TBD.

क्यङि परतो मानिनि च स्तिर्या भाषितपुंस्कादनूङ् पुंवत् भवति। एनी एतायते। श्येनीश्येतायते। मानिनि दर्शनीयमानी अयमस्याः। दर्शनीयमानिनी इयमस्याः। मानिनो ग्रहणम् अस्त्र्यर्थम् असमानाधिकरणार्थं च। इह तु दर्शनीयामात्मानं मन्यते दर्शनीयमानिनी इति पूर्वेण एव सिद्धम्।

TBD.

–

827 क्यङ्मानिनोश्च। एतयोरिति। क्यङि मानिनि च उत्तरपदे परत इत्यर्थः। एनोवेति। एता-चित्रवर्णा। `चित्रं किर्मीरकल्माषशबलैताश्च कर्बु`रे' इत्यमरः। एतशब्दः \उfffदोतपर्याय इति याज्ञिकाः। `वर्णादनुदात्ते'ति ङीब्नकारश्च। `उपमानादाचारे' इत्यनुवर्तमाने `कर्तुः क्यङ् सलोपश्चे'ति एनीशब्दात्क्यङि पुंवत्त्वे ङीब्नत्वयोर्निवृत्तौ, `अकृत्सार्वधातुकयो'रिति दीर्घे `एतायते' इति रूपमिति भावः। श्येनीवेति। श्येतशब्दः \उfffदोतपर्यायः। `शुक्लशुभ्रसुचि\उfffदोतविशदश्येतपाण्डुराः' इत्यमरः। क्यङादि पूर्ववत्। ननु `स्त्रियाः पुंव'दित्येव मानिनीत्यनुत्तरपदे परतः पुंवत्त्वसिद्धेर्मानिन्ग्रहणं किमर्थमित्याशङ्क्य मानिन्ग्रहणमसमानाधिकरणार्थमस्त्रीलिङ्गार्थ चेत्यभिप्रेत्य असमानाधिकरणे परे तावदुदाहरति–स्वभिन्नामिति। दर्शनीयमानिनीति। `दर्शनीया'मिति द्वितीयान्ते उपपदे `सुप्यजातौ णिनि'रित्यनुवृत्तौ `मन' इति ण्निप्रत्ययः। उपपदसमासः, सुब्लुक्। असमानाधिकरणेऽपि मानिन्शब्दे उत्तरपदे परे अनेन पुंवत्त्वे टापो निवृत्तौ `ऋन्नेभ्यः' इति ङीपि दर्शनीयमानिनीति रूपम्। या त्वात्मानमेव दर्शनीयां मन्यते तस्या दर्शनीयायाः `स्त्रियाः पुंव'दित्येव पुंवत्त्वं सिद्धमिति ध्वनयितुं–`स्वभिन्ना'मित्युक्तम्। एकस्या एवं दर्शनीयाया मनधात्वर्थं प्रति कर्मत्वकर्तृत्वसंभवेऽपबि वास्तवाऽभेदेन मानिनीशब्दसमानाधिकरण्यसत्त्वादिति भावः। अथाऽस्त्रीलिङ्गे उत्तरपदे उदाहरति–दर्शनीयामिति। स्त्रियामित्यनन्तरमात्मानमिति शेषः आत्मानं यो दर्शनीयां स्त्रियं मन्यते स दर्शनीयमानी चैत्र इत्यन्वयः। अत्र उत्तरपदवाच्यस्य मानिनो वस्तुतो दर्शनीयस्त्रीभेदेऽपि आरोपिततदभेदमादाय सामानाधिकरण्यं यद्यप्यस्ति, तथापि मानिन्शब्दस्य उत्तरपदस्य पुंलिङ्गत्वात्तस्मिन् परे पुंवत्त्वं न प्राप्तमित्यनेन तद्विधिरिति भावः।

725 क्यङ्भा। एतयते इत्यादि। `कर्तुः क्यङ् सलोपश्च'।क्यङि पुंवद्भावे कृते एतश्येतयोः `अकृत्सार्वे'ति दीर्घः। मानिन्?ग्रहणमसमानाधिकरणार्थमस्त्र्यर्थं चेत्याशयेन यथाक्रममुदाहरति–स्वाभिन्नामित्यादिना। दर्शनीयमानिनीति। `मनः'इति णिनिः। नान्तत्वान्ङीप्। या त्वात्मानमेव दर्शनीयां मन्यते तत्र `स्त्रियाः पुंव'दित्येव सिद्धम्। एकस्या अपि ईप्सिततमत्वव्यापाराश्रयत्वविवक्षाभेदेन कर्मकर्तृत्वयोः सत्त्वेऽपि वास्तवाऽभेदेन सामानाधिकरण्याऽविधातादिति भावः।

TBD.