं मते
( ३. ४. ९००) समन्ततस्तु परितः सर्वतो विष्वगित्यपि
( ३. ४. ९०१) अकामाऽनुमतौ काममसूयोपगमेस्तु च
( ३. ४. ९०२) ननु च स्याद्विरोधोक्तौ कश्चित् कामप्रवेदने
( ३. ४. ९०३) निष्षमं दुष्षमं गर्ह्ये यथास्वं तु यथायथम्
( ३. ४. ९०४) मृषा मिथ्या च वितथे यथार्थं तु यथातथम्
( ३. ४. ९०५) स्युरेवं तु पुनर्वै वेत्यवधारणवाचकाः
( ३. ४. ९०६) प्रागतीताऽर्थकं नूनमवश्यं निश्चये द्वयम्
( ३. ४. ९०७) संवद् वर्षेऽवरे त्वर्वागामेवं स्वयमात्मना
( ३. ४. ९०८) अल्पे नीचैर्महत्युच्चैः प्रायो भूम्न्यद्रुते शनैः
( ३. ४. ९०९) सना नित्ये बहिर्बाह्ये स्माऽतीतेऽस्तमदर्शने
( ३. ४. ९१०) अस्ति सत्वे रुषोक्तावु ऊं प्रश्नेऽनुनये त्वयि
( ३. ४. ९११) हुं तर्के स्यादुषा रात्रेरवसानेनमो नतौ
( ३. ४. ९१२) पुनरर्थेऽङ्ग निन्दायां दुष्ठु सुष्ठु प्रशंसने
( ३. ४. ९१३) सायं साये प्रगे प्रातः प्रभाते निकषाऽन्तिके
( ३. ४. ९१४) अमाऽनुगुण्ये स्मरणे हुं फड् विघ्ननिराकृतौ
( ३. ४. ९१५) अङ्गीकृतौ स्यादर्थे हूं हीनसंबोधते त्वरे
( ३. ४. ९१६) परुत् परार्थैषमोऽब्दे पूर्वे पूर्वतरे यति
( ३. ४. ९१७) अद्यऽत्राऽह्न्यथ पूर्वेऽह्नीत्यादौ पूर्वोत्तराऽपरात्
( ३. ४. ९१८) तथाऽधराऽन्याऽन्यतरेतरात्पूर्वेद्युराऽऽदयः
( ३. ४. ९१९) उभयद्युश्चोभयेद्युः परेत्वह्नि परेद्यवि
( ३. ४. ९२०) ह्यो गतेऽनागतेऽह्नि श्वः परश्वस्तु परेऽहनि
( ३. ४. ९२१) तदा तदानीं युगपदेकदा सर्वदा सदा
( ३. ४. ९२२) एतर्हि संप्रतीऽदानीमधुना साम्प्रतं तथा
( ३. ४. ९२३) दिग्देशकाले पूर्वाऽऽदौ प्रागुदक्प्रत्यगाऽऽदयः

लिङ्गाऽऽदिसंग्रहवर्गः|% atha liN^gA.a.adisaMgrahavargaH 5
( ३. ५. ९२४) सलिङ्गशास्त्रैः सन्नाऽऽदि कृत् तद्धित समासजैः
( ३. ५. ९२५) अनुक्तैः संग्रहे लिङ्गं संकीर्णवदिहोन्नयेत्
( ३. ५. ९२६) लिङ्गशेषविधिर् व्यापी विशेषैर् यद्यबाधितः
( ३. ५. ९२७) स्त्रियामीदूद्विरामैकाऽच् सयोनिप्राणिनाम च
( ३. ५. ९२८) नाम विद्युन्निशावल्लीवीणादिग्भूनदीह्रियाम्
( ३. ५. ९२९) अदन्तैर् द्विगुरेकाऽर्थो न स पात्रयुगाऽऽदिभिः
( ३. ५. ९३०) तल्वृन्दे येनिकट्यत्रा वैरमैथुनिकाऽऽदिवुन्
( ३. ५. ९३१) स्त्रीभावाऽऽदावनि क्तिण् ण्वुल् णच् ण्वुच् क्यब् युजिञ्ङ् नि शाः
( ३. ५. ९३२) उणाऽऽदिषु निरूरीश्च ङ्याषूडन्तं चलं स्थिरम्
( ३. ५. ९३३) तत्क्रीडायां प्रहरणं चेन् मौष्टा पाल्लवा ण दिक्
( ३. ५. ९३४) घञो ञः सा क्रियाऽस्यां चेद् दाण्डपाता हि फाल्गुनी
( ३. ५. ९३५) श्यैनम्पाता च मृगया तैलम्पाता स्वधेति दिक्
( ३. ५. ९३६) स्त्री स्यात्काचिन् मृणाल्याऽऽदिर् विवक्षाऽपचये यदि
