TBD.

ब्रह्मणस् त्वः 5-1-136 इति वक्ष्यति। आ एतस्मात् त्वसंशब्दनाद् यानित ऊर्ध्वम् अनुक्रमिष्यामः, तत्र त्वतलौ प्रत्ययावधिकृतौ वेदितव्यौ। वक्ष्यति पृथ्वादिभ्य इमनिज् वा 5-1-122 इति। प्रथिमा, पार्थवम्, पृथुत्वम्, पृथुता। म्रदिमा, मार्दवम्, मृदुत्वम्, मृदुता। अपवादैः सह समावेशार्थं वचनम्। कर्मणि च विधानार्थं गुणवचनब्राह्मणादिभ्यः कर्मणि च 5-1-124 इति। चकारो नञ्स्नञ्भ्याम् अपि समावेशार्थः। स्त्रियाः भावः स्त्रैणम्, स्त्रीत्वम्, स्त्रीता। पुंसो भावः पुंस्त्वम्, पुंस्ता, पौंस्नम्।

TBD.

1157 ब्रह्मणस्त्व इत्यतः प्राक् त्वतलावधिक्रियेते. अपवादैः सह समावेशार्थमिदम्. चकारो नञ्स्नञ्भ्यामपि समावेशार्थः. स्त्रिया भावः - स्त्रैणम्. स्त्रीत्वम्. स्त्रीता. पौस्नम्. पुंस्त्वम्. पुंस्ता..

1759 आच त्वात्। त्वलावित्यनुवर्तते। आड्भर्यादायाम्। तदाह–ब्राहृणस्त्व इत्तः प्रागिति। ननु `तस्य भावस्त्वतलौ' इत्यतस्त्वतलोरुत्तरसूत्रेष्वनुवृत्त्यैव सिद्धेरधिकारोऽयं व्यर्थ इत्यत-आह–अपवादैरिति। `पृथ्वादिभ्यः इमनिज्वा' इत्यादिविहितैरिमनिजादिभिरपवादैः समुच्चायार्थमित्यर्थः। असति त्वेतस्मिन्नधिकारसूत्रे उत्तरत्र इमनिजादिविधिषु त्वतलोरनुपस्थितिः स्यात्। प्रत्यक्षनिर्दिष्टैरिमनिजादिविशेषैः शान्ताकाङ्क्षत्वात्। अन्यथा `प्राग्दीव्यतोऽ'णित्यधिकृतस्य अणः `अत इ' ञित्यादावपि प्रवृत्तिः स्यादिति भावः। प्रयोजनान्तरमाह–गुणवचनादिभ्य इति। अन्यथा भावेऽर्थे सावकाशयोस्त्वतलोः कर्मण्यर्थे गुणवचनादिभ्यो विशेषविहितेन ष्यञा बाधप्रसङ्ग इति भावः। नन्वेवमपि `आ त्वा'दित्येवास्तु, स्वरितत्वादेव पूर्वसूत्रादिह त्वतलोरनुवृत्तिसिद्धेस्तदनुकर्षार्थश्चकारो व्यर्थ इत्यत आह–चकार इति। अन्यथा त्वतलौ स्त्रीपुंसाभ्यां न स्याताम्, अन्यत्र तयोः सावकाशत्वादिति भावः। पौंस्नमिति। संयोगान्तलोपे पुमः खय्यम्परे' इति रुत्वम्। पाक्षिकावनुनासिकानुस्वारौ। विसर्गे कृतं सत्वम्। एवं पुंस्त्वम्। तत्र `ह्यस्वात्तादौ' इति षत्वं न भवति, सवनादिषु पाठात्।

1356 अपवादैः सहेति। `पृथ्वादिभ्य इमनिज्वे'त्यादिभिः। चकार इति। अन्यथा त्वतलौ स्त्रीपुंसाभ्यां न स्याताम्, अन्यत्क तयोः सावकाशत्वादिति भावः। पौस्नं पुंस्त्वमिति। संयोगान्तलोपे `पुमः खयी'ति रुत्वम्। पाक्षिकावनुनासिकानुस्वारौ। विसर्गे कृते सत्वम्।

TBD.