Table of Contents

<<7-3-55 —- 7-3-57>>

7-3-56 हेरचङि

प्रथमावृत्तिः

TBD.

काशिका

हिनोतेर् हकरस्य अभ्यासादुत्तरस्य कवर्गादेशो भवति अचङि। प्रजिघीषति। प्रजेघीयते। प्रजिघाय। अचङि इति किम्? प्राजीहयत् दूतम्। अचङि इति शक्यमकर्तुम्। कथम्? चङ्यभ्यासनिमित्ते णौ हिनोतिरङ्गं भवति, तत्र अभ्यासनिमित्ते प्रत्यये हेरङ्गस्य इति विज्ञायमने प्राप्तिरेव न अस्ति? तत् क्रियते ज्ञापकार्थम्। एतत् ज्ञाप्यते, हेरचङि इति चङो ऽन्यत्र हेर्ण्य धिकस्य अपि कुत्वं भवति इति। तेन प्रजिघाययिषति इति सिद्धं भवति।

Ashtadhyayi (C.S.Vasu)

TBD.

लघु

बालमनोरमा

361 हेरचङि। `चजोः' इति सूत्रात्कुग्रहणमनुवर्तते। `अभ्यासाच्चे'त्यतोऽभ्यासादिति। `हो हन्ते'रित्यतो ह इति षष्ठ\उfffद्न्तमनुवर्तते। तदाह– अभ्यासात्परस्येति। जिघायेति। जिघ्यतुः। जिघयिथ– जिघेथ। जिघ्यिव। आप्लृ व्याप्तौ। अनिट्। आप्नुवन्तीति। संयोगपूर्वकत्वादेव `उतश्च प्रत्यया'दिति हेर्न लुक्। शक्लृ शक्ताविति। शक्नोति। शशाक। शेकतुः। शशक्थः शेकिथ। शेकिव।शक्ता। शक्ष्यति। अशकदिति। लृदित्त्वादङ्। राध साध संसिद्धौ। अनिटौ। दीर्घाकारवत्त्वात् `अत एकह'लिकत्यप्राप्तावाह–

तत्त्वबोधिनी

315 हेरचङि। जेघीयते। अचङीति किम् ?। अजीहयत्। इह ण्यन्तस्य धात्वन्तरत्वात्केवलस्य त्वभ्यासनिमित्तप्रत्ययपरत्वाभावात्कुत्वप्राप्तिरेव नास्तीत्यचङीति निषेधो व्यर्थः सन् ज्ञापयति–ण्यधिकस्यापि कुत्वं भवतीति। तेन जिघापयिषतीत्यादि सिद्धम्। आप्नुहीति। संयोगपूर्वत्वात् `उतश्च प्रत्यया'दिति हेर्लुङ् न।

Satishji's सूत्र-सूचिः

TBD.