TBD.
स्त्रियाम् इति वर्तते। स्थादिभ्यो धातुभ्यः स्त्रीलिङ्गे भावे क्तिन् प्रत्ययो भवति। अङो ऽपवादस्य बाधकः। प्रस्थितिः। उद्गीतिः। सङ्गीतिः। प्रपीतिः। इति ज्ञापकात् नात्यन्ताय बाधा भवति इति।
TBD.
–
–
1557 अङोऽपवादः इति। पुरस्तादपवादन्यायेन स्थादिभ्यः `आतश्चोपसर्गे' इति, पचेस्तु `षिद्भिदादिभ्यः' इति प्राप्तस्याऽङोऽपावदो न तु ण्वुलिञोरिति भावः। ण्वुलिञौ तु परत्वाद्भवत एव। `कां त्वं स्थायिकां , कां त्वं स्थायि'मिति भाष्यकारप्रयोगात्। प्रस्थतिरिति। `द्यतिस्यतिमास्था' मित्यात इत्त्वम्। सङ्गीतिरिति। `घुमास्थे'त्यादिना ईत्त्वम्।
वृत्तिः क्तिन् स्यादङोऽपवाद: । The affix क्तिन् is be used following the verbal root √स्था (ष्ठा गतिनिवृत्तौ १. १०७७) or √गै (गै शब्दे १. १०६५) or √पा (पा पाने १. १०७४) or √पच् (डुपचँष् पाके १. ११५१) to denote in the feminine gender the sense of the verbal root as having attained to a completed state.
Note: अङोऽपवादः । The affix क्तिन् prescribed by this सूत्रम् is a अपवाद: (exception) to the affix ‘अङ्’ prescribed by 3-3-106 आतश्चोपसर्गे (in the case of √स्था, √गै and √पा) and 3-3-104 षिद्भिदादिभ्योऽङ् (in the case of √पच्)।
उदाहरणम् – उपस्थानमुपस्थिति: derived from the verbal root √स्था (ष्ठा गतिनिवृत्तौ १. १०७७) with the उपसर्ग: ‘उप’।
उप स्था + क्तिन् 3-3-95. Note: 3-3-95 is an exception to 3-3-106 here.
= उप स्था + ति 1-3-3, 1-3-8, 1-3-9
= उपस्थिति 7-4-40. ‘उपस्थिति’ gets the प्रातिपदिक-सञ्ज्ञा by 1-2-46.
कथमवस्था संस्थेति? ’1-1-34 पूर्वपरावरदक्षिणोत्तरापराधराणि व्यवस्थायामसंज्ञायाम्’ इति ज्ञापकात्।