TBD.
दकारान्तस्य धातोः पदस्य सिपि परतो रुः भवति, दकारो वा। अभिनः त्वम्, अभिनत् त्वम्। अच्छिनः त्वम्, अच्छिनत् त्वम्।
TBD.
576 धातोर्दस्य पदान्तस्य सिपि रुर्वा. अवेः, अवेत्. विद्यात्. विद्याताम्. विद्युः. विद्यात्. विद्यास्ताम्. अवेदीत्. अवेदिष्यत्.. अस् भुवि.. 17.. अस्ति..
–
–
431) दश्च 8-2-75
वृत्तिः धातोर्दस्य पदान्तस्य सिपि रुर्वा । “रुँ” is optionally substituted for a पदान्त-दकारः (the letter “द्” occurring at the end of a पदम्) of a verbal root when सिप्-प्रत्ययः follows.
Caution: Do not confuse this सूत्रम् with the identically worded 7-2-109 दश्च which we studied when declining the प्रातिपदिकम् “इदम्”।
उदाहरणम् – अरुण:/अरुणत्/अरुणद् (√रुध्, रुधादि-गणः, रुधिँर् आवरणे, धातु-पाठः # ७. १), लँङ्, कर्तरि प्रयोगः, मध्यम-पुरुषः, एकवचनम् ।
रुध् + लँङ् 3-2-111
= रुध् + ल् 1-3-2, 1-3-3
= रुध् + सिप् 3-4-78, 1-4-101, 1-4-102, 1-4-105, सिप् gets सार्वधातुक-सञ्ज्ञा by 3-4-113
= रुध् + स् 1-3-3, 3-4-100
= रु श्नम् ध् + स् 3-1-78. श्नम् is a मित्। Hence as per 1-1-47, it is placed after the last vowel (उकार:) of the अङ्गम् “रुध्”
= रुनध् + स् 1-3-8, 1-3-3
= रुनध् 6-1-68
= अट् रुनध् 6-4-71, 1-1-46
= अरुनध् 1-3-3
= अरुणद् 1-1-62, 1-4-14, 8-2-39
= अरुणत्/अरुणद् 8-4-56
Optionally -
अरुणद् = अरुणरुँ 1-1-62, 1-4-14, 8-2-75
= अरुण: 1-3-2, 8-3-15
Thus there are a total of three forms अरुण:/अरुणत्/अरुणद्।