( ३. ५. ९३७) लङ्का शेफालिका टीका धातकीपञ्चिकाऽऽढकी
( ३. ५. ९३८) सिध्रका सारिका हिक्का प्राचिकोल्का पिपीलिका
( ३. ५. ९३९) तिन्दुकी कणिका भङ्गिः सुरङ्गासूचिमाढयः
( ३. ५. ९४०) पिच्छा वितण्डा काकिण्यश्चूर्णिः शाणी द्रुणी दरत्
( ३. ५. ९४१) सातिः कन्था तथाऽऽसन्दी नाभी राजसभाऽपि च
( ३. ५. ९४२) झल्लरी चर्चरी पारी होरा लट्वा च सिध्मला
( ३. ५. ९४३) लाक्षा लिक्षा च गण्डूषा गृध्रसी चमसी मसी
इति स्त्रीलिङ्ग संग्रहः
( ३. ५. ९४४) पुंस्त्वे सभेदाऽनुचराः सपर्यायाः सुराऽसुराः
( ३. ५. ९४५) स्वर्गयागाऽद्रिमेघाऽब्धि द्रु कालाऽसिशराऽरयः
( ३. ५. ९४६) करगण्डोष्ठदोर्दन्तकन्ठकेशनखस्तनाः
( ३. ५. ९४७) अह्नाऽहाऽन्ताः क्ष्वेडभेदा रात्राऽन्ताः प्रागसंख्यकाः
( ३. ५. ९४८) श्रीवेष्टाद्याश्च निर्यासा असन्नन्ता अबाधिताः
( ३. ५. ९४९) कशेरुजतुवस्तूनि हित्वा तुरुविरामकाः
( ३. ५. ९५०) कषणभमरोपान्ता यद्यदन्ता अमी अथ
( ३. ५. ९५१) पथनयसटोपान्ता गोत्राख्याश्चरणाऽऽह्वयाः
( ३. ५. ९५२) नाम्न्यकर्तरि भावे च घञ् जब् नङ् ण घाऽथुचः
( ३. ५. ९५३) ल्युः कर्तरीमनिच् भावे को घोः किः प्राऽऽदितोन्यतः
( ३. ५. ९५४) द्वन्द्वेऽश्ववडवावश्ववडवा न समाहृते
( ३. ५. ९५५) कान्तः सूर्येन्दुपर्यायपूर्वोऽयः पूर्वको.पि च
( ३. ५. ९५६) वटकश्चाऽनुवाकश्च रल्लकश्च कुडङ्गकः
( ३. ५. ९५७) पुङ्खो न्यूङ्खः समुद्रश्च विटपट्टधटाः खटाः
( ३. ५. ९५८) कोट्टारघट्टहट्टाश्च पिण्डगोण्डपिचण्डवत्
( ३. ५. ९५९) गडुः करण्डो लगुडो करण्डश्च किणो घुणः
( ३. ५. ९६०) दृतिसीमन्तहरितो रोमन्थोद्गीथबुद्बुदाः
( ३. ५. ९६१) कासमर्दोऽर्बुदः कुन्दः फेनस्तूपौ सयूपकौ
( ३. ५. ९६२) आतपः क्षत्रिये नाभिः कुणपक्षुरकेदराः
( ३. ५. ९६३) पूरक्षुरप्रचुक्राश्च गोलहिङ्गुलपुद्गलाः
( ३. ५. ९६४) वेतालभल्लमल्लाश्च पुराडाशोऽपि पट्टिशः
( ३. ५. ९६५) कुल्माषो रभसश्चैव सकटाहः पतद्रहः
( ३. ५. ९६६) द्विहीनेऽन्यच्च खाऽरण्यपर्णश्वभ्रहिमोदकम्
( ३. ५. ९६७) शीतोष्णमांसरुधिरमुखाऽक्षिद्रविणं बलम्
( ३. ५. ९६८) फलहेमशुल्बलोहसुखदुह्खशुभाऽशुभम्
( ३. ५. ९६९) जलपुष्पाणि लवणं व्यञ्जनान्यनुलेपनम्
( ३. ५. ९७०) कोट्याः शताऽऽदिसंख्याऽन्या वा लक्षा नियुतं च तत्
( ३. ५. ९७१) द्वयष्कमसिसुसन्नन्तं यदनाऽन्तमकर्तरि
( ३. ५. ९७२) त्रान्तं सलोपधं शिष्टं रात्रं प्राक्संख्ययाऽन्वितम्
( ३. ५. ९७३) पात्राऽऽद्यदन्तैरेकाऽर्थो द्विगुर्लक्ष्याऽनुसारतः
( ३. ५. ९७४) द्वन्द्वैक्त्वाऽऽव्ययीभावौ पथः संख्याऽव्ययात्परः
( ३. ५. ९७५) शड्याश्छाया बहूनां चेद्विच्छायं संहतौ सभा
( ३. ५. ९७६) शालाऽर्थाऽपि परा राजाऽमनुष्याऽर्थादराजकात्
