TBD.
झलां चरिति वर्तते। अवसाने वर्तमानानां झलां वा चरादेशो भवति। वाक्, वाग्। त्वक्, त्वग्। श्वलिट्, श्वलिड्। त्रिष्टुप्, त्रिष्टुब्।
TBD.
146 अवसाने झलां चरो वा. रामात्, रामाद्. रामाभ्याम्. रामेभ्यः. रामस्य..
204 वाऽवसाने `झलां जश्झशी'त्यतो `झला'मिति `अभ्यासे चर्चे'त्यतश्चरिति चानुवर्तते। तदाह–अवसान इति। द्वित्वे रूपेति। तकारदकारयोरनचि चेति द्वित्वे, तदभावे च रूपचतुष्टयमित्यर्थः। तत्र चत्र्वपक्षे द्वतकारमेकतकारं च रूपम्। जश्त्वपक्षे द्विदकारं एकदकारं च। रामाभ्याम्। रामेभ्य इति। चतुर्थीवत्प्रक्रिया सुगमिति भावः। \र्\नथ षष्ठीविभक्तिः। ङसो ङकारस्य `लशक्लतद्धित' इति इत्त्वं, लोपः। ङकारोच्चारणं तु `ङिति ह्यस्वश्चे'त्याद्यर्थम्। `टाङसिङसा'मिति स्यादेशं सिद्धवत्कृत्याह–रामस्येति। नन्विह सकारस्यानचि चेति द्वित्वे पूर्वसकारस्य `खरि चे'ति चर्त्वेन दन्तस्थानतो।ञन्तरतमे तकारे सति रामत्स्येति स्यादित्यत आह–सस्य द्वित्वेति। स एवेति। सकार एवेत्यर्थः। `एव'कारव्यावर्त्त्यमाह–नतु तकार इति। ननु दन्तस्थानतः \उfffदाआसाघोषविवारात्मकबाह्रप्रयत्नश्चान्तर्यं तकारे।ञप्यविशिष्टमित्यत आह–अल्पप्राणतयेति। सकारः स्थानी महाप्राणः। तकारस्तु अल्पप्राणः। अतो बाह्रप्रयत्नभेदात्तकारो न भवति। इदमुपलक्षणम्, आभ्यन्तरप्रयत्नभेदादपि सकारस्य तकारो भवतीति द्रष्टव्यम्। अत एवेति। `वस निवासे' इत्यदिधातोर्वत्स्यतीत्यादौ सकारस्य सकारे परे तकारो विधीयते यदि तु त्र खरि चेति सकारस्य तकारः स्यात्तर्हि तद्विधानमनर्थकं स्यादित्यर्थः।
172 जश्त्वं वावसान इति। अत्राहुः–जश्त्वे कृतेऽवसाने चत्र्वमिति न मन्तव्यं, किंतु येननाप्राप्तिन्यायेन अवसाने चत्र्वस्य जश्त्वापवादत्वाच्चत्र्वाऽभावपक्षे जश्त्वमिति योज्यमिति। द्वित्व इति। `अनचि चे'त्यनेन। `अनचीति प्रसज्यप्रतिषेध' इति प्रागेवोक्तम्। पर्युदासाभ्युपगमे तु इह द्वित्वं न स्यात्। तादेश आरभ्यत इति। वत्स्यतीत्यादौ चर्त्वेन तकारो न लभ्यत इति `सः स्याद्र्धधातुके' इत्यनेन सकारस्य तकारो विधीयत इत्यर्थः।
26) वावसाने 8-4-56
वृत्ति: अवसाने वर्तमानानां झलां वा चरादेशो भवति । A झल् letter is optionally replaced by a चर् letter when nothing follows. (As a convention, in classical Sanskrit, the चर् substitution always takes place.)
गीतासु उदाहरणम् – श्लोकः bg2-29
कश्चित् (at the end of the verse) can be written as कश्चित् or कश्चिद् (by 8.2.39) but as a convention it will be generally written as कश्चित् only.