TBD.
अकितो ऽभ्यासस्य दीर्घो भवति यगि यङ्लुकि च। पापच्यते। पापचीति। याय्ज्यते। यायजीति। अकितः इति किम्? यंयम्यते। यंयमीति। रंरम्यते। रंरमीति। ननु चात्र अपवादत्वान् नुकि कृते अभ्यासस्य अनजन्तत्वादेव दीर्घत्वं न भविष्यति? एवं तर्हि अकितः इत्यनेन एतज् ज्ञाप्यते, अभ्यासविकारेष्वपवादा न उत्सर्गान् विधीन् बाधन्ते इति। किम् एतस्य ज्ञापने प्रयोजनम्? डोढौक्यते इत्यत्र दीर्घो ऽकितः इत्यनेन सन्ध्यक्षरह्रस्वो न बाध्यते, अचीकरतित्यत्र दीर्घो लघोः 7-4-94 इत्यनेन सन्वदित्वं न बाध्यते, मान्प्रभृतीनां दीर्घेण सनीत्वं न बाध्यते मीमांसते, ई च गणः 7-4-97 इतीत्वेन हलादिशेषो न बाध्यते अजीगणत्।
TBD.
717 अकितोऽभ्यासस्य दीर्घो यङ्यङ्लुकोः. कुटिलं व्रजति वाव्रज्यते..
–
399 दीर्घोऽकितः। अकितः किम् ?। यंयम्यते। रंरम्यते। ननु दीर्घश्रुत्योपस्थितेनाऽचा `अत्र लोपोऽभ्यासस्ये'त्यतोऽनुवृत्तमभ्यासस्येत्येतद्विशिष्येत। ततश्चाऽजन्ताभ्यासस्य दीर्घो भवतीत्यर्थात् पापच्यत इत्यादावेव दीर्घो भवेन्न तु यंयम्यते जङ्घनीतित्यादौ। तत्र हि परत्वान्नुकि कृतेऽभ्यासस्याऽजन्तत्वाऽभावाद्दीर्घस्य प्रसक्तिरेव नास्तीति किमनेनाऽकित इत्यनेन। न चाभ्यासावयवस्याऽचो दीर्घ इति वैयधिकरण्यान्वये स्वीकृतेऽकिद्ग्रहणं प्रयोजनवदिति वाच्यं, संभवति सामानाधिकरणे वैयधिकरण्यस्याऽन्याय्यत्वात्। येन नाप्राप्तिन्यायेन नुको दीर्घापवादत्वस्वीकाराच्च। तस्मादकित इति व्यर्थमिति चेत्। अत्राहुः– डोढौक्यते इत्यत्राभ्यासह्यस्वं बाधित्वा परत्वात् `दीर्घोऽकितः' इति दीर्घे कृते डोढौक्यत इति स्यात्। तस्मादभ्यासविकारेषु उत्सर्गविधीन्बाधका न बाधन्त इति ज्ञापनायाऽकित इति ग्रहणं कर्तव्यमिति। रतथाचोक्तज्ञापकनिर्वाहाय `दीर्घोऽकितः' इत्यत्राऽभ्यासस्याऽच इति वैयकरम्यपक्षस्याश्रयणाद्यंयम्यत इत्यादौ दीर्घात्प्रागेव नुकि कृतेऽपि दीर्घः स्यात्, तद्वारणार्थमकित इत्यावश्यकमिति दिक्। अटाट\उfffद्त इति। इह ट\उfffद्शब्दस्य द्वित्वम्।
वृत्तिः अकितोऽभ्यासस्य दीर्घो यङ्यङ्लुकोः। The vowel of a reduplicate (अभ्यासः) is elongated when followed by either the affix “यङ्” or a लुक् elided affix “यङ्”, as long as the reduplicate does not receive a कित् augment.
उदाहरणम् – पुनः पुनर्भृशं वा पचति = पापच्यते – is a frequentative/intensive form derived from √पच् (डुपचँष् पाके १. ११५१).
The विवक्षा is लँट्, कर्तरि, यङन्त-प्रयोगः, प्रथम-पुरुषः, एकवचनम्।
पच् + यङ् 3-1-22
= पच् + य 1-3-3, 1-3-9
= पच्य् पच्य 6-1-9
= प पच्य 7-4-60
= पा पच्य 7-4-83
“पापच्य” gets धातु-सञ्ज्ञा by 3-1-32
Note: ङिदन्तत्वादात्मनेपदम् । Since a यङन्त-धातुः ends in the affix “यङ्” which is a ङित्, as per 1-3-12 अनुदात्तङित आत्मनेपदम् a यङन्त-धातुः takes आत्मनेपद-प्रत्ययाः।
पापच्य + लँट् 3-2-123 = पापच्य + त 3-4-78, 1-3-12 = पापच्यते