( ३. ५. ९७७) दासीसभं नृपसभं रक्षस्सभमिमा दिशः
( ३. ५. ९७८) उपज्ञोपक्रमाऽन्तश्च तदाऽऽदित्वप्रकाशने
( ३. ५. ९७९) कोपज्ञकोपक्रमाऽऽदि कन्थोशीनरनामसु
( ३. ५. ९८०) भावे न णकचिद्भ्योऽन्ये समूहे भावकर्मणोः
( ३. ५. ९८१) अदन्तप्रत्ययाः पुण्यसुदिनाभ्यां त्वहः परः
( ३. ५. ९८२) क्रियाऽव्ययानां भेदकान्येकत्वेऽप्युक्थतोटके
( ३. ५. ९८३) चोचं पिच्छं गृहस्थूणं तिरीटं मर्म योजनम्
( ३. ५. ९८४) राजसूयं वाजपेयं गद्यपद्ये कृतौ कवेः
( ३. ५. ९८५) माणिक्यभाष्यसिन्दूरचीरचीवरपिञ्जरम्
( ३. ५. ९८६) लोकायतं हरितालं विदलस्थालबाह्लिकम्
( ३. ५. ९८७) पुन्नपुंसकयोः शेषोऽर्धर्चपिण्याककण्टकाः
( ३. ५. ९८८) मोदकस्तण्डकष्टङ्कः शाटकः कर्पटोऽर्बुदः
( ३. ५. ९८९) पातकोद्योगचरकतमालामलका नडः
( ३. ५. ९९०) कुष्ठं मुण्डं शीधु बुस्तं क्ष्वेडितं क्षेमकुट्टिमम्
( ३. ५. ९९१) संगमं शतमानाऽर्मशम्बलाऽव्ययताण्डवम्
( ३. ५. ९९२) कवियं कन्दकार्पासं पारावारं युगन्धरम्
( ३. ५. ९९३) यूपं प्रग्रीवपात्रीवे यूषं चमसचिक्कसौ
( ३. ५. ९९४) अर्धर्चाऽऽदौ घृताऽऽदीनां पुंस्त्वाऽऽद्यं वैदिकं ध्रुवम्
( ३. ५. ९९५) तन् नोक्तमिह लोकेऽपि तच् चेदस्त्यस्तु शेषवत्
( ३. ५. ९९६) स्त्रीपुंसयोरपत्याऽन्ता द्विचतुष्षट्पदोरगाः
( ३. ५. ९९७) जातिभेदाः पुमाख्याश्च स्त्रीयोगैः सह मल्लकः
( ३. ५. ९९८) ऊर्मिर्वराटकः स्वातिर्वर्णको झाटलिर्मनुः
( ३. ५. ९९९) मूषा सृपाटी कर्कन्धूर्यष्टिः शाटी कटी कुटी
( ३. ५. १०००) स्त्रीनपुंसकयोर्भावक्रिययोः व्यञ् क्वचिच्च वुञ्
( ३. ५. १००१) औचित्यमौचिती मैत्री मैत्र्यं वुञ् प्रागुदाहृतः
( ३. ५. १००२) षष्ठ्यन्तप्राक्पदाः सेनाछायाशालासुरानिशाः
( ३. ५. १००३) स्याद्वा नृसेनं श्वनिशं गोशालमितरे च दिक्
( ३. ५. १००४) आबन्नन्तोत्तरपदो द्विगुश्चाऽपुंसि नश्च लुप्
( ३. ५. १००५) त्रिखट्वं च त्रिखट्वी च त्रितक्षं च त्रितक्ष्यपि
इति स्त्रीनपुंसकशेषसंग्रहः
( ३. ५. १००६) त्रिषु पात्री पुटी वाटी पेटी कुवलदाडिमौ
इति त्रिलिङ्गशेषसंग्रहः
( ३. ५. १००७) परं लिङ्गं स्वप्रधाने द्वन्द्वे तत्पुरुषेऽपि तत्
( ३. ५. १००८) अर्थाऽन्ताः प्राद्यलम्प्राप्ताऽऽपन्नपूर्वाः परोपगाः
( ३. ५. १००९) तद्धिताऽर्थो द्विगुः संख्यासर्वनामतदन्तकाः
( ३. ५. १०१०) बहुर्व्रीहिरदिङ्नाम्नामुन्नेयं तदुदाहृतम्
( ३. ५. १०११) गुणद्रव्यक्रियायोगोपाधयः परगामिनः
( ३. ५. १०१२) कृतह्कर्तर्यसंज्ञायां कृत्याः कर्तरि कर्मणि
( ३. ५. १०१३) अणाद्यन्तास्तेन रक्ताद्यर्थे नानाऽर्थभेदकाः
( ३. ५. १०१४) षट्संज्ञकास्त्रिषु समा युष्मदस्मत्तिङ्व्ययम्
