TBD.

नञो नकारस्य लोपो भवति उत्तरपदे। अब्राह्मणः। अवृषलः। असुरापः। असोमपः। नञो नलोपे ऽवक्षेपे तिङ्युपसङ्ख्यानं कर्तव्यम्। अपचसि त्वं जाल्म। अकरोषि त्वं जाल्म।

TBD.

950 नञो नस्य लोप उत्तरपदे. न ब्राह्मणः अब्राह्मणः..

747 न लोपो नञः। नेति लुप्तषष्ठीकं पदं। तदाह–नञो नस्येति। उत्तरपदे इति। `अलुगुत्तरपदे' इत्यतस्तदनुवृत्तेरिति भावः। `नञोऽ'शिति सिद्धे लोपवचनम्- `अकब्राआहृण' इति साकचम्कार्थमित्याहुः। अब्राआहृण इति। अत्रारोपितत्वं नञर्थः। आरोपितत्वं च ब्राआहृणत्वद्वारा ब्राआहृणे अन्वेति। आरोपितब्राआहृणत्ववानिति बोधः। अर्थाद्ब्राआहृणभिन्न इति पर्यवस्यति। केचित्तु नञ् भिन्नवाची, ब्राआहृणाद्भिन्न इत्यर्थ इत्याहुः। तदयुक्तं, ब्राआहृणाद्भिन्न इत्यर्थे पूर्वपदार्थप्राधान्यापत्तेः। तथाच `उत्तरपदार्थप्रधानस्तत्पुरुष' इति भाष्योद्धोषो विरुध्येत। किंच-अते, अतस्मै, अतस्मादित्यादौ सर्वनामकार्यं शीभावस्मायादिकं न स्यात्, तच्छब्दार्थस्य नञर्थं प्रति विशेषणत्वेऽप्रधानत्वात्, `संज्ञोपसर्जनीभूतास्तु न सर्वादयः' इत्युक्तेः। तथा `अस' इत्यादौ `तदोः सः सावनन्त्ययोः' इति सर्वाद्यन्तर्गतत्यदादिकार्यं सत्वं च न स्यात्। `अनेक'मित्यत्र एकवचनानुपपत्तिश्च। एकभिन्नस्य एकत्वाऽसंभवेन द्वित्वबहुत्वनियमेन च द्विबहुवचनापत्तेः तथा सति `अनेकमन्यपदार्थे' इति नोपपद्येत। `एतत्तदोः सुलोपः' इत्यत्र अनञ्समासग्रहणं चात्र लिङ्गम्। तद्धि `असः शिवः', `अनेषः शिव' इत्यादौ सुलोपाऽभावार्थम्। तद्भिन्न एतद्भिन्न इत्यर्थे तु तच्छब्दाद्यर्थस्य उपसर्जनतया त्यदाद्यत्वानापत्तौ हल्ङ्यादिलोपस्य दुर्वारत्वात्तद्वैयथ्र्यं स्पष्टमेव। तस्मादुत्तरपदार्थप्राधान्यं भाष्योक्तमनुसृत्य आरोपितत्वमेव नञर्थ इति युक्तम्। विसत्रस्तु प्रौढमनोरयायां शब्दरत्ने मञ्जूषायां च ज्ञेयः। प्राचीनास्तु `तत्सादृश्यमभावश्च तदन्यत्वं तदल्पता। अप्राशस्त्यं विरोधश्च नञर्थाः षट् प्रकीर्तिताः।' इति पठित्वा-अब्राआहृणः, अपापम् , अन\उfffदाः, अनुदरा कन्या, अपशवो वा अन्ये गोअ\उfffदोभ्यः, अधर्मं इत्युदाजहः। तत्र सादृश्यादिकं प्रकरणादिगम्यमित्याहुः।

661 नलोपो नञः। `नञोऽशि'ति वक्तव्ये नलोपवचनं साकच्कार्थं, तेन नञोऽकचि `अकब्राआहृणः'`अकनश्च'इत्यादि सिद्धमित्याहुः। उत्तरपदे इति। `अलुगुत्तरपदे'इत्यधिकारादिति भावः। उत्तरपदे किम्?। घटो नास्ति। पटो नास्ति। नन्वेवमपि `स्त्रैणाऽर्थः' इत्यत्र नलोपः स्यादिति चेदत्राहुः– उत्तरपदाक्षिप्तपूर्वपदेन नञं विशेष्य `पूर्वपदभूतस्य नञः'इति व्याख्यानान्न भवति। `स्त्रीपुंसाभ्या'मिति विहितस्य नञ्प्रत्ययस्याऽपूर्वपदत्वात्। अतएव चाऽत्र `प्रत्ययाऽप्रत्ययोः प्रत्ययस्यैव ग्रहण'मिति परुभाषा नोपतिष्ठते। न च प्रत्ययग्रहणे तदन्तग्रहणान्नञप्रत्ययान्तस्य पूर्वपदत्वं संभवत्येवेति `प्रत्ययाप्रत्यययो'रित्येतदुपतिष्ठत एवेति वाच्यं, `ह्मदयस्य ह्मल्लेके'ति सूत्रेऽण्ग्रहणात्पृथग्लेखग्रहणेन `उत्तरपदा धिकारे प्रत्ययग्रहणे तदन्तग्रहणं नास्ती'ति ज्ञापनात्। यद्वा `अमूर्धमस्तकात्'`विभक्तावप्रथमाया'मित्यादिज्ञापकात् `नलोपो नञः' इत्यत्राऽव्ययमेव नञ् गृह्रते, न तु प्रत्यय इति।

TBD.