TBD.

यञः इत्येव। पूर्वेण विकल्पे प्राप्ते नित्यार्थं वचनम्। सर्वत्र लोहितादिभ्यः कतपर्यन्तेभ्यः यञन्तेभ्यः स्त्रियां ष्फः प्रत्ययो भवति। कतशब्दः स्वतन्त्रं यत् प्रातिपदिकं तदवधित्वेन परिगृह्यते कपिशब्दात् परः कपि कत इति , न प्रतिपदिकावयवः कुरुकतेति। लौहित्यायनी। शांसित्यायनी बाभ्रव्यायणी। कण्वात् तु शकलः पूर्वः कतादुत्तर इष्यते। पूर्वोत्तरौ तदन्तादी ष्फाणौ तत्र प्रयोजनम्। प्रातिपदिकेष्वन्यथा पाठः, स एवं व्यवस्थापयितव्यः इति मन्यते। कतन्तेभ्यः इति बहुव्रीहितत्पुरुषयोरेकशेषः, तथा कण्वादिभ्यो गोत्रे 4-2-111 इति। तत्र तत्पुरुषवृत्त्या संगृहीतो मध्यपाती शकलशब्दो यञन्तः प्रत्ययद्वयम् अपि प्रतिपद्यते। शाकल्यायनी। शाकल्यस्य इमे छात्राः शाकलाः।

TBD.

–

469 सर्वत्र लोहितादिर्गर्गाद्यन्तर्गणः। लोहित आदिर्येषामिति, कतोऽन्तो येषामिति च विग्रहः। `कतन्ते'त्यत्र शकन्ध्वादित्वात्पररूपम्। `यञ' इत्यनुवृत्तं बहुवचनान्ततया विपरिणम्यते। `प्राचां ष्फ तद्धितः' इति सूत्रं `प्राचां'वर्जमनुवर्तते। सर्वत्रेति। सर्वेषु मतेष्वित्यर्थः। नित्यमिति यावत्। तदाह–लोहितादिभ्य इत्यादिना। लौहित्यायनीति। लोहितस्यापत्यं स्त्रीति विग्रहः। लोहितशब्दाद्गर्गादियञन्तात् ष्फः. ष इत्, फकारस्यायन्,`यस्येति चे'ति यकारादकारस्य लोपः, `तद्धितः' इत्यप्यनुवृत्तेः षित्त्वान्ङीषिति भावः। कात्यायनीति। पूर्ववत्प्रक्रिया बोध्या।

423 सर्वत्र। सर्वषां मत इत्यर्थः। तदेतत्फलितमाह–नित्यं ष्फः स्यादिति। नन्वारम्भसामथ्र्यान्नित्.त्वे सिद्धे सर्वत्रग्रहणं व्यर्थमिति चेत्। अत्राहुः– पूर्वसूत्रे बाधकबाधनोपयुक्तस्येह स्पष्टार्थमभ्युपगमान्न वैयथ्र्यमिति। `यञ'इत्यनुवर्तनादाह–यञन्तेभ्य इति। लोहितादिर्गर्गाद्यन्तर्गण इति भावः। लौहित्यायनीति। `सांशित्यायानी'`बाभ्राव्यायणी'त्यदायोऽपि ज्ञेयाः। ननु गर्गादौ कत–कण्व-शकलेति पठ\उfffद्ते, तथा च `शाकल्यायनी'ति रूपं न सिध्येत्। यदि तु लोहितादिकार्यार्थं कतशब्दात्प्रागेव शकलब्दः पठ\उfffद्ते, तथा च `शाकल्यायनी'ति रूपं न सिध्येत्। यदि तु लोहितादिकार्यार्थं कतशब्दात्प्रागेव शकलब्दः पठ\उfffद्ते तर्हि शाकल्यस्य छात्राः शाकला इत्यत्र `कण्वादिभ्यो गोत्रे'इति कण्वादिकार्यमण् न सिध्येत्। उच्यते–कतकण्वशकलेति गणपाधे कण्वशब्दात् पूर्वं शकलशब्दः पठितव्यः।`कतन्तेभ्य'इत्यत्र कतस्याऽन्तः कतन्तः, कतोऽन्तो येषां ते कतन्ताः। शाकन्ध्वादित्वात्पररूपम्। कतन्तश्च कतन्ताश्चेति बहुव्रीहितत्पुरुषयोरेकशेषोऽभ्युपेयः। तथा `कण्वादिभ्य'इत्यत्रापि कण्वस्यादिः कण्वादिः, कण्व आदिर्येषामिति बहुव्रीहितत्पुरुषयोरेकशेषस्तथा च सर्वेष्टसिद्धिरिति।

TBD.