TBD.
त्रि इत्येतस्य आमि परे त्रय इत्ययम् आदेशो भवति। त्रयाणाम्। त्रीणाम् इत्यपि छन्दसि इष्यते। त्रीणाम् अपि समुद्राणाम् इति।
TBD.
192 त्रिशब्दस्य त्रयादेशः स्यादामि. त्रयाणाम्. त्रिषु. गौणत्वेऽपि प्रियत्रयाणाम्..
262 त्रेस्त्रयः। `आमि सर्वनाम्नः' इत्यत `आमी'त्यनुवर्तते। तदाह–त्रिशब्दस्येति। अनेकाल्त्वात्सर्वादेशः। नुट् दीर्घश्च। तदाह–त्रयाणामिति। `त्रेरयङ्' इति तु नोक्तम्, अयङ् अनङित्यादिवन्ङकारात्पूर्वस्याऽकारस्योच्चारणार्थत्वाशङ्काप्रसङ्गात्। अङ्गाधिकारस्थत्वात्। `पदाङ्गाधिकारे' इति परिभाषया `त्रे'रिति तदन्तग्रहणमित्यभिप्रेत्योदाहरति–परमत्रयाणामिति। परमाश्च ते त्रयश्चेति विग्रहः। प्रियास्त्रयो यस्येति प्रियत्रिशब्दो बहुव्रीहिः। तस्यान्यपदार्थप्रधानत्वादेकद्वि बहुवचनानि सन्ति। अतो हरिवत्तस्य रूपाणि। `त्रेस्त्रयः' इति न भवतीति केचिदाहुरित्यर्थः। `गौणमुख्ययोर्मुख्ये कार्यसंप्रत्ययः' इति न्यायादिति भावः। वस्तुतस्त्विति। `प्रियत्रयाणा'मित्येव रूपं वस्तुत्वेन ज्ञेयमित्यर्थः। प्रामाणिकमिति यावत्। गौणमुख्यन्यायस्त्वत्र न प्रवर्तते, तस्य पदकार्य एव प्रवृत्तेः। अत एवोपसर्जनानां सर्वनामत्वप्रतिषेध आरब्धो वार्तिककृता। अत एव च `प्रियतिसे'त्यादौ त्रिरुआआदयो भाष्ये उदाह्मताः सङगच्छन्त इत्यन्यत्र विस्तरः।\र्\नथ द्विशब्दे विशेषमाह–द्विशब्द इति। तस्य द्वित्वनियतत्वादिति भावः।
222 त्रेस्त्रयः। `त्रे'रिति षष्ठी न तु पञ्मी। `त्रय'इत्यदन्तं न तु सान्तं, `निजां त्रायाणां'मिति निर्देशादित्यमिप्रेत्याह–त्रिशब्दस्य त्रयादेश इति। `ननु निजां त्रयाणा'मिति निपातनादेवत्रयादेशे सिद्र्ध किमनेन सूत्रेणेति चैन्मैवम्। `अबाधकान्यपि निपातनानि भवन्ती'त्यनेन ज्ञापनात्। तेन `पुरातन'मिति सिध्यति। अन्यथा `पुराणप्रोक्तेषु–'इति निपातनादेतद्बाध्येत। `त्रेरय'ङित्येव न सूत्रितम्। तत्करोति आचष्टे वेत्यर्थं `तत्करोति'इत्यादिना णिचि ततः क्विपि `प्रकृत्यैकाजि'ति प्रकृतिभावाट्टिलोपाऽभावे `ह्यस्वस्य पिती'तु तुकि `त्रित्'। ततो बहुत्वविवक्षायामामि कृते त्रेरयङि `त्रयाणा'मिति रूपाऽसिद्धेः। न च `वार्णादाङ्गं बलीयः'इति तुकः प्रागेवायं स्यादिति शङ्क्यम्, युगपत्प्रवृत्तावेवाऽऽङ्गस्य बलीयस्त्वात्। केचिदिति। `त्रेः संबंन्धिन्यामी'ति विज्ञानाद्गौणत्वेऽपि त्रयादेशो न भवतीति तेषामाशयः। वस्तुतस्त्विति। अर्थप्राधान्यबोधकस्य बहुवचनस्याऽभावाद्गणत्वेऽपि त्रयादेशो न्याय्यः, प्रियास्थ्नेत्यादावस्थ्याद्यनङ्वदिति भावः।