TBD.

अहनित्येतस्य रेफादशो भवति असुपि परतः। अहर्ददाति। अहर्भुङ्क्ते। असुपि इति किम्? अहोभ्याम्। अहोभिः। ननु चत्र अपि प्रत्ययलक्षणेन सुबस्ति, अहर्ददाति, अहर्भुङ्क्ते इति? न एतदस्ति। उक्तम् एतत् अह्नोरविधौ लुमता लुप्ते प्रत्ययलक्षणं न भवति इति। नायमहःशब्दः सुप्परो भवति। यत्र तु लोपशब्देन लुप्यते तत्र प्रत्ययलक्षणं भवत्येव, यथा हे दीर्घहो ऽत्र, दीर्घाहो निदाघ इति। अत्र हि हल्ङ्याब्भ्यः इति लोपेन प्रत्ययस्य निवृत्तिः।

TBD.

110 अह्नो रेफादेशो न तु सुपि. अहरहः. अहर्गणः..

171 रोऽसुपि। रः-असुपीति छेदः। `अहन्' इति सूत्रमनुवर्तते, तच्च लुप्तषष्ठीकं पदन्तदाह-अह्न इति। नतु सुपीति। पर्युदासाश्रयणे तु `नञिवयुक्त'न्यायेन सुब्भिन्ने प्रत्यये परे इत्यर्थः स्यात्, ततश्च अहर्वानित्यादावेव स्यान्न त्वहर्भातीत्यादावेव स्यान्न त्वहर्भातीत्यादावपि, अतः प्रसज्यप्रतिषेध इहाश्रितः। ननु अह इत्यस्य रुः स्यात् पदान्ते इत्यर्थकेन अहन्निति सूत्रेणैव सिद्धत्वात्किमर्थमिदमित्यत आह–रोरपवाद इति। अहरहरिति। `नित्यवीप्सयो'रिति द्विर्वचनम्। अहन्-अहन् इति स्थिते रत्वम्। `न लुमते'ति निषेधात्सुप्परकत्वाऽभावः। `अह'न्निति रुत्वे तु `अतो रोरप्लुता'दित्युत्वं स्यात्। अहर्गण इति अह्नां गण इति विग्रहः। `अह'न्निति रुत्वे तु `अतो रोरप्लुता'दित्युत्वं स्यात्। अहर्गण इति। अह्नां गण इति विग्रहः। `अह'न्निति रुत्वे तु `हशि चे'त्युत्वं स्यात्। अहोभ्यामिति। `अहन्-भ्या'मिति स्थिते नकारस्य सुप्परकत्वान्न रेफः। अत्रेति। `अह' न्निति रुत्वे `हशि चे'त्युत्वे आद्गुणः। `रोऽसुपी'ति रत्वस्याऽयमपवादः। अहोरूपमिति।अह्नो रूपमिति विग्रहः। `अहन्-रूप'मिति स्तिते नकारस्य रुत्वम्, उत्वम्, आद्गुणः। रत्वे तु हशि चेत्युत्वं न स्यात्। गतमहो रात्रिरेषेति। `अहन्-रात्रि'रिति स्थिते, रुत्वम्, उत्वम्,आद्गुणः। रत्वे तु उत्वं न स्यात्। ननु अहश्च रात्रिश्चेति द्वन्द्वे, `अहस्सर्वैकदेशे'त्यादिना समासान्ते अचि, `यस्येति चे'ति लोपे, अहन्-रात्र इति स्थिते, नकारस्य रुत्वे, उत्वे आद्गुणे, `रात्राह्नाहाः पुंसी'ति पुंस्त्वे, `अहोरात्र' इति रूपम्। अत्र नकारस्य रात्रिशब्दपरकत्वाभावात्कथं रुत्वम् ?, ततश्च `रोऽसुपी'ति रत्वे उत्वं न स्यादित्यत आह-एकदेशेति। अहोरथन्तरमिति। अहश्च रथन्तरं चेति द्वन्द्वः। रथन्तरं = सामविशेषः।\र्\नहरादीनाम्। ननु `अहरादीना'-मिति रेफविसिष्टस्योपादानाद्रेफस्य रेफविधानं व्यर्थमित्यत आह-विसर्गापवाद इति। अहर्पतिरिति। अह्नां पतिरिति विग्रहः। गीर्पतिरिति। गिरां पतिरिति विग्रहः। धूर्पतिरिति। धुरां पतिरिति विग्रहः। उभयत्रापि `र्वोरुपधाया' इति दीर्घः। पक्षे इति। रत्वाऽभावपक्षे विसर्गस्य `कुप्वो'रिति उपध्मानीयविसर्गौ। `इदुदुपधस्ये'ति षत्वं तु तपरकरणान्नेति भावः।

141 रोऽसुपि। `असुपी'ति यदि पर्युदासः स्यात्ततः सुप्सदृशे प्रत्यय एव स्यादहर्यतीत्यादौ, न त्वहर्भातीत्यादावपि। तस्मात्प्रसज्यप्रतिषेध एवेति व्याचष्टे-न तु सुपीति। अहरहरिति। `नित्यवीप्सयो'रिति द्वित्वम्। न चात्र रेफादेशस्याऽसिद्धत्वात्पूर्वं नलोपे अकारस्यैव रेफः स्यादिति वाच्यम्, `अह'न्नित्याववर्त्त्य एकेन लोपाभावं निपात्य द्वितीयेन रुर्विधेय इति `अह'न्निति सूत्रे वक्ष्यमाणतया रुत्वपवादस्यापि रेफादेशस्य नकारस्थानिकत्वलाभात्। \र्\नहोरात्र इति। `अहःसर्वैकदेशे'त्यादिना समासान्तो वक्ष्यते। `रात्राह्नाहाः पुंसी'ति पुंस्त्वम्। अहोरथन्तरमिति। रथन्तरं साम। तेनाह्नः समाहारद्वन्द्वः। पृथक्?पदत्वं वा। \र्\नहारादीनामिति। उभयत्राप्यादिशब्दः प्रकारे। तेन `स्वर्चक्षा रथिरः,' `कविः काव्येना स्वर्चना' इत्यादि ग्राह्रम्।

262) रोऽसुँपि 8-2-69

वृत्ति: अह्‍नो रेफादेशो न तु सुँपि । रेफः is substituted for (the ending नकार: of) अहन् when not followed by a सुँप्-प्रत्यय:।
Note: The negation introduced by using असुँपि in the सूत्रम् should be taken as a प्रसज्य-प्रतिषेधः।

गीतासु उदाहरणम् – श्लोकः bg8-24
अहन् + सुँ 4-1-2 = अहन् 7-1-23 = अहर् 8-2-69 = अहः 8-3-15