( ३. ५. १०१५) परं विरोधे शेषं तु ज्ञेयं शिष्टप्रयोगतः
इति लिङ्गाऽदिसंग्रहवर्गः: ५, अत्र मूलश्लोकाः: ४६, क्षे.श्लो.: ०
इत्यमरसिंहकृतौ नामलिङ्गाऽनुशासने
सामान्यकाण्डस्तृतीयः साऽङ्ग एव समर्थितः
इति तृतीयः सामान्यकाण्डः समाप्तः
इत्यमरसिंहकृतं नामलिङ्गाऽनुशासनम्
काण्डत्रयाऽऽत्मकं साङ्गोपाङ्गं संपूर्णतामगात्
% atra mUlashlokAH: 480##, ## xe. shlokAH:25 sarve cha militvA:513
% amarakoshasthashlokAnAM koShTakam
% pra. kANDe mU. shlo.:281##, ## xe. shlo.:18##, ## sarve cha militvA: 299
% dvi. kANDe mU. shlo.:735##, ## xe. shlo.:14##, ## sarve cha militvA: 750
% tri. kANDe mU. shlo.:480##, ## xe. shlo.:25##, ## sarve cha militvA: 513
% evaM sarveShAM kANDAnAM yogaH: mU. shlo.:1497##, ## xe.shlo.:58##, ## sarve cha
% militvA:1563%

Encoded and proofread by Avinash Sathaye sohum@ms.uky.edu

%@@1
% File name : amarfin1.itx
%——————————————–
% Text title : amarakosho nAmaliN^gA.anushAsan Chapter (kaaNDa) 1
% Author : amarasin.ha
% Language : Sanskrit
% Subject : linguistic, dictionary, thesaurus
% Description/comments : Source : %
% Transliterated by : Avinash Sathaye sohum@ms.uky.edu, Pramod $ SV Ganesan
% Proofread by : Avinash Sathaye sohum@ms.uky.edu, Pramod $ SV Ganesan
% Latest update : September, 2007
% Send corrections to : sanskrit@cheerful.com
%
% Special Instructions:
% i1h.hdr,ijag.inc,itrans.sty,multicol.sty,iarticle.sty
% Transliteration scheme: ITRANS 5.2
% Site access :
% http://sanskritdocuments.org
% http://sanskrit.gde.to/
%—————————————————–
% The text is to be used for personal studies and research only.
% Any use for commercial purpose is prohibited as a ‘gentleman’s’
% agreement.
% @@2
%
% Please ignore the following commands upto #indian and others with
% \ mark,
% which are needed for devanaagarii output and formatting.
%——————————————————–
%——————————————————–

This page uses Unicode utf-8 encoding for devanagari. Please set the fonts and languages setting in your web browser to display the correct Unicode font. Some help is available at Notes on Viewing and Creating Devanagari Documents with Unicode Support. http://devanaagarii.net . Some of the Unicode fonts for Devanagari are linked at
Questions, comments? Write to sanskrit@cheerful.com  .